ما انسان‌ها در اصل اهل کجا هستیم؟

طبق گزارشی که کریستوفر با (Christopher Bae) و همکارانش در آخرین مقاله‌ خود در نشریه علمی ساینس (Science) منتشر کرده‌اند، در حال حاضر اطلاعات از قاره آسیا و استرالیا برای تکمیل قطعات گمشده‌ این پازل تاریخی جدید بسیار ضروری است.

داستانی که تاکنون نقل می‌شده چیزی شبیه این است: فرگشت انسان‌های امروزی یا همان هموساپینس‌ها(Homo sapiens) به ظاهر امروزی خود در آفریقای سیاه (sub-Saharan Africa) حدود 200هزار سال پیش رخ داده است.

آنها برای مدتی در همان نواحی زندگی کردند و پس از آن، دسته دسته از سرزمین خود مهاجرت کردند. وقتی گروهی از آنها به اروپای غربی وارد شدند (حدود 40هزار سال پیش) انقلاب انسانی یا نوعی انفجار خلاقیت رخ می‌دهد که باعث شکوفایی هنری و توانایی‌های پیچیده‌ زبانی می‌شود.

مردمانی که از لحاظ تفکر و فناوری پیشرفته شده بودند شروع به جنگ‌های خارجی با نئاندرتال‌های بومی و گروه‌های دیگر انسان‌های باستانی می‌کنند و در نهایت تمام دنیا را فتح می‌کنند.

اما شواهد جدید به دست آمده می‌گوید این داستان تاریخ بشریت نیاز به بازنگری دارد!

انسان‌های پیشرفته

بر اساس بررسی‌های جدید، فسیل‌های انسانی، کهن‌ترین اجداد تاریخی قابل شناسایی ما به 310هزار سال پیش تعلق دارند اما آنها بر خلاف فسیل‌هایی که پیشتر در آفریقای شرقی و جنوبی کشف شده بودند در منطقه‌ای به نام جبل ایرهود (Jebel irhoud) در مراکش پیدا شدند.

این اطلاعات جدید سوالی را در ذهن‌ها ایجاد می‌کند که ما دقیقا چگونه و کجا پیشرفته شدیم؟!

بدیهی‌ترین تفاوتی که بین انسان‌ها و حیوانات قائل می‌شویم توانایی ابزارسازی و استفاده از ابزارهاست اما نخستی‌شناسان و سایر زیست‌شناسان مثال‌های زیادی از شامپانزه‌ها، اورانگوتان‌ها و سایر نخستی‌ها در خصوص ساخت و استفاده از ابزار گزارش کرده‌اند.

از سویی دیگر، تحقیقاتی که در آفریقای جنوبی انجام شد نشان داد انفجار خلاقیت در اروپا رخ نداده، بلکه خیلی پیشتر از 40هزار سال پیش در آفریقا روی داده است.

بتازگی مشخص شده است توانایی‌های پیچیده‌ ذهنی و روابط اجتماعی ما حدود صدهزار سال پیش یا کمی پیشترپدیدار شده است البته از ابتدا انفجار خلاقیت نبوده، بلکه شبیه شعله‌ کوچکی بوده که کم‌کم به آتش شعله‌ور خلاقیت پیشرفته‌ تبدیل شده است.

انسان‌های جدید و کهن

مسلما یکی از مهم‌ترین شواهد جدید، بررسی نمونه‌های دی‌اِن‌اِی (DNA) دیرینه است. این شواهد نشان می‌دهد تبادلات بین انسان‌های امروزی و انسان‌های کهن (مثل نئاندرتال‌ها، دنیسوان‌ها، هومو ارکتوس و هومو فلورنسینسیس) نمی‌تواند فقط یک تداخل ژنی اتفاقی باشد، بلکه به نظر می‌رسد آنها با هم آمیزش داشته، جنگ کرده و به صورت‌های مختلفی تداخل داشته‌اند که اثرات آنها تا امروز نیز به جا مانده است.

اثرات این رویارویی‌ها ظاهرا میراث ماندگاری داشته است؛ مانند وجود یک تا 4 درصد ژن نئاندرتالی که در ژنوم انسان‌های امروزی غیر آفریقایی به جا مانده است.

این تحقیقات همچنین زمینه‌ بررسی‌ تفاوت‌های ذهنی بین انسان‌های امروزی و کهن شد؛ به عنوان مثال ما انسان‌های امروزی در معرض مشکلات ذهنی مانند اوتیسم و شیزوفرنی هستیم در حالی که این بیماری‌ها در نئاندرتال‌ها بروز نمی‌کرده است.

داستان آسیایی‌ها

منطقه‌ استرالزی (بخشی از اقیانوسیه و برخی جزیره‌های مالزی) بیش از پیش در دوباره‌نویسی پیشینه‌ انسان‌ها نقش دارد.

فسیل‌های جدید مانند هومو فلورسینسیس تصور ما را از پیشینه‌ انسان در این منطقه تغییر داده است.

این مردمان کوچک‌اندام که به هابیت‌ها (the hobbits) معروف هستند در جزیره‌ اندونزیایی فلور کشف شدند البته همچنان دیرینه‌شناسان در حال بررسی هستند که آیا آنها همان هومو اِرِکتوس‌های کوتوله بودند یا این که نواده‌های نژادهای کهن‌تری هستند؟!

از سوی دیگر، کشفیات مربوط به دست‌سازه‌های انسانی نیز دریچه‌ای جدید در سال‌های اخیر گشوده‌ است.

برای مثال مشخص شده است یکی از گونه‌های انسانی کهن یعنی هومو اِرِکتوس‌ها، احتمالا توانایی‌هایی در زمینه‌ نمادگذاری داشته‌اند که پیش از این به آنها نسبت داده نمی‌شد.

این فرضیه حاصل بررسی وسایل به دست آمده از کاوش‌های قدیمی است. دانشمندان در مطالعه‌ موارد به دست آمده از کاوشی که اوژین دوبویس (Eugène Dubois) در سال 1270/ 1891 اولین فسیل هومو اِرِکتوس را در آن کشف کرده بود، به پوسته‌‌ای برخوردند که روی آن طرح زیگزاگی ایجاد شده بوده است.

این نقش با یک ابزار سنگی بیش از 400هزار سال پیش (یا حتی نزدیک به 500هزار سال پیش!) با دقت حکاکی شده است.

چنین تصویرهای هندسی‌ای پیشتر در کاوش‌های آفریقای جنوبی نیز پیدا شده بود. اما تمام آنها مربوط به انسان‌های پیشرفته و به مراتب جدیدتر بوده‌اند.

این نقش‌ها همچنین در منطقه‌ اوراسیا نیز مشاهده شده‌اند. اما بندرت اثری از نئاندرتال‌ها در آنها وجود دارد.

یافته‌های به دست آمده‌ دیگر از جزیره‌ جنوب شرق آسیا که متعلق به انسان‌های پیشرفته یا همان هومو ساپینس‌ها بودند، نشان دادند خلاقیت غیرمتعارف تنها در آفریقا و اروپا وجود نداشته است.

در حفاری‌ها و کاوش‌های جدید منطقه‌ سولاوسی (Sulawesi) و تیمور شرقی (Timor-Leste) نه تنها کهن‌ترین هنرهای سنگی به دست آمد، بلکه جواهرات و سایر اشیای هنری نیز به کشف شد.

مشخص شده اولین تجمع‌های انسان‌های پیشرفته‌ آسیا علاوه بر تمایل به کارهای هنری، تدابیر پیچیده‌ای برای به‌دست آوردن غذا مانند ماهیگیری از عمق دریا نیز داشته‌اند که این نشان دهنده‌ دانش بالای آنها از دریا، خطرات و منفعت‌های آن است.

تمرکز بر استرالیا

استرالیا نیز در دوباره‌نویسی تاریخ بشر نقش دارد. در دو سال گذشته، زمان سکونت اولین تجمع انسانی در این قاره‌ جنوبی به عقب‌تر و حدود 65هزار سال پیش تخمین زده شد.

اولین زیورآلات استخوانی و ابزارهای با سر سنگی جهان، هر دو در این قاره کشف شدند؛ بنابراین روشن است استرالیا محل سکونت انسان‌های بسیار سازگار و مبتکری بوده است.

سرعت پیداشدن اکتشافات بی‌نظیر در منطقه‌ استرالزی، توجه بسیاری از محققان فرگشت انسانی برای درک بهتر پیشینه‌ ما انسان‌ها، از سازه‌های آفریقا و اوراسیا به نواحی شرقی معطوف کرده است.

در مجموع به نظر می‌رسد با تحقیقات در این نواحی جدید احتمالا پاسخ برخی سوالات اصلی مربوط به فرگشت انسان‌ها پیدا خواهد شد.

منبع: Science Alert

مترجم: عسل اخویان طهرانی

جام‌جم