جنگ خاک در راه است

توجه به خاک در ایران ضعیف و همیشه در حد شعار بوده است. تمام ابعاد زندگی انسان اعم از راه‌سازی، جاده‌سازی و تولید غذا و... به خاک وابسته است. استفاده بی‌رویه از آب هم همانند دیگر عناصر سمی، با شور کردن خاک و همچنین شست‌وشوی عناصر مفید آن به مناطق زیرین، خود نوعی آلودگی است که برای این منبع ارزشمند مشکل ایجاد می‌کند.

کد خبر: ۱۰۹۹۹۰۰

مدیریتی که برای خاک و آب کشور می‌شود، امنیتی‌ترین مدیریت‌هاست. فکر نکنیم مدیریت امنیتی فقط این است که انسان‌ها را کنترل کنیم. اگر خاک و آب کشور کنترل نشود، مسائل امنیتی خیلی وحشتناکی در انتظار کشور است. جنگ آب را قبول دارم و اعتقاد دارم جنگ خاک هم در راه است. زیرا منابع خاک محدود بوده و باید برای مدیریت آن برنامه داشته باشیم.

جنگ آب فقط برای آشامیدن نیست، بلکه برای تامین نیازهای کشاورزی و صنعت است. می‌توان کارخانه صنعتی را به جای دیگری منتقل کرد، اما تولید غذا را نمی‌توان منتقل کرد. اگر زمین‌های محدود دشت سمنان از بین برود، نمی‌توان نیاز مردم این استان را از طریق فشار به زمین‌های مازندران به دست آورد، زیرا ظرفیت زمین در نقاط دیگر هم محدود است. بنابراین باید همه زمین‌ها به اندازه خود بهره‌وری داشته باشند. در غیر این صورت، آبادی‌ها تخلیه می‌شوند و مهاجرت‎های گسترده آغاز خواهد شد که به مفهوم آغاز یک جنگ است.

تولید هر سانتی‌متر خاک در سطح واحد بسته به خشک یا مرطوب بودن اقلیم بین 300 تا هزار سال طول می‌کشد. در اقلیم‌های خیلی مرطوب که پوسیدن‌ها سریع است، تولید هر سانتی‌متر خاک در سطح واحد بین 300 تا 500 سال به طول می‌انجامد، اما در برخی اقلیم‌ها تا هزار سال تشکیل یک سانتی‌متر خاک طول می‌کشد. برخی می‌گوید خاک مهم‌تر از آب است. زیرا می‌توان منابع آب را طی20 تا 30 سال با مدیریت درست، تجدید کرد. معتقدم این اتفاق نمی‌افتد. در واقع اگر مدیریت خاک را به عهده نگیرید، آب هم احیا نخواهد شد. اگر بخواهید آب را احیا کنید، خود به خود مدیریت خاک کرده‌ایم. اگر آب مایه حیات است، خاک بستر حیات است؛ بنابراین با حفاظت خاک و مدیریت حوضه آبخیز و آبریز، آب احیا می‌شود و با مدیریت آب و مدیریت مصرف آن، خاک احیا خواهد شد.

متاسفانه عدم مدیریت صحیح آبخوان‌ها مشکلات زیادی برای کشور در زمان بروز پدیده‌هایی مثل آل‌نینو یا لانینو ایجاد خواهد کرد. در زمان بارش باران‌های سیل‌آسا، به دلیل عدم اجرای برنامه‌های آبخوان‌داری قادر نیستیم آب زیادی را ذخیره کنیم و این آب از دسترس خارج می‌شود. سال گذشته از بارش‌های زیاد استان ایلام فقط یک‌سوم آن در سد کرخه ذخیره شد، ولی مقدار بیشتری هم در دیگر استان‌های کشور حتی در استان‌های کویری به دلیل عدم اجرای پروژه‌های آبخوان‌داری هرز رفت. در حالی که اگر پروژه‌های آبخوان‌داری اجرا شود، آب بیشتری ذخیره شده و از فرسایش خاک نیز جلوگیری خواهد شد. در عملیات آبخوان‌داری آب داخل چاله‌های طبیعی دشت‌ها حبس و خاک شسته شده توسط سیلاب، در این حوضچه‌ها در همان منطقه‌ای که از آن شسته شده، باقی می‌ماند و آب نیز به داخل زمین نفوذ می‌کند، اما متاسفانه تا کنون این پروژه‌ها در کشور بدرستی پیگیری نشده است.