همبـازی با ایدز

به گزارش جام‌جم، فردا در تقویم به نام روز جهانی ایدز نامگذاری شده و مجالی است برای پرداختن به مشکلات بیمارانی که با این مساله دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان باید توجه داشت کودکان کار و خیابان نیز بیش از گذشته با خطر ابتلا به این بیماری رو به رو هستند. هشدارها نسبت به شیوع بیماری ایدز در کودکان محدود به هشدار‌های مشاور کنونی وزیر بهداشت که به آن اشاره شد، نمی‌شود،‌ معاون رئیس مرکز تحقیقات ایدز کشور نیز چندی پیش، از انجام آزمایش ایدز و هپاتیت روی هزار کودک کار خبر داد‌.‌ مینو محرز پس از بررسی نتایج این آ‌زمایش‌ها اعلام کرد حدود 5 درصد کودکان کاری که ‌آزمایش داده‌اند به ایدز مبتلا بوده و اغلب آنها نیز بیماری هپاتیت داشته‌اند.

موضوع ابتلای کودکان کار و خیابان و زباله‌گرد به ایدز و هپاتیت محدود به آمارهای آن سال نیست و همچنان یکی از دغدغه‌های وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی کشور است. همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان کشور نیز تاکید دارد هپاتیت و ایدز کودکان زباله‌گرد را تهدید می‌کند و نیاز است هر چه سریع‌تر شناسایی، جمع‌آوری و ساماندهی شوند.

آنچه مشخص است این که کودکان کار به طور متوسط 11 ساعت در روز کار می‌کنند و وضع بهداشتی آنها با وجود آلودگی‌ها بسیار وخیم است. بیش از 90 درصد این کودکان هرگز از دستکش استفاده نمی‌کنند و بیماری ایدز، هپاتیت، کزاز، حصبه، سالک پوستی، انگل‌های روده‌ای، اسهال خونی، فلج اطفال و دیسک کمر این کودکان را تهدید می‌کند و برخی از این کودکان نیز به این بیماری‌ها مبتلا شده‌اند. این خطر آن‌قدر جدی بوده و هست که‌ موید علویان، رئیس شبکه هپاتیت ایران در نامه‌ای به رئیس جمهور اهمیت این موضوع را یادآور شد‌ و خواستار حمایت و فعالیت‌هایی در این مورد شده است.

آمارهای تکان‌دهنده

هر چند آمار 40 برابری مبتلایان به ایدز و هپاتیت در کودکان کار شاید کمی بزرگنمایی باشد، اما بدون شک یکی از گروه‌های در معرض خطر هپاتیت‌ کودکان کار هستند به طوری‌که می‌توان گفت حداقل شیوع هپاتیت در کودکان کار و خیابانی دو تا سه برابر جمعیت عادی کشور است؛ چراکه بسیاری از این کودکان مهاجر، بدسرپرست یا بی‌سرپرست بوده و از وضعیت واکسیناسیون آنها اطلاعات چندانی در دست نیست یا به واسطه زباله‌گردی و زندگی در مراکز تفکیک زباله بیش از دیگران در معرض بیماری‌های خطرناکی چون هپاتیت و ایدز قرار دارند.

‌موید علویان، رئیس شبکه هپاتیت ایران ‌از نتایج مطالعه‌ای در گفت‌وگو با جام‌جم سخن می‌گوید که جمعیت کودکان خیابانی را بین 20 هزار تا دو میلیون نفر تخمین زده است. او درباره نتایج تحقیق انجام شده روی هزار کودک خیابانی ‌توضیح می‌دهد:‌ از میان یکهزار کودک خیابانی بین ده تا 18 ساله شهر تهران این مطالعه، متاسفانه 291 نفر مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته بودند که از این میان 45 کودک و نوجوان آلوده به ویروس ایدز و 43 نفر مبتلا به هپاتیت‌های B و C بودند.

رئیس شبکه هپاتیت ایران معتقد است در صورت ارائه نشدن راهکار و خدمات مناسب در حوزه اجتماعی، آموزشی و بهداشتی، در آینده‌ای نزدیک با آمار بالایی از میزان جرم و بزه، اعتیاد و بیماری‌های خاموشی همچون ایدز و هپاتیت روبه رو خواهیم بود. هر چند این شبکه هم بیکار ننشسته است و بتازگی واکسیناسیون مسئولان جمع‌آوری پسماند در شهرداری، کودکان کار و زندانیان را آغاز کرده است.

از آنجا که شیوع هپاتیت در کودکان کار شایع‌تر است، این طرح واکسیناسیون در دو منطقه در تهران به صورت آزمایشی آغاز شده و بعد از حصول نتایج به صورت کشوری اجرایی می‌شود. ماه گذشته نیز رئیس شبکه هپاتیت ایران درباره خطر بیماری‌های هپاتیت و ایدز در کودکان کار و خیابانی به رئیس‌جمهور نامه نوشت و تشکیل کمیته‌ای عالی را به ریاست دکتر روحانی و عضویت دستگاه‌های مسئول برای رفع مشکلات این کودکان خواستار شد.

ارائه خدمات به کودکان کار ‌

خدمات ارائه شده به کودکان کار در این مورد محدود به این شبکه نیست و بسیاری از سازمان‌های مردم نهاد و البته سازمان بهزیستی هم خدماتی ارائه کرده‌اند. نکته جالب در این میان آمارهای متفاوت از ارگان‌های مختلف است. آن‌طور که رئیس مرکز توسعه، پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور به جام‌جم می‌گوید از 3743 نفر از این کودکان، آزمایش ایدز گرفته شده وفقط آزمایش ایدز 14 نفر از آنها مثبت بوده است.

فرید براتی سده با اشاره به گزارش مربوط به ارائه خدمات پیشگیری از ایدز به کودکان کار و خیابان و کودکان در معرض آسیب که در محیط‌های ناسالم و کارگاه‌های زیر زمینی کار می‌کنند، می‌گوید: این خدمات به 7910 کودک در سه استان تهران، خراسان رضوی و فارس در شش ماه نخست سال ارائه شده است.

به گفته او، این خدمات به کودکان از طریق مراکز ساماندهی کودکان کار و خیابان مانند سازمان‌های مردم نهاد و مراکز زیر نظر سازمان بهزیستی و گروه پیشگیری از ایدز انجام می‌شود.

رئیس مرکز توسعه، پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی معتقد است‌ تصور نادرستی درباره آمار ‌ابتلا به ایدز در کودکان کار و خیابان وجود دارد، چراکه بررسی‌های انجام شده ادعای آمار زیاد مبتلایان را تأیید نمی‌کند.

آن طور که براتی سده توضیح می‌دهد به کودکان کار و خیابان خدماتی ارائه می‌شود؛ برای نمونه 4737 نفر از این کودکان به طور مستمر با‌ مراکز بهزیستی در ارتباط هستند و خدمات آموزشی و بهداشتی دریافت می‌کنند. به گفته او‌ 2153 نفر از کودکان کار و خیابان نیز برای دریافت خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناسی ارجاع شده‌اند.

براتی سده با اشاره به این که‌ 1392 نفر از این کودکان از خدمات طبی و اجتماعی استفاده کرده‌اند، یادآور می‌شود: البته‌ برخی از این کودکان چند خدمت را دریافت کرده‌اند.

رئیس مرکز توسعه، پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، یکی از ضعف‌های این برنامه را نبود سازوکار مشخص و دقیق برای پیگیری درمان این افراد تا مراحل پایانی می‌داند. او به کودکانی که نتایج آزمایش شان مثبت بوده اشاره می‌کند و می‌گوید: متاسفانه آنها برای ادامه مراحل درمان به مراکز تخصصی بازنگشته‌اند. با توجه به این سخنان براتی سده باید تاکید کرد ‌ساز و کاری مناسب برای پیگیری مراحل درمان این کودکان وجود ندارد. آمارها درخصوص ابتلای کودکان کار به ایدز و هپاتیت ‌را نمی‌توان سیاه نمایی یا بزرگنمایی دانست، زیرا مساله مورد توافق کارشناسان این است که کودکان کار و زباله‌گرد خیلی جدی از سوی این بیماری‌ها تهدید می‌شوند و باید برای بهبود شرایط آنها تلاش کرد.

باید تاکید کرد زباله‌ها توسط افراد غیرمتخصص جمع‌آوری می‌شود و اغلب کودکان در مراکز دپوی زباله زندگی می‌کنند. از این رو سلامت کودکان در معرض تهدید جدی است،‌‌ هر چند رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران بتازگی از برخورد با پیمانکارانی خبر داده که از کودکان در جمع‌آوری زباله‌های شهری استفاده می‌کنند، اما به گفته یک فعال اجتماعی حوزه کودک 57 درصد این کودکان در همین محل دپوی زباله‌ها زندگی می‌کنند.

میثم اسماعیلی