گزارش جام‌جم از بررسی جایگاه هنر ـ صنعت انیمیشن در سینمای ایران

وقتی پویانمایی، پویا نیست

کودکان نقش مهمی در ساختن فردای یک جامعه و کشور دارند. با این تفسیر خوراک فکری و تربیتی کودکان ما جز بن تن، باب اسفنجی و... چیست؟ آیا قصه‌ها و فرهنگ ایران‌زمین به این اندازه غنی نیست که به انیمیشن‌های زیبا و جذاب تبدیل شود؟ ما که به قدر کافی استعداد خوب در انیمیشن‌سازی داریم، پس مشکل کجاست؟

کد خبر: ۱۰۹۵۲۴۲

امروز دیگر جذابیت و پولسازی هنر ـ صنعت انیمیشن بر هیچ کس پوشیده نیست و کشورهایی مانند کره، چین و ژاپن هم با ساخت انیمیشن‌های موفق بتدریج بین دیگر کشورهای دنیا جایگاه خود را پیدا کردند، اما واقعا مشکل انیمیشن ایران چیست که در کشور ما بهای کمی به آن داده می‌شود؟! بسیاری بر این باورند کمبود بودجه‌های دولتی، نبود مدیریت‌های درست، تحریم‌های اقتصادی و... از عمده دلایلی است که باعث تعطیلی بسیاری از شرکت‌ها و استودیوهای انیمیشن‌سازی در ایران و متعاقبا مهاجرت تعداد زیادی از انیمیشن سازها به خارج از کشور شده است. به هر حال دلایل نادیده گرفتن انیمیشن‌سازی در ایران هر چه هست آسیب زیادی به بدنه آن وارد کرده که قطعا با تعریف درست چشم‌انداز و اهدافش به جایگاه واقعی خود می‌رسد.

زیرساخت سینما را انیمیشن می‌سازد

علی نوری اسکویی انیماتور، کارگردان و عضو هیات مدیره انجمن آسیفا معتقد است حتی خود مسئولان هم شناخت جامعی نسبت به هنر ـ صنعت انیمیشن ندارند. او به جام‌جم می‌گوید: انیمیشن پدیده‌ای است که طی سال‌های گذشته از مسئولان به عناوین مختلف شنیده‌ایم که مثلا هنری ناب با جذابیت‌های فراوان است که اگر ما مجهز به دانش آن باشیم در حوزه‌های تکنیکی پیشرفت زیادی می‌کنیم یا این ‌که به اقتصاد سینما کمک فراوانی می‌کند و ما می‌توانیم بسیاری از نیازهای کودکان امروز را از طریق انیمیشن برآورده سازیم و... ما چنین گفته‌هایی را از مسئولان زیاد می‌شنویم، اما متاسفانه هیچ ‌وقت حتی خود مسئولان هم شناخت واقعی از این هنر ـ صنعت مهم نداشته‌اند و ما در هر دوره‌ای فرصت‌های بسیاری را در این باره سوزانده‌ایم.

کارگردان انیمیشن سینمایی«افسانه گل نور» توضیح می‌دهد: زیرساخت سینمای یک کشور را انیمیشن می‌سازد و شاید ما در آینده نه‌چندان دور وابستگی‌مان به انیمیشن از ساخت جلوه‌های ویژه بعضی از فیلم‌های پرهزینه خیلی فراتر برود. امروز در دنیا سعی می‌کنند با استفاده از انیمیشن، مفاهیمی مثل سلبریتی‌ها یا بازسازی هنرپیشه‌های گرانقیمتی که در آن واحد نمی‌توانند در تمام فیلم‌ها بازی کنند یا... را انجام دهند، اما ما همواره با یک نگاه کلی به انیمیشن نگاه می‌کنیم و با همین نگاه یک بام و دو هوا جلو می‌رویم. ما هنوز باور نکرده‌ایم انیمیشن می‌تواند یکی از صنعت‌های مهم و سودآور در کشور ما باشد. در این زمینه دولت باید از انیمیشن حمایت و در کنار این حمایت به هنرمندان انیماتور خود هم اعتماد کند.

نوری اسکویی ادامه می‌دهد: مساله مهم دیگر این است که فرهنگ کار تیمی در ایران ضعیف است و چون اساسا انیمیشن‌سازی کاری است که در آن افراد با تخصص‌های مختلف باید در کنار یکدیگر به صورت تیمی کار کنند، این مساله می‌تواند در روند تولید کار تأثیرگذار باشد. برای رسیدن به نتیجه مطلوب و تولید کار با کیفیت باید مدیریت صحیح، افراد با تخصص‌های مختلف را به صورت یک تیم یکپارچه در کنار یکدیگر سازماندهی کند، به طوری که کار هر شخص تکمیل‌کننده کار دیگر اعضای گروه باشد.

انیمیشن، کارتون نیست

محمدرضا نجفی امامی، کارگردان هم انیمیشن را هنر ـ صنعتی سودآور تلقی می‌کند و در گفت‌وگو با جام‌جم یادآور می‌شود: در تمام دنیا به انیمیشن به عنوان یک هنر ـ صنعت سودآور نگاه می‌شود و از آن کسب درآمد می‌کنند، اما در ایران هنوز از انیمیشن به عنوان کارتون یاد می‌شود. ما در ایران انگار هنوز به این باور نرسیده‌ایم که انیمیشن کارتون نیست و صرفا برای کودکان کاربرد ندارد. از تکنیک انیمیشن در تمام دنیا در فیلم‌های سینمایی به عنوان جلوه‌های ویژه استفاده می‌شود و ما متاسفانه از آن غافل هستیم.

کارگردان رئال ـ انیمیشن «مبارک» تصریح کرد: انیماتورهای ایرانی واقعا بااستعداد و حرفه‌ای هستند و در خارج از ایران برای کمپانی‌های بزرگ کار می‌کنند، اما در داخل ایران اصلا بهایی به آنها داده نمی‌شود! به نظرم در ایران انیمیشن‌سازی جایگاهش را پیدا کرده ولی نگاه بعضا ناآگاهانه و نابخردانه به آن می‌شود که باید تغییر کند. ما نیاز داریم مدیران فرهنگی و هنری کشور فرهنگ‌سازی کنند تا عامه مردم برای تماشای آثار انیمیشن راغب شوند، اما انگار حتی مدیران هم چندان به حوزه انیمیشن توجهی ندارند و به آن اهمیت نمی‌دهند.

انیمیشن جدا از سینما نیست

اشکان رهگذر، نویسنده و کارگردان، انیمیشن را جزئی از سینما می‌داند و در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: مبحث انیمیشن در کشور ما نیازمند آسیب‌شناسی مفصل است، اما به شکل اجمالی باید بگویم که انیمیشن اصلا از سینما جدا نیست و در تمام دنیا در هر فصل حتما چند انیمیشن برای اکران وجود دارد. در جامعه ما اما این‌طور نیست که البته دلایل مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به این اشاره کرد که نسبت به انیمیشن بدبینی خاصی وجود دارد. به این معنا که تهیه‌کنندگان، پخش‌کنندگان، سینماداران و کلا همه فکر می‌کنند سرمایه‌گذاری روی این مقوله ریسک است و ترجیح می‌دهند سرمایه‌شان را روی فیلم‌های کمدی یا اجتماعی یا کلا هر چه امتحان پس داده بگذارند. این در حالی است که انیمیشن اگر خوب و حرفه‌ای ساخته شود مثل «تهران 1500 » یا «شاهزاده روم» یا... فروش خودش را در گیشه می‌کند. بر همین اساس باید چنین ذهنیت منفی را از بین برد و سودآوری صنعت انیمیشن را همان‌طور که از آمار و ارقام مشخص است برای مسئولان، متولیان امر و بخش خصوصی روشن کرد. در واقع باید با فرهنگ‌سازی، این مساله نهادینه شود که سرمایه‌گذاری در انیمیشن‌سازی فقط بعد فرهنگی و تربیتی برای کودکان نیست و سودآور هم هست.

مؤسس و مدیرعامل استودیو هورخش افزود: مخاطب ما طالب انیمیشن است، اما این‌که چرا نمی‌گذاریم آن را داشته باشد حاکی از برخورد سلیقه‌ای ناشی از عدم‌آگاهی برخی مسئولان است که به قول معروف دودش هم به چشم سینما می‌رود! چون انیمیشن جدا از سینما نیست.