بن سلمان، بحران‌آفرینی برای فرافکنی

استعفای نامتعارف و غیردیپلماتیک سعد الحریری نخست وزیر لبنان در سفر به ریاض و دستگیری شاهزادگان و برخی مقامات برجسته سیاسی، نظامی و اقتصادی عربستان، این کشور را در کانون توجه محافل سیاسی و خبری قرار داد.

سعد الحریری در اقدامی غیرمنتظره آن هم از عربستان از سمت نخست وزیری لبنان کناره‌گیری کرد.

استعفای حریری مخالف قوانین لبنان و اقدامی غیرعادی و غیردیپلماتیک توصیف شد .

میشل عون رئیس‌جمهور لبنان اولین شخصیت سیاسی بود که از این اقدام حریری اظهار شگفتی کرد. میشل عون رئیس‌جمهور لبنان صراحتا گفت حریری توسط عربستان ربوده شده و در بازداشت بسر می‌برد.

دستگیری 11 نفر از شاهزادگان و چند شخصیت پرنفوذ عربستان در این کشور از دیگر رویدادهای غیرمنتظره در منطقه بود.

ریاض اعلام کرد این شخصیت‌های پرنفوذ اقتصادی، سیاسی و نظامی عربستان که چهره‌های شناخته شده‌ای در منطقه و حتی جهان هستند در چارچوب برنامه مبارزه با فساد دستگیر شده‌اند.

این دو رویداد مهم در کنار دیگر حوادث سیاسی، موجی گسترده از واکنش‌های متعدد را در محافل سیاسی و خبری منطقه و حتی جهان در پی داشت.

استعفای نامتعارف حریری از سوی محافل سیاسی و خبری منطقه مقدمه مداخله پررنگ‌تر ریاض در امور داخلی لبنان تعبیر و دستگیری شاهزادگان عربستان ناشی از جنگ قدرت در این کشور قلمداد شد. برخی نیز این رویدادها را ناشی از اقدامات نسنجیده محمد بن سلمان توصیف کردند.

در این‌که پس از روی کار آمدن ملک سلمان اقدامات رادیکال عربستان سعودی در داخل و خارج این کشور بیشتر شده تردیدی نیست اما نمی‌توان و نباید تمامی این اقدامات را براساس بی تجربگی مقامات ریاض توصیف کرد.

پس از به قدرت رسیدن ملک سلمان در ریاض، محمد بن سلمان به عنوان وزیر دفاع عربستان، این کشور را وارد جنگ با یمن کرد. وی همچنین تلاش کرد نقش پررنگ‌تری در معادلات سیاسی، نظامی و اقتصادی منطقه برای خود دست و پا کند. منظور وی از این اقدامات در کنار دیگر اهداف، ارائه چهره‌ای فعال، محبوب و صاحب ابتکار از خود در میان افکار عمومی عربستان سعودی بود.

اعلام برخی آزادی‌های نمایشی در عربستان سعودی مانند حق رانندگی برای زنان نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.

نکته مهمی که به نظر می‌رسد در تحلیل رویدادهای اخیر عربستان مغفول مانده این است که بسیاری از این اقدامات با هدف فرافکنی و انحراف افکار عمومی عربستان به منظور همواره کردن مسیر برای به قدرت رسیدن محمد بن سلمان صورت می‌گیرد.

سعد الحریری 13 آبان (4 نوامبر) در سفر به عربستان سعودی در اقدامی غیرمنتظره با اعلام اتهاماتی از سمت نخست وزیری لبنان کناره‌گیری کرد و 14 آبان (5 نوامبر) به دستور کمیته مبارزه با فساد، بسیاری از شاهزادگان و شخصیت‌های برجسته آل‌سعود دستگیر شدند.

دستگیرشدگان عمدتا از افرادی بودند که می‌توانستند مانع جدی برای به قدرت رسیدن محمد بن سلمان باشند.

در شرایطی که محافل سیاسی و رسانه‌ای منطقه و نیز افکار عمومی عربستان سعودی سرگرم تحلیل استعفای سعد الحریری، اتهامات اعلام شده از سوی وی، آینده سیاسی لبنان و تشدید حملات ریاض به یمن بودند، موانع عمده بر سرراه به‌قدرت‌رسیدن محمد بن سلمان در عربستان سعودی یکی پس از دیگری برداشته شد.

به بیان دیگر ریاض در ماه‌های گذشته با بحران‌آفرینی و فرافکنی تلاش کرده است پیامدهای منفی به قدرت رسیدن محمد بن سلمان را در داخل و خارج عربستان سعودی به حداقل برساند.

بحران‌هایی که ریاض خود را در آنها درگیر می‌کند نه فقط برای گسترش دایره نفوذ عربستان سعودی است، بلکه یکی از اهداف عمده آن به حداقل رساندن پیامدهای ناشی از تغییر ساختار جانشینی در این کشور است.

محمدرضا عرفانیان