اروپا همراه آمریکاست

دقایقی بعد از سخنرانی ترامپ مقامات اروپایی از جمله فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و گفت: ترامپ رئیس‌جمهور آمریکاست و تائید و عدم تائید ایران در اجرای برجام در حیطه اختیارات وی نیست. اما ترامپ تهدید کرده فشارهای بین‌المللی و همچنین تحریم‌های جدیدی را برای ایران در نظر دارد. حال باید دید اروپا چقدر در این زمینه می‌تواند به صورت مستقل عمل کند. برخی کارشناسان معتقدند رابطه با کشورهای بزرگ اروپایی مانند آلمان می‌تواند از قدرت آمریکا در سیاست‌های خارجی این کشور علیه ایران بکاهد، اما به نظر می‌رسد آنها نیز از قوانین آمریکا تبعیت کنند و پیشرو آنها باشند. به این دلیل که منافع آنها با آمریکا گره خورده است.

برای بررسی این موضوع با دکتر محمد قلی یوسفی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت‌وگو کردیم. وی به جام سیاست گفت؛ همه اقداماتی که اروپایی‌ها انجام می‌دهند در جهت منافع خودشان است و به دلیل وابستگی‌های اقتصادی مجری قوانین آمریکا خواهند بود. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.

ترامپ علیه برجام سخنرانی کرده و ایران را متهم به اجرا نکردن تعهداتش کرد. به نظر شما پشت پرده این موضوع چیست و ایران چه اقداماتی باید انجام دهد؟

ترجیح می‌دهم ابتدا وضعیت سیاست خارجی ایران را تشریح کنم و بعد سراغ آمریکا یا اروپا بروم. در بحث سیاست خارجی در طول سال‌های گذشته دولت‌ها نتوانستند رابطه خوبی با جهان برقرار کنند و شرکای تجاری خود را بسیار محدود کردند، به طوری که در زمان تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیشترین تاثیر را روی اقتصاد ایران گذاشت. در دولت یازدهم آقای روحانی، رئیس‌جمهور ایران رویه‌ای را در پیش گرفت تا نگاه جهان را به جمهوری اسلامی ایران تغییر دهد و در این زمینه موفق شد و برجام به نتیجه رسید، اما متاسفانه نتوانستیم ساز و کاری را فراهم کنیم که ایران از امکانات بین‌المللی بهره ببرد. البته سیاست‌های دولت آمریکا در این زمینه بی‌تاثیر نبود، اما مسئولان ایران نیز در این‌باره کوتاهی کردند. ما بعد از برجام باید استفاده بیشتری از این توافق بین‌المللی می‌کردیم و روابط اقتصادی نزدیک‌تری با دنیا در نظر می‌گرفتیم

در تصمیم اخیر ترامپ و تحریم‌هایی که آمریکا در پیش دارد اروپا تا چه اندازه همراه اوست؟

اروپا قطعا همراه آمریکاست، اما در برخی موارد می‌خواهد بازار ایران را هم در اختیار بگیرد. اروپا اختلافات خودش را با ما پنهان نمی‌کند و نادیده نمی‌گیرد، اما به دنبال منافع است. وقتی ببیند ایران در تحریم است از ایران امتیاز می‌خواهد تا با کمترین هزینه بیشترین سود را کسب کند. سهامداران شرکت‌های بزرگ اروپایی همه آمریکایی هستند و زمانی که کاری باید انجام شود، قطعا اروپا همراه آنها خواهد بود. این وابستگی از شرکت‌های اقتصادی فراتر رفته و از نظر نظامی نیز وابسته آمریکایی‌ها هستند که استقلال آنها را در تصمیم‌گیری زیر سوال می‌برد. آمریکا هم می‌داند که این موضعگیری اروپا در برابر برجام موقتی است و تنها قصد دارد بخشی از قراردادهای خود را به نتیجه برساند تا از شرایط فعلی سود کسب کند. اگر آمریکا را نادیده بگیرد قطعا تبعات بدی در انتظارش خواهد بود و قطعا چنین اقدامی نخواهد کرد. باز هم تاکید می‌کنم موضع سیاسی فعلی که اروپا در پیش گرفته برای به نتیجه رسیدن اهدافش است و می‌خواهد ایران را تا حدی خشنود کند. به این دلیل که آمریکا اکنون در عربستان از قراردادها منفعت می‌برد و از منابع نفتی این کشور استفاده می‌کند، به نظر می‌رسد تقسیم کار بین قدرت‌های بزرگ صورت گرفته است. از سوی دیگر می‌توان اشاره کرد که حجم تجارت کشورهای اروپایی با آمریکا بسیار بزرگ‌تر از حجم تجارت آنها با ایران است و زمانی که قانونی علیه ایران وضع شود، آنها باز هم منافع خود را در نظر خواهند گرفت.

ایران در این زمینه چه اقداماتی را باید انجام دهد؟

قطعا نباید همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد قرار داد. اکنون کشورهای بزرگ اروپایی خواستار همکاری با ایران هستند که این موضوع می‌تواند روی تصمیم آمریکا تاثیرگذار باشد. ترامپ از نظر سیاسی یک فرد ناشی است که وارد سیستم قدرت شده، اما سیستم‌های حقوقی و سایر دستگاه‌ها هستند که ایران می‌تواند با آنها روابط بر قرارکند. به نظر می‌رسد نباید با جامعه‌مدنی آمریکا قطع رابطه کنیم. مشکلات ایران و آمریکا حل شدنی نیست و آمریکایی‌ها هم به این موضوع واقف هستند، اما در برخی موارد باید تعامل‌هایی را در نظر داشت. ما نمی‌خواهیم قدرت خودمان را به رخ آمریکایی‌ها بکشانیم.

گفت‌وگو: محمدحسین علی‌اکبری