پای میز مذاکره آستانه چه خواهد گذشت؟

به گزارش جام جم آنلاین ابتکار مذاکرات صلح آستانه با محوریت ایران، روسیه و ترکیه از دهم دی ماه سال 1395 آغاز شد.

در چهارمین نشست آستانه که در چهاردهم اردیبهشت ماه امسل برگزار شد، سه کشور برگزار کننده مذاکرات به توافق مهمی درباره کاهش تنش در مناطقی شامل شمال شهر حمص، قنیطره، اطراف دمشق، غوطه شرقی و مرزهای سوریه با اردن در استان درعا دست یافتند.

نتایج نشست‌های آستانه

این توافق شامل مواردی نظیر توقف همه اقدامات جنگی بین نیروهای دولتی و معارضان پیوسته به آتش بس، تسهیل دسترسی ساکنان این مناطق به کمک‌های انسانی، بازسازی زیرساخت‌ها، تامین شرایط ارائه کمک‌های پزشکی و بازگشت آوارگان می‌شود.

ششمین دور مذاکرات آستانه درباره سوریه در تاریخ 23 و 24 شهریور منجر به توافق میان روسیه، ترکیه و ایران برای ایجاد چهارمین منطقه کاهش تنش‌ها در استان ادلب شد.

در ادامه دستاوردهای نشست‌های پیشین، مذاکرات آستانه 7 در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه (هشتم و نهم آبان) با حضور نمایندگان ایران، روسیه ، ترکیه و نماینده دولت سوریه برگزار می‌شود.

دفتر مطبوعاتی وزارت امور خارجه قزاقستان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد در این نشست شرایط فعالیت گروه کاری ویژه آزادسازی زندانیان مورد بررسی و تایید قرار می‌گیرد. این گروه کاری، علاوه بر آزادی زندانیان و اسرای جنگی، درباره جستجوی مفقودان و تحویل اجساد کشته شدگان هم تصمیم‌گیری می‌کند.

طرف های شرکت کننده در مذاکرات همچنین مسائل مربوط به مبارزه با تروریسم در سوریه را بررسی و بیانیه‌ای نیز در خصوص خنثی سازی مین‌ها در این کشور صادر می‌کنند.

پیشروی ارتش سوریه همزمان با مذاکرات آستانه

ارتش سوریه عملیات گسترده‌ای را برای آزادسازی آخرین و مهم‌ترین مقر داعش در منطقه بوکمال سوریه آغاز کرد. شهر مرزی بوکمال که در خط مرزی سوریه با عراق قرار دارد، پس از خروج عناصر داعش از شهرهای الرقه و آزادسازی بیشتر مناطق شهر دیرالزور به آخرین و مهم‌ترین مقر داعش در سوریه تبدیل شده است.

درحالی که ارتش سوریه عملیات آزادسازی شهر بوکمال را از دو محور العشاره در شمال و مناطق بیابانی در جنوب این شهر آغاز کرده است، نیروهای سوریه دموکراتیک هم با استفاده از حمایت نظامیان آمریکایی، تلاش‌هایی را برای رسیدن به شهر بوکمال آغاز کرده‌اند.

شهر بوکمال در کرانه غربی رود فرات واقع شده است و نیروهای سوریه دموکراتیک برای کنترل بر این شهر باید از عرض رود بگذرند که این امر کار را برای آنها به نسبت ارتش سوریه که در کرانه غربی مستقر است، دشوارتر کرده است.

نیروهای سوریه دموکراتیک پیش از آغاز عملیات به سمت بوکمال، شهر مهم الرقه را از دست عناصر داعش خارج کردند.

همزمان با عملیات آزادسازی شهر بوکمال در سوریه، نیروهای مردمی و ارتش عراق هم عملیات مهمی را برای آزادسازی شهر القائم در نزدیکی شهر مرزی بوکمال آغاز کردند.

منابع نظامی عملیات آزادسازی شهر مرزی بوکمال در سوریه و شهر القائم در نزدیکی مرز سوریه در عراق را بخش پایانی عملیات علیه داعش در دو کشور عراق و سوریه می‌دانند، و معتقدند پس از این دو عملیات، عملا هیچ شهر و منطقه مهمی در دست داعش باقی نمی‌ماند، و فعالیت عناصر این گروه تروریستی به صورت پراکنده در مناطق بیابانی و مراکز جمعیتی کوچک در سوریه و عراق محدود خواهد شد.

دست برتر دولت سوریه در مذاکرات آستانه

ایده مذاکرات آستانه در دی ماه سال گذشته در شرایطی مطرح شد که ارتش و نیروهای مردمی سوریه با پشتیبانی هوایی روسیه مهمترین پیروزی نظامی را با آزادسازی کامل شهر حلب در بیست و دوم آذرماه سال 95 به دست آوردند، و موازنه راهبردی نبرد را به نفع مردم و دولت سوریه رقم زدند.

در واقع اولین پیشرفت در مذاکرات صلح با تحکیم موقعیت برتر نظامی ارتش سوریه در شهر استراتژیک حلب پدیدار شد، و گروه‌های مسلح با پذیرش شرط بقای دولت به پای میز مذاکره در آستانه آمدند.

این روند در حدود 10 ماه گذشته با دستاوردهای گسترده ارتش سوریه در مناطق مختلف درگیری با داعش کاملا تثبیت شد و اکنون هفتمین دور مذاکرات آستانه در شرایطی برقرار می‌شود که ارتش سوریه در شرایط آزادسازی آخرین مناطق تحت سلطه داعش از جمله در شهر بوکمال قرار دارد.
این شرایط از یک سو، و توافقات مهم محور تهران - آنکارا - مسکو در حمایت از دمشق از سوی دیگر دولت و ارتش سوریه را در باثبات‌ترین و قدرتمندترین شرایط قرار داده است. امری که به صورت مستقیم در فرایند مذاکرات صلح آستانه تاثیر دارد، و موضع نماینده دولت سوریه را به عنوان تنها نماینده واقعی مردم سوریه بیش از هر زمان دیگری تقویت خواهد کرد.

رویای آمریکایی برای آینده سوریه

مقامات کاخ سفید در طول شش سال و نیم گذشته با راه اندازی بحران خودساخته در سوریه و جذب و گسترش گروه‌های تروریستی – تکفیری در این کشور و همچنین تحریک گروه‌های فرقه‌ای و قومی برای مسلح شدن علیه دولت تلاش وسیعی را برای براندازی نظام سوریه آغاز کردند.

به همین دلیل تثبیت موقعیت ارتش و دولت سوریه در تحولات سیاسی و میدانی این کشور ناخرسندی عمیق ایالات متحده آمریکا و ائتلاف تحت رهبری این کشور را در سوریه به بار آورد، و ارتش آمریکا در ماه‌های اخیر تلاش تازه‌ای را برای به چالش کشیدن دولت و ارتش سوریه آغاز کرد.

تحریک گروه‌های کرد سوریه برای حرکت در مسیر تجزیه طلبی و حمایت از این نیروها برای مسلط شدن بر بخش وسیعی از خاک سوریه در شرق رود فرات توطئه جدیدی است که به ویژه در ماه‌های اخیر مورد توجه نظامیان و سیاستمداران آمریکایی قرار گرفته است.

ارتش آمریکا در همین چارچوب پشتیبانی وسیعی از نیروهای سوریه دموکراتیک به عمل آورد تا شهر مهم الرقه را از دست عناصر داعش خارج کنند. در همین چارچوب نیروهای سوریه دموکراتیک با استفاده از پوشش حمایتی ارتش آمریکا عملیات بوکمال را به موازات پیشروی ارتش سوریه به سوی این شهر آغاز کرد، تا مانع از ورود ارتش سوریه به این شهر شود.

به باور تحلیلگران آنچه ایالات متحده در سنارویوی حمایت از نیروهای کرد در کرانه شرقی رود فرات مد نظر دارد، طرح جداسازی این مناطق از حوزه نفوذ ارتش سوریه و تلاش برای سوق دادن این منطقه به استقلال و تجزیه کامل از سوریه است.

هدف دیگر این سناریو تضعیف موقعیت سیاسی و میدانی برتر ارتش و دولت سوریه و تاثیرگذاری منفی بر موضع دمشق در فرایند مذاکرات صلح از جمله در مذاکرات آستانه است.

طبعا در چنین شرایطی مذاکرات آستانه 7 و تصمیمات آن تاثیر تعیین کننده‌ای بر آینده تحولات در سوریه و تقویت موضع ارتش در برابر توطئه جدید آمریکایی در این کشور خواهد داشت.

به عبارت دیگر کشورهای ایران، ترکیه و روسیه همانگونه که در موضوع همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق از همه ظرفیت‌ها برای حمایت از یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق دفاع کردند، در سوریه نیز می‌توانند با حمایت از حق حاکمیت و تمامیت ارضی دولت سوریه از روند جدایی شرق فرات از خاک این کشور جلوگیری کنند، و شرایط برای بازگشت نفوذ و حضور ارتش سوریه در این مناطق را فراهم کنند.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین