رسانه‌های نوین در خدمت رسانه‌های سنتی

با بررسی و ارزیابی نقش و عملکرد رسانه‌های نوین و مقایسه آنها با رسانه‌های دیگر مانند مطبوعات و رادیو و تلویزیون، شاهد ویژگی‌های مثبت و منفی هر دو طیف از رسانه‌ها هستیم که داوری درباره سرانجام این رقابت را سخت می‌کند. در این زمینه دو دیدگاه متمایز وجود دارد؛ یکی دیدگاه کمی‌گرایانه جامعه اطلاعاتی است که فراوانی اطلاعات و رسانه‌های نوین را به عنوان پایان تاریخ رسانه‌های نوین مطرح می‌کند و به ایده رسانه‌های جایگزین معتقد است. این دیدگاه افراطی که از منظر مهندسی اطلاعات به جامعه اطلاعاتی نوین نگاه می‌کند، به نزاع رسانه‌های نوین با رسانه‌های همگانی اعتقاد دارد و بر این باور است که رسانه‌های نوین، رسانه‌های سنتی را به بایگانی تاریخ خواهند سپرد.

نگرش دوم به تعامل این دو و همزیستی در عین رقابت، باور دارد؛ رقابتی که می‌تواند هم فرصت‌آفرین باشد، هم فرصت‌سوز. از این منظر رسانه‌های نوین و رسانه‌های همگانی تاثیرپذیری و تاثیرگذاری متقابل خواهند داشت. بر اساس دیدگاه تعاملی رسانه‌ها؛ با توجه به تنوع، انعطاف پذیری و فراگیری رسانه‌های نوین با کاهش چشمگیر قدرت فرستنده‌های سنتی روبه‌رو هستیم، اما در عین حال ظهور سیستم چند رسانه‌ای، روزنامه‌نگاری الکترونیک را به معنای تمایز و جدایی رسانه‌ها اعم از سنتی و نوین از هم نمی‌داند.

این دیدگاه به تعامل و هم‌افزایی بین رسانه‌های سنتی و نوین اشاره می‌کند و بر این باور است که رسانه‌ها با هم می‌توانند اقتدار لازم را کسب کنند و این هم‌افزایی فرصتی را برای تقویت مشارکت در جنبه‌های مختلف فراهم می‌سازد.

بنابراین از این تحولات باید کمال بهره را برد و در جهت تکامل و بهسازی رسانه‌ها استفاده کرد.

به نظر می‌رسد رسانه‌های همگانی و شبکه‌های ارتباطی نوین در شرایطی آکنده از رقابت و چالش در عین تعامل و همکاری با یکدیگر قرار دارند و در این مسیر پر پیچ و خم آنچه قطعی به نظر می‌رسد، این است که گزینه حذف و جایگزینی که اساس دیدگاه شیفتگان موج جدید رسانه‌ای و جامعه اطلاعاتی را شکل می‌دهد، واقع‌بینانه نیست.

همان‌طور که تاریخ نشان می‌دهد در گذشته رادیو و تلویزیون و مطبوعات، هیچ‌کدام جایگزین یکدیگر نشدند. در واقع رسانه‌های جدید به‌طور مستقل و خودانگیخته به‌وجود نمی‌آیند بلکه بتدریج از دگرگونی رسانه‌های قدیمی‌تر موجودیت پیدا می‌کنند. در واقع رسانه‌های سنتی و اشکال قدیمی‌تر به جای نابودی، خود را با شرایط انطباق می‌دهند، از آنها استفاده می‌کنند و در این بستر به رشد و بالندگی می‌رسند. بنابراین در شرایط جدید، کسب مخاطبان جدید و حفظ مخاطبان قدیمی‌تر هدف رسانه‌هاست.

در نوشته‌های بعدی به نکات اشتراک و افتراق کارکرد رسانه‌های نوین و سنتی می‌پردازیم.

دکتر افسانه مظفری

دانشیار رشته ارتباطات