چرخش حماس به سمت تهران و دمشق

السنوار، ایران را بزرگ‌ترین حامی گردان‌های عزالدین قسام خواند و ابراز امیدواری کرد، بحران سوریه به پایان برسد و این موضوع، مسیر ترمیم مناسبات با این کشور را فراهم کند که البته به گمان او این اتفاق باید در زمان مناسب خود پیش آید.

اهمیت موقعیت و جایگاه السنوار در ساختار رهبری حماس از آنجا ناشی می‌شود که وی مناسبات سازمانی بسیار مستحکمی با شاخه نظامی این جنبش دارد و پدر معنوی آن و یکی از مهم‌ترین بنیانگذاران گردان‌های عزالدین قسام به شمار رفته که نقش میدانی مهمی در انجام حملات ضداهداف صهیونیستی در عمق سرزمین‌های اشغالی داشته و حتی در اجرای برخی عملیات‌ها شرکت داشته است. او 23 سال را در زندان‌ سپری کرده است.

اعلام السنوار مبنی بر این که ایران بزرگ‌ترین حامی شاخه نظامی حماس است، غافلگیرکننده بود؛ چرا که این رویکرد با خط گذشته حماس در خودداری از اعلام صریح این مواضع به علت ملاحظاتی که نسبت به اردوگاه کشورهای حاشیه خلیج فارس و تا حدی اردوگاه آمریکایی در منطقه داشت، مغایرت دارد.

براساس اطلاعات موثق جنبش حماس، اقدام به ترمیم مناسبات خود با مقاومت لبنان و بویژه حزب‌الله کرده است. سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان با صالح العاروری رهبر شاخه نظامی این جنبش در کرانه باختری و از مهم‌ترین رهبران میدانی حماس در حمایت از مقاومت مسلحانه دیدار کرده است. العاروری بنا به توصیه سیدحسن نصرالله بعد از این دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران و مسئولان سیاسی ایران دیدار کرد. این دیدار در حاشیه سفر هیات حماس به تهران برای حضور در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران صورت گرفت.

جنبش حماس مشکلی با حزب‌الله و سیدحسن نصرالله ندارد، چراکه حزب‌الله همچنان با این جنبش مانند یک جنبش حاضر در عرصه محور مقاومت بر ضد اشغالگری رفتار می‌کند، اما احیای مناسبات جنبش حماس با مقامات سوری دشوار به نظر می‌رسد. با این حال، رهبران سوریه اعلام کرده‌اند، مشکلی با آشتی با رهبران جدید جنبش حماس ندارد، به شرط این که این جنبش در موقعیت و مواضع خود باقی بماند و به روش گذشته خود بازنگردد و دفاتر خود در پایتخت سوریه را بازگشایی کند.

رهبران جدید جنبش حماس با برگه‌های خود به شکلی هوشمند و خوب بازی می‌کنند. آنها مناسبات خود را با مصر بهبود بخشیده‌اند و موفق شدند، در لبه اختلافات موجود بین جنبش فتح و شکاف بین دو محور محمود عباس رئیس تشکیلات و محمد دحلان از اعضای جدا شده آن بازی کنند. در عین حال مناسبات خود را با سایر گروه‌های فلسطینی تقویت کرده و به دنبال حفظ مناسبات حداقلی با قطر هستند، بدون این که امارات و عربستان را از دست بدهند.

محمود عباس که حقوق بالغ بر 60 هزار کارمند غزه را کاهش داده و 6000 نفر دیگر را مجبور به بازنشستگی زودهنگام کرده و از پرداخت هزینه‌های ایستگاه برق نوار غزه خودداری کرده تا بتواند حماس را تسلیم خود کند، حالا از همه یا بیشتر این اقدامات عقب‌نشینی ه و و به استانبول سفر کرده تا رهبران ترکیه را به میانجی گری با حماس تشویق کند و روند توافق‌های آشتی گذشته را
بار دیگر احیا کند.

مرحله آینده، مرحله شاخه نظامی جنبش حماس و بازگشت به منابع مقاومت و شعله‌ور شدن مجدد مقاومت در کرانه باختری خواهد بود که درگیری واقعی با اشغالگران و نیروهای نظامی و شهرک نشینان در آن ادامه پیدا می‌کند. مهم‌ترین بازیگران مرحله آینده، العاروری و السنوار هستند که علاوه بر عضویت در دفتر سیاسی جنبش حماس نقطه مشترک دیگری نیز دارند که همان نزدیکی آن‌ها به گردان‌های عز الدین القسام شاخه نظامی این جنبش است. تغییر رویکرد ائتلاف‌های حماس به سمت ایران و حزب‌الله و چه‌بسا سوریه از دیگر مشترکات این دو نفر است. روزهای آینده این موارد بیشتر روشن خواهد شد.

منبع: روزنامه الکترونیکی رأی الیوم

عبدالباری عطوان

تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه