دم اضافه سوسک رباتیک!

ساخت حشره‌های رباتیک سابقه بیش از ده ساله دارد، اما در چند سال اخیر یکی از موجوداتی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است سوسک است.

ربات‌های سوسک در دانشگاه‌های مختلف دنیا طی چهار سال گذشته رونمایی شده‌اند، ازجمله در دانشگاه‌های کشورمان. در این بخش دانشکده مکانیک زیرمجموعه پردیس فنی دانشگاه تهران است. حشرات زندگی جالبی دارند، به ظاهر هر کدام کار ساده‌ای را انجام می‌دهند ولی وقتی آنها را در قالب یک جامعه مورد مطالعه قرار می‌دهیم، می‌بینیم خانواده‌ای شگفت‌انگیز هستند که با استفاده از تعامل جمعی و همکاری هماهنگ گروهی که ما به آن هوش جمعی در ربات‌ها می‌گوییم، موفق به انجام کارهای بسیار بزرگی می‌شوند.

یکی از مهارت‌های این گونه عجیب در جست‌وجو، لانه‌سازی و تامین غذاست. این گونه مهارت‌ها در خانواده سوسک‌ها و شیوه عجیب حرکتی آنها برای دانشمندان و متخصصان رباتیک بسیار جذاب است. در آخرین خبرها در این بخش، محققان دانشگاه ام‌آی‌تی بعد از ساختن چند سوسک رباتیک اقدام به خلق سوسکی خارق‌العاده کردند. داستان از این قرار است که هر کدام از حشره‌ها دارای ضعفی در سیستم حرکتی خود هستند و ابرقهرمان خاصی در بین خود ندارند. به نوعی همه ویژگی‌ها و مهارت‌ها در تکامل این موجودات در کنار هم قرار نگرفته است. محققان ام‌آی‌تی با بررسی ویژگی دیگر حشرات و ترکیب آن با مکانیسم سوسک، به سوسک رباتیک قدرتمندی رسیدند که دارای دمی اضافه است و این باعث می‌شود بتواند با تعادل حرکتی به مراتب بهتری به جست‌وجو اقدام کند و در مواردی که سقوط می‌کند یا سرنگون می‌شود بتواند بسرعت به وضع مناسب خود بازگردد.

غیر از این دمی که از جنس فیبر کربن است، محققان بدنه محافظی نیز مانند یک سپر الهام گرفته از بدن طبیعی سوسک روی سیستم الکترونیک آن کشیده‌اند که آن را از برخورد محافظت می‌کند. ساخت این گونه مکانیسم‌ها نیازمند ساخت سیستم‌هایی در ابعاد بسیار کوچک است که البته باید کاربرد مناسبی نیز از لحاظ الکترونیک، مکانیک، حفظ انرژی و قدرت پردازش داشته باشند. از نظر من با توجه به بررسی که در مقاله‌ها و اخبار علمی این چند سال داشتم، بحث ساخت ریز ربات‌ها و الهام‌گیری از طبیعت در ساخت سامانه‌های رباتیک و مکاترونیک، آینده ساخت ربات‌های تحقیقاتی و کاوش‌های بشر را در زمین و فضا متحول خواهد کرد.

آریا صبوری

پژوهشگر آزمایشگاه تعامل انسان و ربات دانشگاه تهران