تلاش آمریکا برای ورود آژانس به بازی‌های سیاسی

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل هسته‌ای در همین زمینه در گفت‌وگو با جام‌جم، از تلاش آمریکا برای تحت فشار قراردادن آژانس و ورود این نهاد به بازی‌های سیاسی گفت.

درباره بند تی ضمیمه نخست برجام که در حال تبدیل شدن به ابزار جدیدی برای فشار به ایران شده‌ است کمی‌ توضیح می‌دهید؟

بند تی به چاشنی‌های انفجاری مربوط می‌شود که می‌تواند از راه دور فعال شود و البته کاربردهای دوگانه دارد. برای این چاشنی‌ها می‌توان کاربرد نظامی و غیرنظامی قائل شد. کاربرد غیرنظامی آن برای اکتشافات نفت و گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. چون در مورد این چاه‌ها نیاز است انفجارات از راه دور انجام شود. در گذشته، گزارش‌های مفصلی از سوی آژانس انرژی اتمی قبل از برجام ارائه شده است.

این موارد جزو اتهامات ادعایی بود که با عنوان پی‌ام‌دی مطرح شده بود. ایران قبلا به این موارد اتهامی پاسخ داده و این پاسخ هم برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قانع کننده بود و این موضوع کاملا حل شد، اما در شرایط کنونی سوال آژانس این است که برای این بخش از فعالیت‌های ایران آیا آژانس باید نظارت کند یا نهاد
دیگری.

تفسیر این موضوع از نگاه روس‌ها این بوده که این مساله ارتباطی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارد. استدلال روس‌ها بر این مبتنی است که آژانس به مواردی رسیدگی می‌کند که مشخصا به فعالیت‌های هسته‌ای مربوط می‌شود و آژانس از نظر حقوقی و فنی و به عنوان یک نهاد باصلاحیت در این زمینه‌ها اظهار نظر می‌کند، اما راجع به موضوعاتی که دو منظوره است و به موارد نظامی و غیرنظامی مربوط می‌شود، تنها کمیسیون مربوطی که طبق برجام در نظر گرفته شده است، صلاحیت دارد در این باره اعلام نظر کند که مثلا در موارد خاصی که ایران می‌خواهد فعالیت‌هایی انجام دهد آیا مشمول منعی می‌شود که در برجام مشخص شده یا این که می‌تواند همچنان به فعالیت‌های خود در این زمینه ادامه دهد.

کمیسیون مورد نظر تاکنون در‌این‌باره چه نظری ارائه داده است؟

در این کمیسیون که متشکل از هشت عضو شامل ایران و نماینده اتحادیه اروپا و نمایندگان 1+5 است،‌ موضوعاتی از این دست مورد بررسی قرار می‌گیرد و این کمیسیون تعیین‌کننده است که آیا ایران مجاز به چنین فعالیت‌های است یا خیر. اساسا این موضوع در شمول وظایف مربوط به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست. کمیسیون تا کنون در این زمینه موضعی نگرفته است.

یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این باره چه نظری دارد؟

او عنوان کرده ما خواهان تفسیر این ماده از سوی کمیسیون مربوط هستیم. به نظر می‌رسد طرح چنین مواردی ازجمله بهانه‌گیری‌های بی‌وجهی است که از سوی مقامات آمریکایی صورت می‌گیرد. اصل قضیه روشن است که چنین فعالیتی از سوی ایران در شمول فعالیت‌های هسته‌ای نیست بلکه این مورد، کاربردی نظامی و غیرنظامی دارد و ایران قبلا در بعد غیرنظامی از چنین فعالیت‌هایی استفاده می‌کرد.

صرف‌نظر از موضع روسیه، سایر کشورهایی که طرف گفت‌وگو با ایران درباره برجام هستند چه نظری ارائه کردند؟

تا آنجا که من اخبار و گزارش‌ها را رصد کردم تاکنون موضعگیری ای از سوی کشورهای اروپایی و چین صورت نگرفته است، اما آمریکایی‌ها مصر هستند که این موضوع را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محول کنند. هدف آنها از این کار به مثابه استخوان گذاشتن لای زخم است تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را درگیر مسائل سیاسی کنند.

به گمان من،‌ این نهاد تا وقتی در حیطه مسائل فنی و حقوقی اظهارنظر می‌کند و درگیر موضوعات سیاسی نیست کارکرد خوب و مثبتی از خود ارائه می‌کند، اما وقتی تحت فشار قرار می‌گیرد و وارد بازی‌های سیاسی می‌شود اینجاست که مشکل ایجاد می‌کند.

فتاح غلامی