برجام مانند آدمی معلق میان آسمان و زمین!

به گزارش جام جم آنلاین از اتاق خبر 24، یوکیو آمانو گفته بود که آژانس بین المللی انرژی اتمی بر اساس برجام حق بازرسی از همه مراکز نظامی و غیر نظامی در ایران را دارد.

این پاسخ به پرسش خبرنگار، زمانی داده شد که نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل ادعا کرده بود که جمهوری اسلامی ایران باید اجازه بازدید از مراکز نظامی خود را بدهد.

نیکی هیلی حتی برای این که بر روی آژانس بین المللی انرژی اتمی تأثیر بگذارد، به وین رفت و با یوکیو آمانو دیدار و گفت وگو کرد و چند روز پس از سفر نماینده آمریکا در سازمان ملل به وین و دیدار او با آمانو، مدیرکل آژانس ادعا کرد که سازمان متبوعش بر اساس برجام حق بازرسی از مراکز نظامی و غیر نظامی ایران را دارد.

جدای از این که آمانو درباره ادعای خود درست گفته باشد یا نادرست، بر فرض هم که در برجام چنین بندی گنجانده شده باشد که آژانس حق دارد از همه مراکز نظامی و غیر نظامی ایران بازرسی کند؛ اما جمهوری اسلامی ایران هیچگاه این اجازه را به آژانس یا هر سازمان و کشور دیگری نخواهد داد که بخواهد پا در پایگاه ها و مراکز نظامی ایران بگذارد و حتی این اجازه را نمی دهد که آژانس به هر جای غیر نظامی سرک بکشد.

این موضوع برای آژانس و مدیرکل آن روشن است که اگر پروتکل الحاقی از سوی ایران داوطلبانه پذیرفته شده است، معنایش این نیست که بازرسان آژانس هر زمان و مکانی را که تشخیص دادند می توانند ورود کنند.

اما می رسیم به پاسخ هایی که برخی از مسئولین محترم که دست اندرکار مذاکرات و توافق هسته ای هستند، به ادعای آمانو و نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل دادند.

درستی و نادرستی سخنان مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره بازدید از مراکز نظامی و غیر نظامی ایران، به ترجمه اشتباه از سوی رسانه ها باز نمی گردد، بلکه به سخنان و ادعاهایی بستگی دارد که آمریکا و مدیرکل آژانس آنها را مطرح کرده اند.

همه رسانه های داخلی کشور سخنان یوکیو آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی را ترجمه کرده بودند و شکل و محتوای آن هم یکی بود. در واقع ترجمه ای که از سخنان آمانو شده بود، همانی بود که او بر اساس خبری که آسوشیتد پرس منتشر کرده بود، ترجمه شد. تاکنون که 4 روز از زمان سخنان آمانو می گذرد، آژانس بین المللی انرژی اتمی پاسخ یا تکذیبی منتشر نکرده است.

اما در برجام درباره ادعای آمانو چه نوشته شده است؟ آیا برجام این حق را به آژانس بین المللی انرژی اتمی می دهد که مراکز نظامی و غیر نظامی ایران را بازرسی کند؟

همگان به یاد دارند، زمانی که مذاکرات به مراحل پایانی و در واقع به نتیجه نزدیک شد و حتی پس از نهایی شدن توافق هسته ای، یک موضوع و مسئله مهم در آن وجود داشت و اکنون هم دارد و آن تعلیق یا لغو تحریم های اقتصادی است.

جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا تأکید می کرد که در روز اجرای برجام همه تحریم های اقتصادی باید لغو شود، اما طرف مقابل نه تنها لغو را نقض می کرد و می گفت تحریم ها تعلیق خواهد شد، بلکه ادامه این روند را بسته به تأیید گزارش های آژانس کرد.

برداشت محتوایی آمریکا و دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 این بود که اجرای برجام بر اساس راستی آزمایی با گزارش های آژانس است. به این معنا که گزارش آژانس که منتشر شد و پایبندی ایران را بر اجرای تعهدات برجامی خود تأیید کرد، تحریم های اقتصادی برای 3 ماه دیگر به تعلیق در می آید.

این روند سال ها باید ادامه پیدا کند در حالی که اعضای تیم هسته ای کشورمان و دولتمردان اعتقاد داشتند که بر اساس توافق هسته ای تحریم های اقتصادی باید در روز اجرای برجام لغو شود. در حالی که دو برداشت متفاوت از محتوای توافق هسته ای وجود دارد، چگونه میتوان به اجرای بی نقص آن دلخوش کرد؟!

ناگفته نماند که بار معنایی «لغو» و «تعلیق» دو مقوله و مسئله حساسی را ایجاد می کند، لغو همه تحریم های اقتصادی بر مبنای هسته ای به این معنا است که تحریم ها برچیده می شود، مناسبات اقتصادی با دیگر کشورها عادی می گردد و روال به قبل از تحریم ها باز می گردد، اما تعلیق تحریم های اقتصادی آن هم فصلی و هر 3 ماه با گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی به این معنا است که تحریم های اقتصادی نه همه آنها بلکه آنهایی که در برجام ذکر شده، به حالت تعلیق در می آید، وضعیت تعلیق به مانند میان آسمان و زمین معلق ماندن است.

تاکنون گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شده و در آن تأیید شده که ایران به برجام پایبند بوده است و پس از آن آمریکا آن را امضا کرده و تحریم های اقتصادی هسته ای علیه ایران را تعلیق کرده، اما این شرایط شرایطی نیست که با لغو تحریم ها ایجاد می شود، آمریکا شرایط خوف و رجا ایجاد کرده به همین خاطر است که اقدامات اقتصادی و سرمایه گذاری های خارجی با شک و تردید و دلهره انجام می شود، حتی سقف پایین این سرمایه گذاری ها و ضعف در برقراری ارتباطات افتصادی به خاطر شرایطی است که آمریکا بر اساس برجام اجرا می کند.

اگر می بینیم که کشورهای خارجی برای سرمایه گذاری در ایران پیشقدم نمی شوند، به خاطر نگرانی از بازگشت تحریم های اقتصادی از سوی آمریکا است.

دو برداشت محتوایی صد در صد متفاوت از متن توافق هسته ای باعث شده تا وضعیت برجام چنین باشد، لغو یا تعلیق تحریم های اقتصادی و بازدید از هر مرکز نظامی و غیر نظامی از سوی بازرسان آژانس که از سوی ایران رد می شود.

مسئولین و دست اندرکاران تیم هسته ای کشورمان اعتقاد دارند که چنین بندهایی در برجام وجود ندارد. آنها می گویند لغو تحریم ها، اما در هر حال اکنون و پس از گذشت 2 سال از اجرا برجام شاهد تعلیق تحریم ها هستیم.

آنچه که در برجام درباره بازرسی از مراکز نظامی نوشته چنین میگوید؛«بر اساس توافق هسته‌ای، آژانس برای دسترسی به هر سایت غیرهسته‌ای، اعم از نظامی یا غیرنظامی، ابتدا باید مدارک و اطلاعاتی که نشان دهد ممکن است در این مکان فعالیت مرتبط با فعالیت هسته‌ای انجام گیرد به ایران ارائه کرده و درخواست بازرسی دهد.»

در صورت عدم پذیرش این درخواست از سوی ایران، این درخواست به کمیسیون مشترک هشت عضو نظارت بر برجام، متشکل از ایران، روسیه، چین، فرانسه، آلمان، انگلستان، آمریکا و اتحادیه اروپا می‌رود و تنها در صورت رأی اکثر اعضا به نفع آژانس، باید دسترسی ارائه شود. این روند تا ۲۴ روز زمان می‌برد.

چنین پروسه ای در واقع این حق را به ادعای آژانس می دهد تا بتواند خواسته خود را به کرسی بنشاند. با این بند در برجام می توان گفت که ادعای آمانو مبنی بر دسترسی به مراکز نظامی و غیر نظامی در ایران ممکن است، اما با طی روند بالا.

حتی اگر ایران هم با درخواست آژانس مخالفت کند، کمیسیون مربوطه رأی به خواسته آژانس خواهد داد. پروسه به گونه ای چیده شده است که در صورت مخالفت ایران با درخواست آژانس، اتهام کارشکنی هم به جمهوری اسلامی وارد میشود.

ظریف در صفحه توئیتری خود به این ماجرا اشاره کرده و چنین پاسخ داده است؛ «راستی‌آزمایی پایبندی ایران به برجام از سوی آژانس، بر مبنای مفاد موافقتنامه انجام می‌شود نه بر اساس انگیزه‌های زیاده خواهانه مقامات آمریکایی و یا لابی‌گران.

پاسخ دکتر ظریف را درست می دانیم، اما به خاطر ذات فریبکارانه آمریکا، هم اکنون برجام بر اساس انگیزه های زیادخواهانه آمریکا اجرا می شود، آیا اینگونه نیست؟!

کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در واکنش به برخی اخبار مبنی بر بازدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مراکز نظامی ایران گفت: در برجام و پروتکل[الحاقی] صحبت از سایت نظامی نشده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: پادمان یعنی حسابرسی مواد هسته‌ای و پروتکل[الحاقی] یک قدم جلوتر از پادمان بوده و تجهیزات چرخه سوخت را هم کنترل می‌کند.

کمالوندی همچنین گفت:خیلی مهم است اطلاعاتی‌ که رسانه‌ها به مردم می‌دهند درست باشد و نباید در دام رسانه‌ای طرف مقابل قرار بگیریم.

با این بخش از سخنان آقای کمالوندی همه موافق هستند، اما باید توجه داشت که در رسانه های کشورمان مترجمین با تجربه ای حضور دارند و اخبار آن سوی مرز را رصد می کنند، نمیتوان به ترجمه آنها تا این اندازه شک کرد.

کمالوندی افزود: دو مسئول رده‌ بالای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوعات مثبتی گفتند و اینکه آژانس بنا ندارد سراغ حوزه نظامی برود و اگر آمریکا می‌خواهد برجام را برهم بزند٬ بزند، ولی از آژانس سوء استفاده نکند. آمانو حرف دو پهلو زد.

آقای کمالوندی خود در این بخش از سخنانش، سخنان آمانو را تأیید می کند، دو پهلو حرف زدن آمانو همان خبری است که رسانه های ایران به نقل از مدیرکل آژانس ترجمه کرده اند.

آمانو گفته است، آژانس بر اساس مفاد برجام حق بازرسی از هر مکان نظامی و غیر نظامی را دارد. او سپس گفته است، پس از برجام مورد مشکوکی دیده نشده تا آژانس بخواهد به بازدید از مراکز نظامی ایران برود.

به نظر می رسد که محتوای توافق هسته ای همچنان که 2 سال از اجرای آن می گذرد، همچنان با برداشت هایی از سوی آمریکا همراه است. این دوگانگی در نوع برداشت از برجام باعث میشود تا اقدامات هم تغییر کند.

ضعفی که برجام دچار آن است، باعث شده تا ایران به طور کامل به حق خود نرسد. ایراد و اشکال از رسانه های داخلی هم نیست، هر آنچه که آمانو بر زبان رانده، ترجمه شده است. شاید بخشی از مشکل، مسئولینی باشند که در توافق هسته ای نقش داشتند، اما ارتباط نزدیکی با رسانه های داخلی ندارند.

مسئولین تیم هسته ای و دست اندرکاران مذاکرات از زمان آغاز تا به نتیجه رسیدن و حتی پس از اجرای برجام، چه اندازه با رسانه های داخلی نشست و برخاست داشتند و چقدر آنها را درباه برجام آگاه کرده اند تا بتوانند افکار عمومی را درباره برجام و نتایج آن آگاه کند؟!