بضاعت ضعیف کمدی ایرانی برای رقابت جهانی

دلیل پیدایش این مشکل این است که ما یک سری معضلات اساسی و عمومی داریم که شامل حال تمام تولیدات سینمای کشور است، از جمله بحران در فیلمنامه‌نویسی و در ساخت فیلم‌های ویژه. سینمای ما نه‌تنها فیلم‌های برجسته‌ای در عرصه‌های مختلف از جمله کمدی ندارد، بلکه حتی نتوانسته بعد از سال‌ها ژانر تثبیت‌شده و مستمری هم ایجاد کند.

آنچه براساس نیاز واقعی تماشاگر تحت عنوان فیلم‌های کمدی ساخته می‌شود، صرفا و عمدتا پاسخ‌های کاذبی به نیازهای درست مخاطب سینمای کشور است. مخاطبان سینمای ما در اوضاع کنونی به امید، نشاط و سرگرمی نیاز دارند؛ چیزهایی که وظیفه اصلی رسانه‌ای به نام سینماست، اما این نیاز به صورت مناسب و شایسته پاسخ داده نمی‌شود. برخی فیلمسازان و تعدادی از مدیران کار نابلد فرهنگی با سوءاستفاده از این نیاز دست به تولید آثاری تحت عنوان کمدی و طنز می‌زنند که هیچ‌گونه سنخیت ساختاری، روایتی و محتوایی با آثار طنز ندارد.

سوال اینجاست که چرا این اتفاق به شکل منسجم و اصولی شکل نمی‌گیرد؛ پاسخ این است که ما فیلمنامه‌نویسان آثار کمدی نداریم. البته کسانی را داریم که فیلمنامه و دیالوگ‌های خوب خنده‌دار بنویسند و موقعیت‌های کمدی در محدوده کاغذ شکل دهند، اما این وضعیت را در محدوده تصویر نداریم. ممکن است در آثار کمدی ما صحنه‌هایی پیدا شود که خوب و خوش ساخت از کار درآمده باشد، اما این سکانس در کلیت فیلم، جایگاه اساسی ندارد. مهم‌تر از این، سینمای ایران کمدین ندارد. ما بازیگران توانایی که نقش‌های خنده دار بازی می‌کنند، کم نداریم، اما هیچ‌کدام تبدیل به کمدین نشدند. تا بازیگر ما آمده تبدیل به کمدین شود به دلایل اقتصادی و سیاست‌های غلط فیلمسازی، جلوی او گرفته شده یا استعدادش به هرز رفته است.

به جز اینها باید به هدفمند نبودن آثار کمدی ما هم اشاره کرد. فیلم‌های کمدی سینمای ایران به جای این‌که دنبال مضمون و محتوای مناسب باشند، صرفا می‌خواهند با هر ترفندی از جمله شوخی‌های سخیف، به تمسخر گرفتن مناسبات خانوادگی و اهانت به باورهای مردم، تماشاگران را بخندانند. مجموع این دلایل باعث می‌شود مخاطب نتواند ارتباط خوبی با این فیلم‌ها برقرار کند که به جای طنز، بیشتر هجو، هزل و اهانت هستند.

وقتی در این شرایط نمی‌توانیم مخاطبان داخلی خود را با آثار به اصطلاح کمدی، سرگرم و راضی کنیم، چطور می‌توانیم با این بضاعت ضعیف و اندک وارد عرصه رقابت قوی با فیلم‌های قدرتمند کمدی سینمای جهان شویم؟

جبار آذین

منتقد و مدرس سینما