لذت دانایی در دنیای انیمیشن

انیمیشن به همان اندازه که در خدمت خیال‌پردازی است، ابزاری برای آموزش محسوب می‌شود و قابلیت‌های فوق‌العاده‌ای برای انتقال و تفهیم علوم مختلف دارد؛ از علوم انسانی و اجتماعی گرفته تا فیزیک و ریاضیات. دورترین فاصله‌ها، کوچک‌ترین ذرات یا حتی مفاهیم انتزاعی در دنیای انیمیشن عینیت پیدا می‌کنند و کمی خلاقیت می‌تواند از انیمیشن‌های آموزشی، آثاری بسیار جذاب و گیرا بسازد که هم از زیبایی‌های دنیای انیمیشن بهره‌مند است و هم از جذابیت‌ علم و لذت آگاهی.

کد خبر: ۱۰۵۷۰۳۶

در دنیای انیمیشن می‌توان از بیرون جو زمین به درون کوچک‌ترین ذره‌ها وارد شد، فاصله‌ها و ابعاد و احجام یا مختصات اشیا را تشریح کرد و عملکردها را به نمایش گذاشت. در این جهان بی‌مرز، می‌توان فاصله بین ستاره‌ها و سیاره‌ها یا تمام منظومه شمسی یا سایر منظومه‌ها را بازنمایی کرد و مختصات قابل درکی از کهکشان به نمایش گذاشت یا وارد یک میکروچیپ شد. انیمیشن ابزاری است که براحتی می‌تواند کارکرد سوخت را مرحله به مرحله در موشک بازنمایی کند یا دنیای درون ما را به نمایش بگذارد.

تقریبا هیچ چیز در دنیای انیمیشن محال نیست! چه چیزی می‌تواند جای این ابزار قدرتمند را در امر آموزش بگیرد؟ نکته اینجاست که انیمیشن در مقایسه با سیستم‌های آموزشی گچ و تخته‌سیاه خیلی گران است و تولید انیمیشن آموزشی باید منطق اقتصادی و بازده مالی قابل توجیه داشته باشد.

انیمیشن‌های آموزشی با توجه به این‌که برای چه مخاطبی ساخته می‌شود و چه مفاهیمی را آموزش می‌دهد یا چه کارکردی از آنها انتظار می‌رود، از ویژگی‌های متفاوتی برخورداراست، اما مولفه‌هایی هست که در هر انیمیشنی باید مد نظر قرار بگیرد؛ مثل زیبایی بصری یا خلاقیت تصویری.

یک انیمیشن حتی اگر آموزشی باشد، قرار نیست از رنگ و نور، بافت و فرم بی‌بهره بماند. دنیای انیمیشن کاملا قابل کنترل است و انیماتور در این فضا می‌تواند نورها، رنگ‌ها و سایه‌ها را در خدمت مفهوم بصری مد نظرش طراحی و ایجاد کند. گاهی اندکی خلاقیت مانند به کار بردن همزمان استاپ موشن و انیمیشن یا ترکیب فیلم زنده و انیمیشن می‌تواند نتیجه بسیار قابل توجهی داشته باشد و به جذابیت‌های بصری اضافه کند.

تصور کنید، یک مجموعه انیمیشن آموزشی برای مخاطبان کودک و نوجوان ساخته شود؛ قطعا دست طراح، نویسنده و کارگردان برای انجام ترفندهای دیدنی و جذاب باز خواهد بود. در انیمیشن‌های آموزشی مخصوص کودکان یک سیاره یا حتی یک اتم می‌تواند شخصیتی دراماتیک داشته باشد و رنگ‌ها غوغا کنند.

با این تعاریف اولیه درباره انیمیشن‌های آموزشی، نگاهی داشته باشیم به لذت دانایی که به نویسندگی و کارگردانی روانبخش صادقی در 200 قسمت چهار دقیقه‌ای برای مخاطب نوجوان ساخته شده است. تقریبا هیچ‌کدام از ویژگی‌های یک انیمیشن آموزشی درخور اعتنا در آن دیده نمی‌شود و گاهی در توضیحات علمی مثلا درباره تشریح ساختار اتم، همان کاری را می‌کند که از گذشته‌های دور، معلم‌ها با گچ و تخته‌سیاه انجام می‌دادند و امروز با ماژیک و وایت‌برد!

نقص تحلیل عملکردهای علمی، خلأ رنگ‌‌ و پس‌زمینه معمولا سیاه، بی‌توجهی به توانمندی انیمیشن در بازنمایی و تشریح تصویری موضوعات بعلاوه پراکندگی و بی‌نظمی موضوعات از جدی‌ترین نکاتی است که مجموعه لذت دانایی را در انتقال دانایی الکن ساخته، چه رسد به ایجاد لذت در آن.