بزرگترین بودجه نظامی تاریخ

بودجه نظامی 696.5 میلیارد دلاری موسوم به «قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا» در سال 2018 با 344 رای موافق و 81 رای مخالف از تصویب مجلس نمایندگان گذشته و برای تصویب نهایی، به سنای آمریکا فرستاده شد.

جزئیات بودجه نظامی سال 2018 آمریکا

از بودجه نظامی 696.5 میلیارد دلاری آمریکا برای سال 2018 میلادی 621.5 میلیارد دلار به بودجه وزارت دفاع آمریکا، پنتاگون و برنامه‌های هسته‌ای وزارت انرژی و 75 میلیارد دلار به بودجه جنگ اختصاص یافته است.

این لایحه 25 درصد بودجه دفاع موشکی را ارتقا داده،‌ 6 میلیارد دلار به گسترش ناوگان‌های نیروی دریایی و افزایش سربازان فعال در نیروی زمینی اختصاص داده و افزایش حقوق 2.4 درصدی برای سربازان را درنظر گرفته است که بیشترین میزان افزایش حقوق در 8 سال گذشته است.

تصویب بودجه نظامی 621.5 میلیارد دلاری برای وزارت دفاع آمریکا درحالی است که رقم پیشنهادی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا تنها 603 میلیارد دلار بود. تحلیلگران نظامی و سیاسی، تسلط مطلق جمهوری‎خواهان بر کاخ سفید و مجالس نمایندگان و سنای آمریکا را دلیل رشد بی سابقه بودجه نظامی آمریکا می‎دانند.

با این حال کنگره و کاخ سفید اختلافاتی درباره این بودجه نظامی دارند. یکی از این موارد، درخواست کاخ سفید برای بستن و یا اعمال تغییر در پایگاه‌های نظامی آمریکاست، که با مخالفت کنگره مواجه شده است. اختلاف دوم درباره تاکید لایحه بر ایجاد یگان فضایی در ارتش برای اداره جنگ در فضاست، موضوعی که کاخ سفید از آن حمایت نمی‌کند.

افزایش بودجه نظامی آمریکا درحالی است که کاخ سفید اعلام کرده است، کسری بودجه آمریکا به دلیل کاهش درآمدهای مالیاتی به 702 میلیارد دلار رسیده است. به عبارتی دیگر کسری بودجه آمریکا بیش از کل بودجه نظامی این کشور است.

بودجه نظامی آمریکا در سال‎های اخیر

بودجه نظامی آمریکا در سال 2017 میلادی 619 میلیارد دلار بود. باراک اوباما در ابتدا گفت این بودجه را - که 3.2 میلیارد دلار بالاتر از رقم پیشنهادی وی بود – وتو خواهد کرد، اما به دلیل رای بیش از دو سوم نمایندگان مجلس نمایندگان و سنای آمریکا در وتوی آن ناکام ماند.

به موجب قانون بودجه نظامی سال 2017 تعداد پرسنل نیروی زمینی ارتش آمریکا به بیش از 476 هزار نفر افزایش، شمار پرسنل نیروی هوایی به 321 هزار نفر و تعداد تفنگداران دریایی ارتش امریکا به 185 هزار نفر افزایش یافت.

مقایسه لایحه بودجه نظامی سال 2018 آمریکا با قانون بودجه سال 2017 از رشد 11.5 درصدی حکایت دارد. رقمی که در تاریخ آمریکا کم سابقه است، و نشان از رویکرد نظامی‌گرایانه اکثریت جمهوری‎خواه حاکم بر کنگره و سنای آمریکا دارد.

افزایش 11.5 درصدی بودجه نظامی آمریکا درحالی است که رقم 696.5 میلیارد دلاری این بودجه بسیار فراتر از سقف‌ 549 میلیارد دلاری هزینه‌های نظامی است که در سال 2011 در کنگره آمریکا تصویب شده است.

بر اساس توافقی که سال 2011 میان دولت باراک اوباما و کنگره آمریکا صورت گرفت، بنا شد ظرف مدت 10 سال ( از 2015 تا 2025) حدود 500 میلیارد دلار از بودجه دفاعی آمریکا کاسته شود.

مطابق این توافق بودجه نظامی آمریکا برای نخستین بار در سال 2015 میلادی کاهش یافت. و از رقم 615 میلیارد دلار در سال 2014 به رقم 585 میلیارد دلار در سال 2015 رسید که نشان از کاهش بی‌سابقه بیش از 4.9 درصدی داشت.

اما در سال 2016 میلادی جمهوری‌خواهان آمریکا با تکیه بر پیروزی در مجلس نمایندگان و سنا و به رهبری سناتور جان مک کین که خواستار افزایش بودجه نظامی آمریکا بود، بار دیگر روند رشد بودجه نظامی را احیا کردند.

در این چارچوب بودجه نظامی سال 2016 آمریکا با افزایش 27 میلیارد دلاری به 612 میلیارد دلار رسید که حکایت از رشد 4.6 درصدی داشت. این روند در بوجه نظامی سال 2017 میلادی هم ادامه یافت و با رشد 1.1 درصدی به 619 میلیارد دلار رسید، و سرانجام با رشد کم‎سابقه 11.5 درصدی در سال 2018 به رقم بزرگ 696.5 میلیارد دلار افزایش یافت، و در عمل قانون کاهش 500 میلیارد دلاری بودجه نظامی آمریکا در بازه سال‎های 2015 تا 2025 را که با توافق کاخ سفید و کنگره در سال 2011 میلادی تصویب شد، نقض کرد.

به همین دلیل کنگره باید پیش از تصویب نهایی این لایحه، درباره افزایش بودجه نظامی از سقف تعیین شده، یا لغو مصوبه سال 2011 به توافقی کلی دست یابد.

نوسازی نظامی آمریکا

از بودجه نظامی 696.5 میلیارد دلاری سال 2018 آمریکا به عنوان گام نخست برای «بازسازی ارتش آمریکا» و عبور از محدودیت در نظر گرفته شده برای افزایش بودجه نظامی آمریکا یاد می‌شود.

پنتاگون در سال‌های اخیر طرح اصلاح ساختار نظامی اعم از ساختار وزارت دفاع، ارتش و نوسازی تجهیزات نظامی را در دستور کار دارد.

این تغییرات از جمله شامل مواردی مانند بستن برخی پایگاه‌های نظامی، کنار نهادن تجهیزات نظامی قدیمی و یا مازاد، تجدید نظر در میزان و نحوه پرداخت‌ها به پرسنل نظامی، و چگونگی رسیدن به وضعیت کهنه سربازان از جمله نظامیان بازنشسته می‌شود. همچنین یکی از مهمترین برنامه‌های نظامی پنتاگون نوسازی تسلیحات اتمی و موشکی آمریکاست.

بودجه نظامی آمریکا عامل نظامی‌گرایی در جهان

بودجه نظامی آمریکا حدود نیمی از کل بودجه نظامی در سراسر جهان را شامل می‌شود.

این هزینه هنگفت نظامی ضمن اینکه یکی از دلایل اصلی بدهی ملی بیش از 17 تریلیون دلاری آمریکا به حساب می‌آید، دلیل اصلی رشد نظامی‌گرایی در جهان و تلاش رقبای آمریکا برای گسترش بودجه نظامی به شمار می‌آید.

به همین دلیل جمهوری خلق چین که بعد از آمریکا دومین بودجه نظامی جهان را دارد، در سال‎های اخیر اقدام به رشد تدریجی بودجه نظامی خود کرده است.

مطابق آماری که وزارت دفاع چین منتشر کرده است، بودجه نظامی این کشور در بازه سال‎های 2012 تا 2017 به ترتیب با رشد 11.2، 10.7، 12.2، 10.1، 7.6 و 7 درصد به 151 میلیارد و 43 میلیون دلار رسید.

بخش عمده هزینه نظامی چین صرف تامین حقوق 2 میلیون و 300 هزار نیروی نظامی می‌شود که بزرگترین ارتش جهان است. تمرینات نظامی و تامین تجهیزات نظامی دو عنوان اصلی دیگر در هزینه نظامی سالیانه چین است.

با این حال سهم بودجه نظامی چین از تولید ناخالص داخلی این کشور در 10 سال گذشته 1.32 درصد بوده که نه تنها از کشورهای بزرگ جهان بسیار کمتر است، بلکه از سطح متوسط جهانی - که 2.4 درصد است – نیز پایین‌تر است. سهم بودجه نظامی آمریکا از تولید ناخالص داخلی این کشور 3.8 درصد است.

هزینه‎های سرسام آور نظامی آمریکا و سیاست توسعه به شرق ناتو که مرزهای این سازمان نظامی را به مرز روسیه نزدیک کرده است، در کنار استقرار سامانه‌های دفاع موشکی آمریکا در اروپای شرقی و دیگر مناطق راهبردی امنیت روسیه از جمله تهدیدهایی است که روسیه را ناگزیر به افزایش سریع بودجه نظامی این کشور کرده است.

در این چارچوب وزارت دفاع روسیه اعلام کرده است: «با توجه به افزایش اقدامات نظامی آمریکا و ناتو در مناطق شرقی اروپا و در نزدیکی مرزهای روسیه، مسکو نمی‌تواند نسبت به این تهدیدات بی تفاوت باشد، و باید برنامه نوسازی تسلیحات ارتش و ناوگان دریایی روسیه را که از سال 2012 آغاز شده ایت، با سرعت بیشتری پیگیری کند.

ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در سال 2012، برنامه بلندمدتی را برای تجدید تسلیحات نظامی تصویب کرد که بر اساس آن بناست تا سال 2020 میلادی 500 میلیارد دلار برای نوسازی تجهیزات نظامی ارتش روسیه هزینه شود.

موسسه تحقیقاتی HIS Jane نیز در سال 2013 اعلام کرد روسیه بنا دارد بودجه نظامی خود را ظرف سه سال تا 44 درصد افزایش دهد. با این رویکرد بنا شد بودجه نظامی روسیه از 68 میلیارد دلار در سال 2013 به 98 میلیارد دلار در سال 2016 برسد.

اما در عمل این ارقام محقق نشد و به دلیل مشکلات اقتصادی پیش روی روسیه بودجه این کشور در سال 2015 به 65.6 میلیارد دلار و در سال 2016 با کاهشی محسوس به 58.9 میلیارد دلار رسید.

به گونه‌ای که در سال 2016 عربستان سعودی با ثبت رقم 81.9 میلیارد دلار در بودجه نظامی به جای روسیه به سومین کشور دارای بیشترین هزینه نظامی در جهان تبدیل شد.

مفاد ضدایرانی بودجه نظامی آمریکا

در لایحه بودجه نظامی آمریکا برای سال 2018 میلادی، طرحی هم برای تمدید برخی از محدودیت‌ها علیه برنامه موشکی ایران پیشنهاد شده است. این طرح ناظر به قانونی است که دولت آمریکا را موظف می‌کند آزمایش‌های موشکی ایران را ظرف 48 ساعت به کنگره آمریکا گزارش کند. این قانون تا سال 2019 لازم‌الاجراست، اما طرح جدید دوره زمانی آن را تا سال 2022 تمدید می‌کند.

«کیهوئن» پیشنهاد دهنده این طرح ضدایرانی در لایحه بودجه نظامی آمریکا، درباره طرح خود گفت: اطمینان از وجود راهبردی بلندمدت برای جلوگیری از توسعه برنامه موشکی‌ ایران، برای منافع ملی آمریکا ضروری است.

بعلاوه در بودجه 696.5 میلیارد دلاری نظامی آمریکا حدود 75 میلیارد دلار برای سیاست‎های جنگی آمریکا به ویژه در منطقه خاورمیانه اختصاص یافته است که به نوعی سیاست ایران‌هراسی و تقابل با جریان مقاومت در منطقه به رهبری ایران را در دستور کار خود دارد.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین