بررسی نقش اصناف در تولید و اشتغال

آمار و نحوه تفکیک واحدهای صنفی

حدود 8064 اتحادیه مرتبط با واحدهای صنفی، در سراسر کشور مشغول به فعالیت هستند که هماهنگی بین آنها نیز از سوی 370 اتاق اصناف در سطح کشور صورت می‌گیرد. در این میان، اتاق اصناف ایران یک تشکل مرکزی محسوب می‌شود که پل ارتباطی میان اصناف، مردم و سایر نهادهای مصرفی و توزیعی است. همچنین حدود سه میلیون واحد صنفی در فعالیت‌های مختلف وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره شده است:

نقش اصناف در اشتغال

گستره اصناف در سطح کشور، باعث شده این بخش در بحث اشتغال نیز اثرگذار باشد. به طوری‌که، اگر میانگین نیروی کار هر واحد صنفی را 5/2 نفر در نظر بگیریم، با احتساب واحدهای صنفی بدون جواز حدود هفت تا 5/7 میلیون نفر و با احتساب آمار رسمی حدود شش میلیون نفر اشتغالزایی مستقیم، در واحدهای صنفی نیروی کار فعال وجود دارد که با احتساب خانواده‌های آنها می‌توان گفت، در کشور جمعیتی حدود 25 میلیونی وابسته به اصناف هستند. این در حالی است که اصناف از هیچ‌گونه امکانات و تسهیلات دولتی و بانکی استفاده نمی‌کنند و اگر در طول حیات خود از تسهیلاتی بخصوص در بخش بانکی استفاده کرده‌اند، به واسطه سرمایه‌گذاری‌ها و پس‌اندازهایی بوده که توسط خود آنها در منابع بانکی ایجاد شده است.

اهمیت اصناف در بخش‌های گوناگون اقتصادی

نزدیک به 89 درصد از کل ارزش افزوده بخش بازرگانی از سوی اصناف تامین می‌شود و این قشرنقش موثر و زیربنایی در رسیدن کشور به «رشد اقتصادی فقرزدا» و «کاهش ضریب جینی» دارند.

تعداد قابل توجهی از اصناف بویژه اصناف تولیدی در زنجیره تامین نیازهای واحدهای صنعتی و برخی واحدهای صنفی دیگر قرار دارند که کارکرد نامناسب آنها می‌تواند زنجیره‌های تامین (از جمله قطعه سازان خودرو) را دچار اختلال کند. ایجاد هر فرصت شغلی در اصناف بمراتب ارزان‌تر و سهل ‌تر بوده و این مهم برای روستاها از اهمیت بیشتری برخوردار است.

اصناف، نقش قابل توجه و اثربخشی در شفاف و روان‌سازی نظام توزیع و نظام قیمت‌گذاری و همچنین اصلاح و نوین‌سازی شبکه‌های توزیع دارند.

برنامه راهبردی اتاق اصناف

تشکل‌ها و واحدهای صنفی می‌توانند به ثبات اقتصادی کمک کنند. اتاق اصناف ایران برنامه راهبردی «توانمندسازی اصناف و اعتمادسازی مردم» را در سال‌ جاری بر همین مبنا تنظیم کرده و تلاش دارد تا از یک سو با بازگرداندن بنگاه‌های کوچک اقتصادی به عرصه تولید با کیفیت و از سوی دیگر جلب اعتماد عمومی به تولیدات ایرانی متناسب با ذائقه مردم را در حوزه بازار و بنگاه‌های کوچک مورد توجه قرار دهد.

برنامه‌های ویژه و عملیاتی سال 1396 اتاق اصناف

اتاق اصناف ایران تمام توان خود را برای تحقق هدفگذاری رهبر معظم انقلاب در سال 1396 به کار خواهد بست، اتاق اصناف ایران برنامه راهبردی توانمندسازی اصناف و اعتمادسازی مردم را امسال بر همین مبنا تنظیم کرده و تلاش دارد تا از یک سو با بازگرداندن بنگاه‌های کوچک اقتصادی به عرصه تولید با کیفیت و از سوی دیگر جلب اعتماد عمومی به تولیدات ایرانی متناسب با ذائقه مردم را در حوزه بازار و بنگاه‌های کوچک مورد توجه قرار دهد.

برنامه‌های ویژه و عملیاتی در سرفصل‌های آموزش، برندسازی و تجمیع واحدهای کوچک تحت یک برند، جذب سرمایه‌های خارجی، زمینه‌سازی برای تولید مشترک بنگاه‌های کوچک داخلی و خارجی، شناسایی و حذف قوانین محل کسب و کار به منظور تسهیل فعالیت بنگاه‌های صنفی و ایجاد انگیزه برای واحدهای جدید، بررسی مکانی و تحلیل فضایی واحدهای صنفی، اصلاح قانون نظام صنفی و قوانین موضوع کسب وکارهای صنفی متناسب با فضای اقتصادی جهان، شناسایی بازارهای مصرف کالاهای بنگاه‌های اقتصادی کوچک ایران در منطقه و جهان، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی تولیدات ایرانی، پژوهش و مطالعه دقیق نقاط قوت و ضعف بازار ایران و مناطق هدف از جمله برنامه‌‌های اتاق در سال جاری است.

سخن آخر

کارشناسان معتقدند اصناف می‌توانند با هزینه‌ای بین 20 تا صد میلیون تومان یک شغل ایجاد کنند. حدود سه میلیون واحد صنفی که در کشور وجود دارد، نشان دهنده وجود پتاسیل عظیمی است که با توانمندسازی اصناف تولیدی با رویکرد رقابت‌پذیری، باید مورد توجه بیشتر قرارگیرد.

با توجه به این‌که برنامه‌ریزی در راستای اجرای سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی با تکیه بر شفافیت و روان‌سازی نظام توزیع، ارتقای سطح خدمات‌رسانی به مردم،کاهش هزینه‌های مبادلاتی از تولید تا مصرف و همچنین شناسایی مشکلات و موانع توسعه و ارتقای فعالیت‌های صنفی و تلاش و همکاری جهت رفع این موانع برای اتحادیه‌ها از جمله وظایف اتاق اصناف است، این امر اهمیت کار ایشان را در سال تولید و اشتغال دوچندان می‌کند. بسیاری از کشورهای جهان بیشترین اشتغال را در بنگاه‌های صنفی کوچک و متوسط ایجاد کرده‌اند و این امر حمایت همه‌جانبه مسئولان را می‌طلبد.

تینا صالحی

کارشناس اقتصادی