طرح‌های خرد برای معضل کلان

صندوق پس‌انداز مسکن یکم که در خرداد 94 با تبلیغات گسترده توسط مقامات ارشد دولت راه‌اندازی شد، در طول دو سال گذشته فقط 8000 نفر را خانه‌دار کرده است. این آمار ناامیدکننده در مقایسه با تقاضای سالانه یک میلیونی به مسکن جدید و همین‌طور طرح مسکن مهر که دو میلیون خانوار را خانه‌دار کرد، از شکست مطلق این طرح حکایت دارد. به این ترتیب می‌توان صندوق پس‌انداز یکم را هم به فهرست طرح‌های ناکام وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم اضافه کرد.

افزایش سقف وام‌ها از 20 به 25 میلیون تومان، از 25 به 30 میلیون تومان و از 30به 40 میلیون تومان، مسکن امید، مسکن اجتماعی، صندوق پس‌انداز مسکن یکم و افزایش سقف تسهیلات اوراق حق تقدم به میزان 160 میلیون تومان برای زوجین بخشی از وعده‌ها و اقدامات وزارت راه و شهرسازی برای خانه‌دار کردن مردم بوده، اما متاسفانه هر کدام از این اقدامات با موانعی روبه‌رو است.

شرایط دریافت تسهیلات با سود زیر 9 درصد در قالب صندوق پس‌انداز مسکن یکم این‌گونه است که سپرده‌گذار باید 40میلیون تومان را به مدت یک سال نزد بانک مسکن در قالب سپرده عادی قرار دهد و بعد از مدت مذکور مبلغ 80 میلیون تومان با اقساط حدود 800 هزار تومان به مدت 12 سال دریافت کند. زوجین هم می‌توانستندبا سپرده‌گذاری 80 میلیونی، از وام 160 میلیونی این طرح برخوردار شوند که اقساط آن حدود ماهی دو میلیون تومان می‌شود. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که این طرح‌ها نمی‌تواند مشکل رکود مسکن را حل و مردم را خانه‌دار کند؛ چون با سطح درآمدی عامه مردم و اجاره‌نشین‌ها تطابقی ندارد.

گلایه‌های مردم

اما برخی افراد که در این حساب سپرده‌گذاری و بعد از مدتی پول خود را از آن برداشت کردند در تماس با روزنامه جام‌جم، انتقاداتی را مطرح کردند.

یکی از سپرده‌گذاران عنوان کرد که 40 میلیون تومان پولمان را در این حساب قرار دادیم، اما بعد از محاسبه متوجه شدیم که نرخ سود این تسهیلات همان 17 تا 18 درصد است. به این دلیل که 40 میلیون تومان یک‌سال بدون سود نزد بانک است و اگر با سود 15 درصد هم محاسبه کنیم، حدود شش میلیون تومان سود تعلق می‌گیرد که سپرده‌گذار از آن محروم می‌شود.

وی افزود: ضمن این‌که طی 12 سال باید ماهانه بین 800 تا 900 هزار تومان اقساط پرداخت کرد که جمع آن 115 میلیون تومان می‌شود.

یک سپرده‌گذار دیگر نیز به جام‌جم گفت: طرح‌های مسکنی دولت برای پولدارهایی است که نیازی به این تسهیلات ندارند، وگرنه دولت خودش حقوق را یک میلیون تومان اعلام می‌کند و چگونه اقساط را همین اندازه در نظر می‌گیرد. خانواده‌هایی که این مقدار دریافتی دارند، باد هوا بخورند؟

از سوی دیگر برخی سپرده‌گذاران دیگر نیز به این طرح انتقاداتی را مطرح و عنوان کردند تبلیغات گسترده برای خانه‌دار شدن ما را به سمت سپرده‌گذاری هدایت کرد. یک سپرده‌گذار در گفت‌وگویی که با جام‌جم داشت، تصریح کرد: برای خانه‌دار شدنمان ده میلیون تومان پول داشتیم و 30میلیون هم با فروش خودرو و وسایل دیگر و قرض تهیه کردیم، اما زمانی که به شعبه برای سپرده‌گذاری مراجعه کردیم، آنقدر بهانه آوردند که ما پشیمان شدیم. به این دلیل که کار من آزاد است و آنها یک ضامن می‌خواستند، اما من این امکان را نداشتم.

وی تاکید کرد: وقتی خانه در رهن بانک قرار می‌گیرد، چرا باید دوباره ضامن بیاوریم. خب زمانی که اقساط پرداخت نشود، خانه می‌تواند در اختیار بانک باشد و پایی برای فرار ندارد.

گران شدن به کمک رونق نیامد

گذشته از همه این موضوعات، یخ ثبات مسکن در حال آب شدن است، اما رکود از این بخش خارج نشده و حتی گران شدن مسکن هم نتوانست به کمک معضل رکود و حل این مساله بیاید.

قیمت مسکن اکنون در برخی کلانشهرها به طور میانگین بین 100 تا 400 هزار تومان در هر مترمربع افزایش قیمت را تجربه کرده است.

خبرنگار جام‌جم برای بررسی بیشتر به چند مشاور املاک مراجعه کرد تا از چند و چون ماجرا باخبر شود. مدیر یکی از املاک‌ها در منطقه شرق تهران گفت: درآمد مردم زیاد نشد، اما ظاهرا سیاست‌های مسکنی دولت بر این پایه بود که قیمت افزایش یابد تا رونق به این بازار برگردد، اما نه رونق آمد و نه رکود حل شد.

وی افزود: در چهار سال اخیر درآمد ما بشدت کاهش یافته، اما سازمان امور مالیاتی مانند گذشته مالیات‌هایی را در نظر می‌گیرد که متناسب با درآمد ما نیست.

همچنین مدیر یک املاک در منطقه شمال تهران به خبرنگار ما گفت: وضعیت کار ما تغییری نکرده و مانند گذشته قراردادهایی را منعقد می‌کنیم.

وی با اشاره به این‌که تعداد قراردادهای ما در طول سال نسبت به املاک‌های دیگر زیاد نیست، افزود: خانه‌هایی که در مناطق شمالی تهران هستند، به دلیل بالا بودن متراژ و شرایط خاصی که دارند با قیمت‌های زیادی معامله می‌شود که این موضوع درآمد ما را نیز زیاد می‌کند.

وی در مورد تسهیلات مسکن و همچنین سود آن اظهار بی‌اطلاعی کرد و ادامه داد: در این مناطق به این موضوعات خیلی توجه نمی‌کنند و بیشتر معاملات بالای 500 میلیون تومان است. در این صورت مبلغ 40 تا 50 میلیون حدود یک‌دهم معامله خواهد بود که خریداران سعی می‌کنند خودشان را درگیر این موضوعات نکنند.

مسکن همیشه مقصر مهر

تا صحبت از معضل مسکن می‌شود همه مسئولان وزارت راه و شهرسازی به‌اتفاق می‌گویند اگر مسکن مهر نبود، ما می‌توانستیم طرح‌های خود را اجرا کنیم، اما شواهد نشان می‌دهد دولت بخشی از منابع اجرای طرح‌های خود را از این بخش تأمین کرده و اقساط مسکن مهر که طبق قانون قرار بود هزینه‌های تکمیل این بخش را پوشش دهد، در بخش‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.

خبرگزاری مهر در این‌باره گزارش داده که در تصمیم جدید بانک مرکزی، منابع بازگشتی مسکن مهر جهت تجهیز مالی صندوق پس‌انداز مسکن یکم اختصاص خواهد یافت.

گرچه دولت یازدهم همواره از اعطای تسهیلات بانکی به مسکن مهر ابراز نارضایتی می‌کرد و بر این باور بود که این تسهیلات تکلیفی، بار سنگینی را به دوش نظام بانکی کشور قرار داده است، اما اکنون تمهیدات جدیدی را برای سوق دادن منابع بازگشتی ناشی از بازپرداخت تسهیلات مسکن مهر به صندوق پس‌انداز یکم اندیشیده است.