رقابت ستاره‌های ادبیات انقلاب در آسمان قلم زرین

به گزارش جام‌جم، جایزه قلم زرین که امسال شاهد پانزدهمین دوره برگزاری آن هستیم، جشنواره‌ای است که هر سال حوالی روز قلم در روز 14 تیر برگزار می‌شود. این جایزه را که از سوی انجمن قلم ایران برگزار می‌شود می‌توان نخستین جایزه ادبی سال نامید؛ زیرا زمان برگزاری این جایزه در تیرماه است و معمولا دیگر جایزه‌ها و جشنواره‌های ادبی مانند جایزه جلال آل‌احمد، جایزه کتاب سال، جایزه شهید حبیب غنی‌پور، جشن داستان انقلاب، جشنواره شعر فجر و جایزه ادبی یوسف در نیمه دوم سال برگزار می‌شوند.

این نکته‌ای است که یوسف قوجق، دبیر این دوره از جایزه قلم زرین هم به آن اشاره کرد و درباره جشنواره قلم زرین و اهمیت آن به فارس گفت: جشنواره قلم زرین در هر سال، نخستین جشنواره‌ای است که دست به انتخاب کتاب از بین آثار منتشره در سال قبل می‌زند و به عبارتی، نخستین جشنواره‌ از جشنواره‌های ادبی کشور در هر سال است که چراغش روشن می‌شود و به همین خاطر، علاوه بر دشواری کار داوران، انتخاب‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

دبیر جشنواره با بیان این نکته که یکی از اهداف هر دوره از این رویداد، رصد جریان ادبی سال گذشته و شناسایی، معرفی و حمایت از ادبیات متعهد ملی و اسلامی است، افزود: مطابق آیین‌نامه، کتاب‌های منتخب بایستی از نظر درونمایه و مضمون، دارای ارزش‌های اسلامی، انسانی و ملی باشند که این مهم، درکنار معیارهای فنی و ادبی از سوی داوران، ملاک و معیار داوری قرار گرفت.

قوجق درباره تاریخ و محل برگزاری مراسم اختتامیه گفت: هیأت‌مدیره انجمن قلم درحال رایزنی درخصوص محل برگزاری مراسم اختتامیه این دوره است و هنوز مشخص نشده، اما زمان آن، مطابق معمول روز 14 تیرماه (همزمان با روز قلم) خواهد بود که با حضور برخی مسئولان و مقامات و بسیاری از چهره‌های فرهنگی، ادبی و هنری برگزار خواهد شد.

او درباره داوری آثار هم به مهر گفت: در این دوره از جشنواره، اعضای گروه‌های داوری که همگی در زمینه فعالیت خود از بهترین‌های آن حوزه هستند، به بررسی کارشناسانه پرداختند. داوری در همه بخش‌ها به پایان رسیده و نتایج مشخص شده، ولی طبق عرف، تا روز مراسم اهدای جوایز، تنها نامزدهای هر حوزه اعلام می‌شود.

حمایت از ادبیات متعهد

دبیر جشنواره ضمن بیان این نکته که یکی از اهداف هر دوره از جشنواره، رصد جریان ادبی سال گذشته و شناسایی، معرفی و حمایت از ادبیات متعهد ملی و اسلامی است، گفت: مطابق آیین‌نامه، کتاب‌های منتخب بایستی از نظر درونمایه و مضمون، دارای ارزش‌های اسلامی، انسانی و ملی باشند که در دوره پانزدهم، این مهم درکنار معیارهای فنی و ادبی از سوی داوران، ملاک و معیار داوری قرار گرفت.

یوسف قوجق عنوان کرد: مطابق نظر داوران این دوره، متاسفانه 1395 سال پرباری در ادبیات داستانی کشورمان نبوده و ما شاهد چاپ آثاری فاخر و برجسته در هیچ حوزه نبوده‌ایم.

محسن پرویز، سخنگوی انجمن قلم و معاون فرهنگی سابق وزارت ارشاد نیز در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: ما در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشدی قابل توجه مواجه بوده‌ایم. اگر عدد نویسندگان ما در سال‌های قبل از انقلاب در این بخش به 200 عدد به زحمت می‌رسید اما در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی این عدد رشدی قابل توجه کرد و نویسندگان فاخر بسیاری پدید آمدندو همین مساله به ما در بررسی آثار ادبی در این بخش کمک بسیاری کرد.

او ادامه داد: متاسفانه سیستم نشر بعضا به گونه‌ای است که بعضی آثار که در شناسنامه آنها تاریخ فرضا 1395 نوشته می‌شود در سال 95 چاپ نمی‌شوند و بنا به هر دلیلی سال 96 به چاپ می‌رسند. به این ترتیب ممکن است برخی آثار از شرکت در جایزه محروم شوند. چون ما در جایزه قلم زرین به همین دلیل مشکلی هم برای پیدا کردن کتاب‌ها و داوری‌ها داریم. با توجه به این که تیرماه می‌خواهیم نامزدها و برگزیده‌ها را اعلام کنیم، داوری‌ها باید در خرداد تمام شود، اما متاسفانه برخی آثار سال گذشته در دسترس نیست و هنوز چاپ نشده و ما مشکلاتی هم از این بابت داریم.

توجه توامان به تکنیک و مضمون

پرویز درباره اهمیت مضامین انقلابی و ارزشی در انتخاب آثار گفت:‌ در اساسنامه جشنواره قلم زرین ذکر شده است درونمایه و مضمون آثار هم مورد توجه قرار می‌گیرد و صرفا تکنیک نیست که تعیین کننده باشد. ما در جشنواره به درونمایه توجه می‌کنیم. در همه دوره‌ها آثاری با درونمایه‌های خوب به چشم می‌خورد اما گاهی ممکن است اثر برگزیده در یک سال نداشته باشیم یا این که آثاری که انتخاب می‌کنیم به لحاظ مضمون از آن استحکامی که مد نظر است برخوردار نباشد. دلیلش این است که ما طبق اساسنامه آثاری را انتخاب می‌کنیم که هم از لحاظ تکنیک خوب و قابل قبول باشد و هم درون مایه قابل دفاعی داشته باشد. پس هر دو بخش برای ما مهم است.

با نگاهی به نامزدهای هر بخش شاهد رقابت چهره‌هایی مانند محمدرضا سرشار و محمود فتوحی در بخش پژوهش، افسانه شعبان‌نژاد، مژگان شیخی، محمدرضا اصلانی و ابراهیم حسن بیگی در بخش داستان کودک و نوجوان، احمد شاکری و منیژه آرمین در بخش داستان بزرگسال و آرش شفاعی، هادی خورشاهیان و محمود حبیبی کسبی در بخش شعر بزرگسال هستیم.

اسامی کتاب‌های نامزد در حوزه مختلف پانزدهمین جایزه قلم زرین:

درحوزه نقد و پژوهش

1-‌ «داستان سیاسی، داستان انقلاب» / محمد حنیف / انتشارات پژوهشگاه اندیشه اسلامی/ 2- «صد سال عشق مجازی» / محمود فتوحی / انتشارات سخن/ 3- «تحلیلی داستانی از سوره یوسف» / محمدرضا سرشار / انتشارات پژوهشگاه اندیشه اسلامی/ 4- «تن و زبان فارسی» / سیدرضا شاکری / انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی/ 5- «مبانی و اصول پژوهش در زبان فارسی» / قدرت‌الله طاهری / نشر علمی/ 6- «جامعه‌شناسی غزل فارسی» / فرهاد طهماسبی / انتشارات علمی و فرهنگی

در حوزه داستان کودک و نوجوان

1-‌ «مثل هیچ کس» / سپیده خلیلی / انتشارات قدیانی/ 2- «قوش» / ساسان ناطق / انتشارات شهرستان ادب/ 3- «بابانوروز و انتظار» / محمدرضا اصلانی / دفتر نشر فرهنگ اسلامی/ 4- «قصه آلبالوپلو» / زهرا حیدری / انتشارات قدیانی/ 5- «سنگ کوچولو» / افسانه شعبان‌نژاد / انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه)/ 6- «کی می‌تواند مرا بخنداند؟» / شکوه قاسم‌نیا / انتشارات پیدایش/ 7- «سورنا» / ابراهیم حسن‌بیگی / انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان/ 8- «لالایی خانم کلاغه» / مژگان شیخی / انتشارات علمی و فرهنگی (کتاب‌های پرنده آبی)

در حوزه شعر بزرگسال

1- «گل‌های تاریکی» / سینا سنجری / انتشارات فصل پنجم/ 2- «سلام بر زندان» / هادی خورشاهیان / انتشارات مشکی/ 3- «پنکه قدیمی» / آرش شفاعی / انتشارات نیماژ/ 4- «قفس تنگی» / صفا محمدزاده / انتشارات شهرستان ادب/ 5- «زلف ضریح» / عارفه دهقانی / انتشارات جمهوری
/6- «عدم» / محمود حبیبی کسبی / انتشارات سوره مهر
/ 7- «آیه88» / محمدجواد غفورزاده (شفق) / انتشارات جمهوری/ 8- «بی‌چشمداشت» / موسی عصمتی / انتشارات شهرستان ادب / 9- «دورتر» / امیرعلی سلیمانی / انتشارات فصل پنجم

در حوزه داستان بزرگسال

1- «دخیل» / محمد رودگر / شهرستان ادب/ 2- «از عشقاباد تا عشق آباد» / منصور انوری / انتشارات سوره مهر / 3- «شانزده سال» / منیژه آرمین / انتشارات سوره مهر /4- «بی‌اسمی» / احمد شاکری / نشر اسم/ 5- «خرمالوها را به گنجشک‌ها بفروش» / محمد حنیف / انتشارات کتاب جمکران

در حوزه شعر کودک و نوجوان

1- «آسمان نقطه‌چین» / مریم زرنشان / انتشارات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی / 2- «پرنده‌های بابا» / مرضیه تاجری / انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه) 3- «راه مشقی» / طیبه شامانی / انتشارات مهر زهرا(س) 4- «کنسرت باغ» / مریم زرنشان / انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه) / 5- «لباس غول گم شد» / کبری بابایی / انتشارات امیرکبیر (کتاب‌های شکوفه)