اختلالات ارتباطی در گفتار و زبان

استفاده کردن مؤثر و مناسب از زبان برای برقراری ارتباط با جهان پیرامون برای هر فرد یک امر حیاتی است و رشد و تکامل زبان و کلام تأثیر عمیقی روی رشد کودکان دارد و با توجه به این که توانایی زبانی و کلامی مناسب و مؤثر کودک باعث رشد او در زمینه بازی، ارتباط با همسالان، پیشرفت تحصیلی، شناخت عمومی و تکامل رفتاری و هیجانی او می‌شود، بنابراین رشد طبیعی آن حائز اهمیت است.

مشکلات تکلم و زبان در کودکان قبل از سن مدرسه، جزو شایع‌ترین اختلالات تکاملی هستند. تشخیص بهنگام و درمان مناسب این اختلالات اهمیت بسزایی دارد و چنانچه کودک نتواند کلمات را بدرستی تلفظ کند، در جمع همسالان خود پذیرفته نمی‌شود و حتی ممکن است مورد تمسخر گروه‌های همسال نیز قرار بگیرد و این مسأله باعث می‌شود خودباوری، اعتماد به نفس و تسلط گفتاری خود را از دست بدهد.

اختلالات ارتباطی جزو اختلالات عصبی ـ رشدی محسوب می‌شود که در فرآیند رشد می‌تواند در کودکان بروز کند. اختلالات ارتباطی به طور کلی شامل اختلال زبانی‌ـ تکلمی و اختلال بیانی است و به صورت جزئی تر شامل تکلم غیرمنتظره، اختلالات تکلمی خاص، اختلال ارتباط اجتماعی، اختلال آوایی، اختلال درکی‌ـ بیانی، اختلال حرکتی گفتار و اختلال سلیسی آغاز شده در کودکی است.

استرس‌های محیطی و نحوه برخورد اطرافیان و همسالان، اثر مستقیمی بر افزایش یا کاهش اختلالات گفتاری دارد و محیط‌های اضطراب‌آور ممکن است روی کودک اثر مخرب بگذارد؛ اما دلیل اصلی ایجاد بسیاری از این اختلالات، لزوما استرس نیست و استرس می‌تواند عامل تشدید کننده باشد.

در فرآیند رشد زبان، نحوه شکل‌گیری و نوع آوا و کلام‌هایی که کودکان بر زبان می‌آورند، متفاوت است و چنانچه رشد زبان متناسب با سن فرد نباشد لازم است معاینه بالینی و تشخیصی در مورد کودک به کار گرفته شود و با توجه به نوع اختلالی که کودک با آن روبه‌رو شده است مداخلات درمانی در حوزه‌های گفتاردرمانی و درمان‌های روان‌شناختی و حتی در برخی موارد درمان‌های دارویی آغاز می‌شود. در برخی کودکان مشکلاتی در اعصاب حرکتی وجود دارد و کودک در استفاده از لب‌ها، زبان و فک برای صحبت کردن دچار مشکل است که گام اول برای درمان، تشخیص نوع اختلال تکلمی و سپس اقدام برای درمان است.

مهرنوش دارینی - متخصص روانشناسی و مشاوره