گذار از تبلیغات سنتی

دیگر گذشته است زمانی که سیاستمداران کنار ورزشکاران و هنرمندان می‌ایستادند، لبخند می‌زدند و برای خود بروشور و پوسترهای رنگی چاپ می‌کردند تا به چشم بیایند. یکی دست به چانه می‌شد، دیگری قلم به‌دست می‌گرفت، یکی به افق خیره می‌گشت و یکی دیگر در حال رسیدگی به مسائل مردم عکس می‌گرفت تا نشان دهد اولویتش چیست.

حالا دیگر در عصری که دیجیتالی شده، نه خبری از پوسترهای رنگارنگ است و نه پوسترپخش‌کن‌ها شانسی برای پیدا کردن کار در ستادهای انتخاباتی دارند. دیگر حتی ستاد تبلیغاتی هم معنای خود را از دست داده و در همین دوره انتخابات، دو نامزد بصراحت گفته‌اند قرار نیست ستادی به معنای سنتی داشته باشند.

تبلیغات در رسانه‌ها

به‌جای همه این تبلیغات محیطی، این روزها رسانه‌ها بار اصلی تبلیغات انتخاباتی را بردوش می‌کشند. اینستاگرام کاندیداها فعال است و تعداد هواداران در شبکه‌های اجتماعی، نوعی قدرت‌نمایی برای رقبا محسوب می‌شود. نامزدها حتی سراغ توئیتر و تلگرام هم رفته‌اند. کانال‌های پرمخاطب در تلگرام راحت خرید و فروش می‌شود و سر ادمین‌های کانال‌های مشهور حسابی شلوغ است.

یکی عکس منتشر می‌کند و دیگری فیلم. یکی با یک کاریکاتور، جواب آن یکی را می‌دهد و رقیبش اما با موشن‌گرافی، موشک تبلیغاتی حریف را پاسخ می‌گوید. تاکید بر جملات کوتاه است و موثر. دیگر کسی حوصله خواندن تحلیل و عمیق شدن در بحث‌ها را ندارد. دنیای دیجیتالی، انتخابات را هم کپسولی کرده و نوعی کل‌کل رسانه‌ای جای مجادله‌های طولانی را گرفته است.

در کنار این شبکه‌های اجتماعی، شبکه‌های ماهواره‌ای هم داستان خود را دارد. تخریب نامزدها، دعوت به تحریم انتخابات و ساخت برنامه‌هایی با هدف تامین منافع بیگانگان در انتخابات، از اولویت‌های این شبکه‌هاست. شبکه‌هایی که کاهش قدرت مردمی ایران برایش ملاک است.

وقتی صداوسیما به کمک سواد رسانه‌ای می‌آید

در چنین شرایطی، تنها رسانه ملی است که می‌تواند انتخابات را از باتلاق سطحی‌نگری رهایی بخشد. مناظره‌های انتخاباتی و برنامه‌های تلویزیونی نامزدها با همین هدف به کمک انتخابات آمده است.

آمارها نشان می‌دهد این برنامه‌ها و بویژه مناظره‌های سه‌گانه، شانس انتخاب آگاهانه رای‌دهندگان را بالا برده و امید به کاهش سطحی‌نگری انتخاباتی را افزایش داده است.

با برنامه‌های صداوسیماست که حالا بسیاری از مردم در کوچه و خیابان یا در مهمانی‌های خانوادگی می‌دانند هر نامزد چه در چنته دارد و چه حرفی برای گفتن. با کمک همین برنامه‌هاست که راست و دروغ خیلی از حرف‌ها به قضاوت عمومی گذاشته می‌شود؛ چیزی شبیه دموکراسی مستقیم در یونان باستان، اما در میدان رسانه و نه میدان شهر.

در تبلیغات تلویزیونی، نه ژست نامزدها تعیین‌کننده است و نه شعارهای قشنگ. اینجا عرصه تضارب آراست و هیات منصفه نیز میلیون‌ها مخاطبی هستند که می‌خواهند ببینند کدام نامزد برایشان آینده‌ای بهتر می‌سازد.

سابقه مناظره‌های انتخاباتی مستقیم نامزدها در تلویزیون به شکل رودررو البته طولانی نیست و عمری معادل یک دهه دارد. در سطح جهانی نیز پیش از اینها سال 1960 میلادی، مناظره جان‌اف کندی و ریچارد نیکسون دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، شروعی بر این نوع مناظره‌های انتخاباتی بود.

با این همه اکنون قریب به 60 سال پس از آغاز سنت این مناظره‌های تلویزیونی، بار دیگر رسانه ملی مرجع اصلی کسب اطلاعات و اخبار شده و به این ترتیب فرصتی دست داده تا صداوسیما فراتر از شبکه‌های مجازی، رسانه‌های مکتوب و شبکه‌های ماهواره‌ای، منبع اصلی کسب اخبار انتخاباتی شود؛ منبعی که مرجعیت آن به انتخاب آگاهانه مردم کمک خواهد کرد.

مصطفی انتظاری‌هروی - روزنامه‌نگار

ضمیمه جام سیاست جام جم