رقابت نابرابر بنکداران با فروشگاه‌های زنجیره‌ای

در این زمینه جام‌جم گفت‌وگویی با محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی داشته تا از نگرانی واحدهای صنفی از افزایش بی‌رویه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بگوید.

آیا واقعا افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شهرها باعث بروز مشکلاتی برای بخش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی شده است؟

به‌طور کلی فروشگاه‌های زنجیره‌ای از زمانی که شروع به کار کردند و با تبلیغاتی که دارند به نوعی شرایط را برای خرده‌فروش‌ها و حتی بنکداران مشکل کرده‌اند. به‌عنوان مثال روزهای اولیه سیاست یکی بخر و دوتا ببر بود اما امروز می‌بینیم که تخفیف‌های 50 درصدی هم در برخی از این فروشگاه‌ها دیده می‌شود.

حضور این فروشگاه‌ها صرفا مشکلاتی برای سوپرمارکت‌ها ایجاد کرده یا بنکداری‌ها نیز گرفتار مشکلات اقتصادی شده‌اند؟

افزایش تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در واقع زنجیره‌ای از مشکلات را برای بخش توزیعی ایجاد می‌کند به این ترتیب که روند افزایشی فروشگاه‌های زنجیره‌ای باعث شده تعداد زیادی از خواربار فروشی‌ها و سوپرمارکت‌ها از بازار حذف شوند که در واقع این سوپرمارکت‌ها و خواربارفروشی‌ها مشتریان ثابت و همیشگی بنکداری‌ها بوده‌اند. به این ترتیب وقتی مشتریان بنکداری‌ها حذف شوند، طبیعی است که خود بنکداری‌ها نیز از چرخه فعالیت اقتصادی خارج خواهند شد.

روند خروج این واحدهای صنفی طی سال‌های اخیر افزایش داشته است؟

بله؛ در گذشته همیشه تعداد جواز‌هایی که صادر می‌شد در مقابل جوازهایی که باطل می‌شد بسیار بیشتر بود ولی در حال حاضر این روند، معکوس شده است به این دلیل که برخی از فروشگاه‌ها یا تعطیل شده‌اند یا این‌که تغییر کاربری داده‌اند. به‌عنوان مثال طی یک سال گذشته شاهد تعطیل شدن برخی از پاساژ‌های منطقه مولوی و میدان محمدیه هستیم. در منطقه انبار نفت رباط‌کریم هم شاهد تبدیل شدن پاساژها به انبار بوده‌ایم که بخش قابل توجهی از دلایل این اتفاق مربوط به افتتاح شعب بیشتر فروشگاه‌های زنجیره‌ای است.

شما اشاره کردید تخفیف‌های ویژه‌ای از سوی فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مشتریان ارائه می‌شود. آیا قیمت خرید کالاها در این فروشگاه‌ها با بنکداری‌ها متفاوت است؟

با توجه به تحقیقاتی که انجام داده‌ایم در برخی موارد قیمت‌هایی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای اقلام خود درنظر می‌گیرند حتی از خرید عمده بنکداری‌ها کمتر است. بنابراین تولیدکنندگان نیز با این فروشگاه‌ها همکاری می‌کنند تا شاهد افزایش روز افزون فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سطح شهرها و تعطیلی واحدهای سنتی باشیم.

اگر بنکداران و فروشندگان سنتی بازار از صحنه خارج شوند و تنها فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند، فکر نمی‌کنید زمینه انحصار ایجاد شده است؟

بله این رویه باعث می‌شود بنکداران از چرخه توزیع خارج ‌شوند و این اشکال به وجود خواهد آمد که در آینده بازار در انحصار یک گروه خواهد شد. اما نکته اصلی این‌است که وقتی بازار انحصاری شد، دیگر خبری از تخفیف‌های ویژه امروزی نیست به این دلیل که یک گروه یا سازمان فقط مسئولیت توزیع را به‌عهده دارد و تعیین کننده قیمت بازار خواهدشد. این روند در بسیاری از موارد، نه به‌نفع تولید کننده است و نه به نفع خریدار.

آیا شما مخالف توسعه چنین فروشگاه‌هایی هستید؟

به‌طور کلی در اقتصاد آزاد، نمی‌توانیم جلوی کسی را بگیریم و اگر می‌خواهیم اقتصاد را بسته نگه‌داریم، ورود این‌گونه شرکت‌ها نیاز نیست. بنابراین هیچ مخالفتی با این روند نداریم، اما اعتقاد داریم این دوره گذار نباید به‌سرعت اتفاق بیفتد، چون باعث بروز مشکلات اقتصادی در بخش‌های مختلف فعالان صنفی سنتی می‌شود.

امروز شاهد حضور ترکیه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای هستیم، آیا شما پیش‌بینی می‌کنید کشورهای دیگری هم به این بازار ورود پیدا کنند؟

با توجه به ورود سرمایه‌گذاران خارجی به‌واسطه اجرایی شدن برجام، دور از ذهن نیست کشورهای اروپایی در این زمینه سرمایه‌گذاری انجام داده و وارد بازار شوند در حالی که برخی اخبار هم حکایت از افتتاح یک سری فروشگاه‌های بزرگ یا مگا مال‌های اروپایی در ایران می‌دهد. بنابراین ترکیه که در گذشته وارد بازار شده است، کم کم در بازار ایران رقبای تازه‌ای خواهد داشت.

پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟

باید به این فکر باشیم که ساختار را مدیریت کنیم و به نوعی سیاست‌گذاری کنیم که بازار در اختیار یا انحصار گروهی قرار نگیرد. البته اخباری داریم که به‌زودی مگا‌مال‌هایی در ایران افتتاح خواهد شد که اگر از امروز به‌دنبال اصلاح ساختارهای مورد نظر نباشیم در آن زمان برخی از صنوف، زیان خواهند کرد.

عماد عزتی - اقتصاد