به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از مهر، همین چند روز قبل بود که سیل خانمان برانداز شرق کرمان موجب شد خاک انباشته بر یک تمدن تاریخی در مکانی بین شهرستان فهرج و ریگان در کرانه یک رودخانه از دل خاک خارج شود، دقیقا مانند داستانی که بر تمدن «ارت» در جنوب کرمان رفت و به همین وسیله بقایای تمدنی از دل خاک بیرون آمد که پس از کاوش های ابتدایی مشخص شد مردمان ارت نخستین لوح های دست نویس بشر را خلق کرده اند.
آثاری که پس از سیلاب در شرق کرمان دیده شد طبق گمانه زنی های ابتدایی ۲۰۰۰ سال قدمت دارد اما هنوز میراث فرهنگی در این خصوص اظهار نظر نکرده است گفته می شود که کارشناسان پایگاه ارگ بم برای مطالعه و گمانه زنی به منطقه اعزام شدند که البته هنوز نتایج این گمانه زنی ها منتشر نشده است.
انکار یک واقعیت در شرق کرمان
طی روزهای اخیر نیز طوفان شن شهرستان فهرج و ریگان را در نوردید و در این پدیده نیز بقایای تمدنی دیگر کشف شد که در ابتدا فرماندار فهرج از کشف این تمدن خبر داد و یک گزارش تصویری در این خصوص منتشر کرد که پس از آن مسئولان محلی فهرج این خبر را تائید کردند «توفان شن محوطه تاریخی مدفون در شهر فهرج را نمایان کرد» اما وقتی با یکی از مسئولان میراث فرهنگی کرمان تماس گرفت به صورت جدی تاکید شد که این خبر صحت ندارد و گلایه ها از مسئولان محلی آغاز شد که چرا بدون مطالعه و کارشناسی اقدام به رسانه ای کردن این کشف کرده اند.
اما بیرون آمدن بقایای تاریخی در فهرج پس از طوفان امری بدیع نیست چون حدود یک سال قبل طوفان سبب شد بقایایی یک جاده سنگ فرش شده که گمان می رود بخشی از جاده ادویه بوده است از زیر شن ها نمایان شد.
نکته قابل توجه در خصوص پیدایش این آثار این بود که میراث فرهنگی در زمان رسانه ای شدن خبر کشف این اشیا و دیواره های بناهای سنگی از وجود چنین کشفی بی خبر بود.
در پی پیگیریهای ابتدایی مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی استان کرمان در خبری با اشاره به عدم کشف هر گونه اثر تاریخی تاکید کرد که مسئولان محلی برای مطرح کردن نام شهرستان این کار را کرده اند که این خبر با تیتر «کشف هر گونه منطقه باستانی در فهرج صحت ندارد» منتشر شد.
اما نکته قابل توجه این بود که تصاویری که عکاس در این خصوص منتشر کرد نشان از امری دیگر داشت و بقایای این آثار که هنوز مشخص نیست مربوط به کدام دوران تاریخی است از دل خاک بیرون آمده است.
این خبر که با تیتر «طوفان شن، شهر باستانی را از دل خاک بیرون آورد» منتشر شده بود در کنار تصاویری که صدا و سیمای کرمان منتشر کرد دلیلی بود که بقایای این منطقه تاریخی نمایان شده است.
هر چند که به گفته فرماندار فهرج؛ نیروی انتظامی در ساعات اولیه کشف این مکان توسط مردم محلی، به منطقه اعزام و از حفاری غیر مجاز جلوگیری کرده است اما مردم بومی می گویند که در ساعات اولیه برخی از افراد سود جو اقدام به حفاری غیر مجاز کرده اند و این نگرانی وجود دارد بخشی از این آثار به غارت رفته باشد.
یک ماه قبل در زمان کشف محوطه تاریخ بعد از سیلاب نیز هر چند گفته می شد حفاری غیر مجاز صورت نگرفته است اما حدود یک هفته بعد از پیدایش آن محوطه نیز بخشی از آثار تاریخی که در حفاری های غیر مجاز به غارت رفته بود توسط مردم محلی عودت داده شد.
حالا در کنار این انکارها و تاکید ها و اسنادی که در خصوص این محوطه وجود دارد نگرانی دوستداران میراث فرهنگی این است که بخشی از این آثار به غارت رفته باشد.
گمان می رود میراث فرهنگی این دغدغه را دارد که به دلیل اطلاع رسانی مسئولان محلی و افشا شدن مکان این محوطه های تاریخی افراد سود جو اقدام به حفاری غیر مجاز کنند و دنبال این ساز و کار است که قبل از رسانه ای شدن وجود چنین محوطه های تاریخی مسئولان محلی ابتدا میراث فرهنگی را در جریان قرار دهند.
اما گویا این نکته از ذهن مسئولان میراث فرهنگی دور مانده است که کشف این آثار ابتدا توسط مردم محلی صورت می گیرد و قبل از اینکه این کشمکش های انکار و اثبات وجود محوطه های تاریخی به نتیجه برسد افراد سود جو در منطقه حضور می یابند.
با این وجود این کمبود شدید اعتبار و نیروی انسانی برای حفاظت این محوطه ها است که دست میراث فرهنگی را بسته و ترجیح می دهد که در صورت کشف چنین محوطه های این مکان ها در پس کمبود اعتبارها ناشناس بمانند.
هم اکنون و پس از پدیدار شدن آثار تاریخی که سیلاب و پس از آن در طوفان شن نمایان شد حالا به نظر می رسد مسئولان میراث فرهنگی در سطح ملی باید این گمانه زنی را با جدیدت بیشتری در دستور کار قرار دهند که در شرق کرمان با تمدنی جدید مواجه هستند که نیاز به کاوش های جدید و اختصاص اعتبار برای حفاظت و نگهداری دارد و در این راستا میراث فرهنگی کرمان را یاری کند.
استانداری کرمان نیز در این خصوص با قرار دادن یک خبر بر روی خروجی سایت خود بر این کشف صحه گذاشته است در این خبر آمده است؛ طوفان شن در شرق استان کرمان (شهرستان های ریگان و فهرج) از روز سه شنبه پانزدهمین روز از فروردین ۹۶ وضعیت نامساعدی را برای منطقه ایجاد کرده و این در حالیست که موجب تعطیلی مدارس این شهرستان ها شد.
شهری که از خاک بیرون آمد
طوفان سنگین شن در شهرستان فهرج کرمان موجب شد تا برخی از رسانه های محلی با مشاهده آثاری همچون سفال، استخوان و دیوارهای خشتی در یک محوطه، از پدیدار شدن بخش عظیمی از یک شهر باستانی در بخش نگین کویر در حوالی شهرستان فهرج و ریگان خبر دهند، بنابراین یگان حفاظت سازمان میراث‌فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان از همان ساعات اولیه پاسدار این محوطه تاریخی شد.
این درحالیست که حدود یک ماه گذشته، بر اثر سیلاب، یک گورستان تاریخی که احتمال می رود قدمت تاریخی این محوطه به دوران اشکانی و حتی هخامنشیان بازگردد، در شهرستان ریگان کشف و تعدادی از اشیاء تاریخی این گورستان پدیدار شدند که در این راستا اکیپی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در منطقه مستقر شد و موجب شد تا استاندار کرمان شخصا از این محوطه بازدید و طی صورتجلسه ای خواستار بررسی عملیات باستان شناسی این منطقه شود.
اسناد و شواهد نشان می‌دهد که شهرستان فهرج آثار و ابنیه تاریخی زیادی را در خود جای داده است و قدمت آن به دوره ساسانی می‌رسد و قلعه ساسانی فهرج که اطراف آن را خندق فراگرفته است، نشان بر این قدمت دارد.
قلعه سنگ، میل نادری، شاه مردان، قلعه برج معاذ، قلعه جهان‌آباد، قلعه عامریه، قلعه دهنو بهزادی، قلعه حسین‌آبادعلم‌خان و قلعه کریم‌آباد از دیگر آثار این شهرستان است که استمرار یک تمدن تاریخی را تایید می‌کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز هرگونه اظهارنظر در خصوص شهر باستانی بخش نگین کویر در حوالی شهرستان فهرج را نیازمند بررسی کارشناسانه باستان شناسان دانست و گفت: فردا اکیپی از باستان شناسان به منطقه اعزام خواهند شد.
محمود وفایی افزود: تا بررسی دقیق و کارشناسی باستان شناسان نباید اظهار نظری صورت پذیرد.
وی پدیدار شدن یک شهر باستانی و کشف اشیای تاریخی در یک منطقه را منوط به بحث های کارشناسی و باستان شناسی دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه کرمان، استانی تاریخی و دارای محوطه های باستانی است، ممکن است در جریان سیل و طوفان آثار و اشیاء سفالی تاریخی از منطقه ای به مناطق دیگری منتقل شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یادآورشد: نشانه هایی ممکن است در برخی از مناطق استان وجود داشته باشد که نیازمند اعزام اکیپ های باستان شناسی برای بررسی و کاوش در منطقه است که در این راستا اکیپی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و باستان شناسان به منطقه اعزام خواهند شد.
هیچ گونه غارت اشیای تاریخی روی نداده است
فرماندار فهرج اظهارداشت: پس از طوفان شن مردم محلی از وجود چنین منطقه ای خبر دادند که پس از حضور در منطقه بلافاصله نیروی انتظامی را در جریان گذاشتیم و نیروی های انتظامی در منطقه حاضر شدند.
غلامرضا نژاد خالقی افزود: من تاکید می کنم که با نظارت دقیقی که صورت گرفت هیچ گونه غارت اشیای تاریخی در این منطقه انجام نشده است و حفاری غیر مجاز نداریم و منطقه به دقت تحت نظر قرار دارد
وی افزود: خوشبختانه طی روزهای اخیر نیز یگان حفاظت میراث فرهنگی در منطقه مستقر شده است.
فرماندار فهرج در خصوص ارتباط بین این تمدن و گورستان دو هزار ساله ای که چند روز قبل در شرق کرمان کشف شد گفت: من هیچ اطلاعی در این خصوص ندارم و کارشناسان باید در این زمینه پاسخگو باشند.
وی فهرج را یکی از مناطق تاریخی و غنی استان کرمان دانست و گفت: باید اعتبار مورد نیاز برای کاوش و مطالعه بیشتر در این خصوص اختصاص یابد و ما نیز آماده همکاری با میراث فرهنگی در این زمینه هستیم.
فرماندار فهرج گفت: این آثار سفال شکسته نیستند بلکه آثار کامل و سفالینه هایی هستند که از دل خاک خارج شده اند و حتی دیواره های بناهای مختلف نیز از خاک خارج شده و به نظر می رسد یک شهر تاریخی است که ابعاد آن در نگاه نخست حدود ۵ هزار متر مربع است.
حالا کرمان در مقابل خود تمدنی جدید را می بیند که رازهای سر به مهرش هنوز گشوده نشده است و اگر در روزهای آینده کمبود اعتبار میراث فرهنگی اجازه بدهد می توان گره ای دیگر از تمدن شرق را این بار در فهرج گشود.
