تجربه موفق مکزیک در پوشش همگانی سلامت

این راهبرد، در اهداف توسعه پایدار سلامت نیز درج شده است . نکته مهم آن است که با بخشی از سیاست‌های کلی سلامت جمهوری اسلامی ایران منطبق بوده و دستیابی به آن تا سال 1404 (2025 میلادی) هدف‌گذاری شده است. در سفر به کشور مکزیک، شرایطی فراهم آمد که با نظام سلامت این کشور بیش از گذشته آشنا شوم و در این یادداشت به برنامه‌‌ها و اهداف اصلی اصلاحات، هزینه و مدت زمان اجرای برنامه در آن کشور اشاره می‌کنم.

آمار نشان می‌دهد در سال 2000 میلادی، بیشتر از 50 میلیون نفر از جمعیت مکزیک، برای حدود 60 سال تحت پوشش هیچ نوع بیمه‌ سلامت نبوده‌اند. در سال 2003، برای ساماندهی حوزه بهداشت و درمان، سیاست‌‌های کلی سلامت در این کشور مورد بازنگری قرار گرفت و برنامه اصلاحات نظام سلامت با اهداف زیر شروع شد:

1. افزایش بودجه حوزه سلامت 2. افزایش پوشش بیمه همگانی سلامت 3.کاهش نابرابری در هزینه‌‌های سلامت از طریق کاهش پرداخت مستقیم از جیب و محافظت در برابر رخداد هزینه‌های کمرشکن درمان.

اهداف مذکور برای تمام شهروندان برنامه‌ریزی و در سال 2004 اجرای برنامه آغاز شد. گام نخست در مکزیک، تصویب و تامین هزینه لازم برای بیمه بود؛ به این ترتیب پرداخت مستقیم شهروندان برای هزینه‌های سلامت حذف ‌‌شد. البته مبلغی به عنوان مشارکت سالانه شهروندان (یارانه درمان) در نظر گرفته شد که بین 60 تا 950 دلار به‌ترتیب برای اقشار کم‌درآمد تا شهروندان دارای تمکن مالی بود. به عبارت دیگر در این برنامه، خانواده‌ها نیز در پرداخت سهم بیمه مشارکت داشتند؛ نکته جالب اما حدود 20 درصد از پایین‌ترین دهک‎های درآمدی جمعیت و افرادی که به هر دلیل شغل خود را از دست داده بوند و بیکار محسوب می‌شدند، از هر نوع پرداخت برای هزینه‌های سلامت معاف بودند.

در نهایت اجرای اصلاحات حوزه سلامت منجر به این شد که 6/52 میلیون نفر (52میلیون و 600 هزار نفر) تحت پوشش بیمه همگانی سلامت قرار گرفتند و به این ترتیب، مکزیک موفق شد در کمتر از یک دهه به پوشش همگانی سلامت دست یابد.

در فاصله سال‌های 2000 تا 2006 «دکتر خولیو فرانک» وزیر بهداشت مکزیک که بعدها رئیس دانشکده بهداشت هاروارد شد، معمار نظام سلامت لقب گرفت؛ برنامه‌ای که هدفش اطمینان از این موضوع بود که تمام شهروندان، بویژه فقیرترین اقشار به تمام خدمات درمانی و بهداشتی (و پیشگیری) دسترسی داشته باشند.

بالاخره در سال 2014 از سوی سازمان‌ها و مجامع بین‌‌المللی، این برنامه به‌‌عنوان یک الگوی موفق در دستیابی به پوشش همگانی سلامت معرفی شد. شایان ذکر است یکی از مهم‌ترین موارد کلیدی در موفقیت مکزیک، «تامین بودجه لازم در طول اجرای برنامه» و «ایفای نقش تولیتی نظام سلامت در هزینه‌کرد بودجه برای برنامه اصلاحات» بود. چنان که مکزیک توانست تنها برای سه سال آخر برنامه، معادل 26.825 میلیون دلار آمریکا هزینه کند اما باز هم تاکید می‌کنم، آنچه دولت مکزیک انجام داد ـ همان‌گونه که در اجرای برنامه‌های اصلاحات نظام سلامت در الگوهای موفق دنیا معمول است ـ تصویب بودجه لازم و تامین مالی اجرای برنامه، پیش از آغاز آن بود. البته بانک جهانی پرداخت بخشی از این هزینه‌ (تنها معادل 1.250میلیون دلار آمریکا) را متقبل شد و بقیه از سوی دولت تامین گردید.

امید که ما نیز بتوانیم از تجربه‌های جهانی درس بگیریم و این مسیر را بدون وقفه تا رسیدن به هدف نهایی دنبال کنیم.

دکتر سید حسن‌ هاشمی - وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی