پیشرفت‌های اقتصادی مرهون انقلاب

اظهارنظرهای متفاوتی درخصوص اقتصاد قبل از انقلاب می‌شود، اما با نگاهی به جزئیات اقتصادی بعد از انقلاب می‌توان پیشرفت‌های حاصل شده را مشاهده کرد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نهادسازی‌هایی برای تقویت تولید داخل انجام شد. مردمی که انقلاب کردند آگاه بودند، همه کالاهای مصرفی در ایران خارجی بود، اما اکنون در بخش‌های مختلف شاهد خودکفایی هستیم.

به عنوان مثال تصور این‌که ما لبنیات وارد نکنیم مشکل بود، اما ایران امروز یکی از صادرکنندگان بزرگ لبنیات است. از سوی دیگر ایران به دلیل نفتخیز بودن منبع واردات بزرگی بود و نفت خام با ایجاد منابع ارزی آسان مسیر واردات را باز می‌کند، اما اکنون روی تولیدات صادرات محور کارهای زیادی شده و بخشی از منابع ارزی کشور را تامین می‌کند. البته از همه ظرفیت موجود در کشور استفاده نشده و اگر از همه توان بهره‌مند شویم، قطعا شاهد تحولات بزرگی در بخش‌های مختلف خواهیم بود.

نگاهی به وضعیت اقتصادی دوران پهلوی بیانگر این واقعیت است که علی‌رغم این‌که رژیم پهلوی به پشتوانه دلارهای نفتی و حمایت‌های گسترده بیگانگان و سیل کالاهای مصرفی و تجملاتی از خارج به داخل ایران توانسته بود وضعیت اقتصادی بخش‌هایی از کشور خصوصا گروه‌های وابسته به قدرت یا مناطق مرفه‌نشین و شهری را خوب جلوه دهد اما نگاهی دقیق‌تر به ساختارها و برنامه‌های اقتصادی و نحوه عملکرد مدیریت کلان کشور در این زمینه و وضعیت اکثر طبقات زیرین جامعه همگی حکایت از اوضاع رو به وخامت و منفی اقتصاد کشور در آن دوران دارد.

رشد و توسعه علم

در سال‌های قبل از انقلاب بخش علمی کشور از سطح بالایی برخوردار نبود و آمریکا طوری رفتار کرده بود که همه افرادی که قصد تحصیل دارند، باید در کشورهای غربی مشغول به تحصیل شوند. این رویکرد باعث شد تا علم از پویایی لازم در کشور برخوردار نباشد، اما این شرایط دوام نیاورد و طاقت مردم از همه وابستگی‌هایی که وجود داشت تمام شد.

در سال‌های بعد از انقلاب رشد علمی در کشور روند فزاینده‌ای را دنبال می‌کند و اکنون مشاهده می‌شود که دانشمندان زیادی در ایران مشغول به کار هستند و فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند که علم آنها در اختیار و انحصار کشور ایران است. ایران در حال حاضر در بخش علمی حرفی برای گفتن دارد، اما این علم باید به بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد ورود کند تا اقتصاد دانش بنیان شود.

این تحول می‌تواند پیشرفت‌های بیشتری نسبت به قبل برای ایران داشته باشد. در طول سال‌هایی که مردم تلاش کردند تا انقلاب اسلامی به پیروزی برسد، شرایط متفاوتی را از هر بخشی شاهد بودیم. از بعد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران تغییرات زیادی انجام داد و آن‌طور که مردم می‌خواستند شکل گرفت.

ایجاد استقلال در بخش‌های مختلف

یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که بعد از انقلاب اسلامی افتاد، استقلال بود. در آن زمان آمریکایی‌ها به پهلوی دوم سگ نگهبان منظقه می‌گفتند تا در زمان‌هایی که نیاز است برای آنها جنگ نیابتی کرده تا آمریکا در امان بماند. به بیان بهتر از ایران در زمان قبل از انقلاب استفاده ابزاری می‌شد. نفت ایران به کشورهای دیگر صادر می‌شد، اما هیچ توسعه‌ای در کشور اتفاق نمی‌افتاد.

آمریکا از گذشته تاکنون یک رویه را دنبال می‌کرد و هر روز که می‌گذشت ممکن بود با یک کشور وارد چالش شود. این‌که هر زمان که صحبت از زمان نظام سلطنتی طاغوت می‌شود، نام آمریکا هم می‌آید به این دلیل است که جدایی بین آنها وجود نداشت.

در بسیاری از موارد نگاه آمریکا به ایران شریک اقتصادی یا سیاسی نبوده و همیشه بازی برد باخت به نفع آمریکا مطرح بوده است.

اکنون ایران در منطقه تعیین می‌کند که شرایط چگونه پیش برود و به عنوان یک کشور با قدرت از هر لحاظی می‌تواند خودی نشان دهد.

برخی عنوان می‌کنند که حمایت از سوریه و یمن نوعی مداخله در سیاست‌های کشور است، اما جالب اینجاست که همان کشورها اکنون برای کشورهای آسیب‌دیده قصد دارند تصمیم‌گیری کنند و تاکنون با حمایت‌های ایران نتوانستند در منطقه حاکم شوند.

قطع رابطه‌ای که موجب پیشرفت شد

زمانی که انقلاب اسلامی ایران پیروز شد، فاصله با آمریکا بیشتر شد و نمایندگان این کشور نیز از ایران خارج شدند. در همان زمان آمریکا قوانینی را علیه ایران وضع کرد تا انقلاب شکست بخورد، اما بیشتر از این‌که ایران منزوی و گوشه‌گیر شود رشد کرد و شکوفا شد.

از لحاظ کشاورزی از وابستگی کامل و نابودی به توسعه رسیدیم و صنعتی که زنجیره تولید و ارزش آن ناقص بود در شرایط بهتر و قابل قبولی قرار گرفت. بعد از این ماجرا کشوری مانند عراق که کشور ایران را آشفته تلقی می‌کرد، حمله را در نظر گرفت و باور نمی‌کرد که جوانان انقلاب این‌گونه با وی مقابله کنند.

کشورهای غربی هم حمایت‌های لازم را در بخش‌های گوناگون از صدام داشتند، اما موفق نشدند البته این به آن معنا نیست که هیچ مشکلی وجود ندارد و مشکلات موجود به دلیل ضعف عملکردی دولت‌هاست و ارتباطی با دنیای خارج ندارد.

از سوی دیگر محمدرضا پهلوی شعار غربی فرزند کمتر زندگی بهتر را ترویج کرده بود، درحالی که نیروی انسانی در هر کشوری ذخیره آن محسوب می‌شود. اکنون ذخیره نیروی انسانی کشور چند برابر منابع نفت و گاز است و نتیجه آن خروجی علمی کشور بوده که حرفی برای گفتن دارد.

نعمت‌های بی‌بهره نسل‌های قبل

نتیجه همکاری تمام‌قد و برده‌وار نظام سلطنتی این بود که تنها یک شهر دارای گاز بود و در کل کشور شش درصد برق داشتیم، اما فرزندان ما بعد از انقلاب هیچ‌کدام آن سختی را نچشیدند. حدود 98 درصد کشور از نعمت گاز برخوردارند و تقریبا صددرصد کشور از برق بهره می‌برند. به برکت انقلاب اسلامی، تهرانی که از نظر توسعه و مدیریت شهری به اندازه یک روستای بزرگ بود اکنون افراد زیادی را در خود جای داده و اصلا با آن زمان قابل مقایسه نیست.

این اقدامات شاید خیلی بزرگ نباشد، اما از پیشرفت همین مسائل زیرساختی و زیربنایی جلوگیری می‌شد تا به بن‌بست کامل برسد. نتیجه پیروزی انقلاب اسلامی توسعه و شکوفایی در بخش‌های مختلف بود و اگر دولت‌ها به عنوان قوه اجرایی کشور تمهیداتی را در نظر بگیرند که اقتصاد خودکفا شود، شاهد پیشرفت‌های روزافزون خواهیم بود. یکی از این راهنماها اجرای اقتصاد مقاومتی است.

دکتر محمدجواد ایروانی - عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام