زرنگی فرانسوی‌ها

هیات‌های تجاری، فرانسه، ایتالیا، آلمان، چین و ده‌ها هیات دیگر یک به یک از راه رسیدند؛ اما دو خودروساز فرانسوی به عنوان شرکای تجاری ایران از دوره‌های گذشته گوی سبقت را از دیگران ربودند و پای قرارداد همکاری‌های مشترک را امضا ‌کردند. در این قراردادها اگرچه هر دو خودروساز فرانسوی تعهد کردند که باید بخشی از قطعات مورد نیاز خود را از طریق انعقاد قرارداد با تولید‌کنندگان داخلی تامین کنند، اما ظاهرا این تعهد آنچنان که باید اجرایی نشده است به صورتی که می‌توانیم بگوییم فرانسوی‌ها زرنگی کرده و به نفع خود گام برداشته‌اند.

در این زمینه جام‌جم گفت‌وگویی کوتاه با امید رضایی، بازرس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی ایران، داشته تا از چند و چون این اتفاق با خبر شود.

براساس قرارداد تولید مشترک پژو و رنو در ایران باید حداقل سهم 40 درصدی استفاده قطعه‌های تولید ایران برای سال اول لحاظ می‌شد. آیا واقعا این اتفاق افتاده است؟

به طور کلی در متن قرارداد مشخص شده است که چه درصدی از قطعات محصولات این خودروسازها در ایران باید از تولیدات داخلی تامین شود، اما نکته اینجاست که درباره شرایط این کار هیچ اطلاعاتی در قرارداد نیست. بنابراین اگرچه قرار است 40 درصد از قطعات مورد نیاز خودروهای جدید، ایرانی باشند، اما مشخص نشده این درصدها به چه بخشی از خودرو مربوط است.

منظورتان از این ابهام چیست؟

ببینید سهم‌بندی قطعات خودرو در محصول نهایی متفاوت است؛ به عنوان مثال بدنه یک قطعه است و سیستم تعلیق هم یک بخش. بنابراین باید در متن قرارداد دقیقا مشخص می‌شد که این درصدها شامل چه قطعاتی از خودرو است. من فکر می‌کنم هنگام عقد قرارداد به این نکته توجه نشده است و فرانسوی‌ها اکنون از این نقطه ضعف استفاده می‌کنند.

به نظر شما قطعه‌سازان ایران توان رقابت با تامین‌کنندگان قطعات پژو یا رنو در سطح بین‌الملل را دارند؟

خیر؛ این خودروسازها خطوط تامین قطعات خود را سال‌هاست که خارج از ایران تجهیز کرده و از آنها در حجم انبوهی محصول تحویل می‌گیرند؛ درحالی که بسیاری از قطعه سازان ایرانی تا امروز تنها برای محصولات دو خودروساز داخلی قطعه تامین کرده‌اند. بنابراین طبیعی است که توان رقابتی میان قطعه‌سازان ایرانی و طرف‌های تجاری دو خودروساز یاد شده وجود ندارد.

به نظر شما نکات فنی در قراردادهای جدید درنظر گرفته شده است؟

برای پاسخ به این سوال باید متن اصلی قرارداد را بررسی کنیم که تقریبا غیرممکن است؛ اما آنچه تا به امروز مشخص شده حکایت از وجود برخی مشکلات در قراردادها دارد و فرانسوی‌ها دقیقا از نقاط ضعف موجود در قرارداد به نفع خود استفاده می‌کنند که هیچ اشکال قانونی نمی‌توان به آن گرفت. اکنون براساس قرارداد، همه چیز درحال انجام است ولی نکات ریز و فنی دیده‌نشده در این قرارداد عاملی شده تا عملا سهم تولید‌کنندگان قطعه و مجموعه‌های خودرویی ایران از این قرارداد به حداقل خود رسیده و منافعی برای آنها نداشته باشد.

گفته می‌شود یکی از مشکلات قطعه‌سازان ایرانی درباره پژو استانداردهای مورد نیاز است. نظر شما چیست؟

بله، دقیقا همین مشکل وجود دارد. ابتدا قطعه سازان نمونه‌هایی تولید کردند که مورد تایید هم قرار گرفت و براساس آن قیمت‌ها اعلام شد. اما تازه متوجه شده‌ایم این قطعات اصلا استاندارد مورد نظر پژو را ندارند که بخواهند قرارداد همکاری امضا کنند. به همین دلیل بهتر بود هنگام عقد قرارداد تمام نکات فنی موشکافانه از سوی امضاکنندگان درنظر گرفته می‌شد و براساس آن توافقنامه نوشته می‌شد که امروز با وجود هزینه‌های گسترده‌ای که بسیاری از قطعه سازان برای حضور در این توافقنامه پرداخته‌اند فرصت از بین نمی‌رفت.

پس به همین دلیل خریدی از تولیدکنندگان ایرانی صورت نگرفته است؟

بله.

یکی دیگر از مشکلات قطعه‌سازان ایرانی ناتوانی در رقابت قیمتی است، نظر شما در این زمینه چیست؟

به طور کلی خودروهای موضوع قرارداد تولید در ایران، مربوط به سال‌های گذشته هستند و فرانسه برای تامین قطعات آنها از گذشته برنامه‌ریزی دقیقی داشته است. به همین دلیل هرگز از نظر تیراژ تولید و قیمتی، تولید‌کنندگان ایرانی نمی‌توانند با آن رقابت داشته باشند.

پیشنهاد شما برای حداکثر کردن بومی‌سازی پژوهای جدید چیست؟

اگر مسئولان واقعا به دنبال منافع قطعه‌سازان داخلی بودند، باید برای خودرویی جدید که هنوز تامین‌کنندگان قطعاتش به تیراژ بالا دست ‌نیافته بودند برنامه‌ریزی می‌شد تا از نظر قیمتی فاصله زیادی با آنها نداشته باشیم.

به نظر شما در این نوع همکاری‌ها انتقال تکنولوژی صورت خواهد گرفت؟

به طور کلی حضور این خودروساز و سرمایه‌گذاری شرکت‌های مشابه قابل تامل است و جای امیدواری است که این اتفاق افتاده، اما لازم است ما از فرصت به دست آمده استفاده کنیم نه این که منتظر ارائه همه امکانات از سوی خارجی‌ها باشیم. این درحالی است که نقشه‌ها و بسیاری از نکات مورد نیاز تولید از سوی شرکای خارجی به ایران منتقل شده‌است؛ اما تجهیزات و دستگاه‌های مورد نیاز برای تولید نداریم.