بازگشت امام

کمیته‌ای که مقدمات ورود امام بعد از خروج شاه را پیگیری می‌کرد، به نام کمیته استقبال نامگذاری شد. این کمیته روز اول بهمن در مدرسه‌ رفاه، رسما کار خود را آغاز کرد.

اولین موضوع مورد بحث این کمیته، تعیین محل استقرار امام بود که حاج‌احمد آقا از قول امام سه معیار برای آن مشخص کرده بودند: 1ـ از نقاط مردمی تهران باشد 2ـ مکان شخصی نباشد 3ـ با اهداف نهضت هماهنگ باشد. در نتیجه، مدرسه رفاه به عنوان محل اقامت امام و مرکز فعالیت‌های انقلاب انتخاب شد. زمانی که شهید آیت‌‌الله بهشتی، برنامه‌های کمیته را برای اطلاع امام به پاریس گزارش کرد، امام در واکنش به تدارکات در نظر گرفته شده در مراسم استقبال فرمودند: «به آقایان بگو: مگر کوروش را می‌خواهند وارد ایران بکنند؟ یک طلبه از ایران خارج شده و همان طلبه به ایران برمی‌گردد.»

از این‌رو کمیته، طی اطلاعیه‌ای به مردم اعلام کرد شکوه و جلال این استقبال در سادگی آن خواهد بود. بعد از تعیین محل استقرار امام،‌ دومین کار اعضای کمیته، سازماندهی و ایجاد تشکیلات برای خود کمیته بود. از دیگر اقدامات مرتبط با ورود امام، تحصن علما در مسجد دانشگاه تهران به خاطر تأخیر و کارشکنی دولت برای ورود امام بود. مردم گروه‌گروه با عجله قبل از ساعت منع رفت و آمد، خودشان را به دانشگاه می‌رساندند و برای روحانیون متحصن، غذا و دیگر وسایل می‌بردند تا جایی که روزنامه کیهان دراین باره نوشت: «تلاش و همبستگی مردم برای رساندن کمک به متحصنین غیرقابل توصیف است.»

دو روز از تحصن روحانیون می‌گذشت که دولت مجبور شد اعلام کند فرودگاه باز شده است. این تحصن یک هفته طول کشید و با ورود امام خود به خود شکسته شد؛ چراکه ابتدا قرار بود، امام بعد از تشریف فرمایی، به دانشگاه بروند و خود پایان تحصن را اعلام کنند، ولی چون در یازدهم بهمن فرودگاه باز شد و بیشتر علما برای استقبال از امام به فرودگاه رفته بودند، تحصن شکسته شد.

زمانی که به امام گفته می‌شود، دولت بختیار مشغول برنامه‌ریزی برای ممانعت از ورود شماست و حتی تهدید کرده به ایران نیایید، می‌فرماید: «دولت غیرقانونی برای حفظ منافع اجانب، مانع ورود من به ایران شده است. من در اولین فرصت به ایران خواهم رفت و حقوق ملت ایران را خواهم گرفت.» بختیار در واکنش به ورود قریب‌الوقوع امام می‌گوید: «خمینی اگر بخواهد اینجا بیاید، حق قانونی اوست و ما نمی‌توانیم بگوییم که نیاید.» وی بعدها علت اصلی موافقت خود با ورود امام را این‌گونه توضیح می‌دهد: «البته من نمی‌توانستم نیروی او را نادیده بگیرم.»

دکتر جواد منصوری

پژوهشگر تاریخ