فناوری‌های ضروری برای آتش‌نشان‌ها

مهار آتش در فضای باز و محدوده‌های وسیع مشکلات خاص خود را دارد و در فضاهای سربسته و کوچک نیز به نوع دیگری برای آتش‌نشان‌ها خطرناک است، اما فناوری، آتش‌نشان‌ها را دست تنها نمی‌گذارد و روز به روز با توسعه فناوری‌های ضدحریق، تجهیزاتی برای دسترسی سریع و ایمن به منطقه خطر و وسایل الکترونیکی مقاوم در شرایط سخت به افزایش سرعت و ایمنی کار آنها کمک می‌کند.

هوای سمی محل، کاهش دید و ساختمان ناپایدار می‌تواند موقعیت‌های خطرناکی برای آتش‌نشان‌هایی که وارد ساختمان دچار حریق می‌شوند، به وجود آورد. از طرفی محدوده حریق در مواردی غیرقابل دسترسی است یا دسترسی محدود دارد و ممکن است آتش‌نشان‌ها دیر به محل برسند و محدوده آتش وسیع شود یا جان افراد به خطر افتد. به این دلایل فناوری‌های نوین کمک بزرگی به افزایش ایمنی آتش‌نشان‌ها در چنین شرایطی می‌کند.

مهار آتش در نقاط دور از دسترس با هلیکوپترها

در حالی که شهرها روز به روز در حال رشد عمودی هستند، طراحان و محققان و مهندسان در تلاش برای ساخت تجهیزاتی هستند که دسترسی به مناطق دور از دسترس را در مواقع خطر امکان‌پذیر سازد. بنابراین وجود نردبان‌های بسیار بلند، جرثقیل‌های مخصوص، هواپیماهای کوچک بدون سرنشین و هلیکوپترهای مخصوص آبفشان از ضرورت‌های سازمان آتش‌نشانی است.

نردبان‌های آتش‌نشانی از مجموعه پله‌های لولایی تشکیل شده که داخل یکدیگر می‌روند تا فضای کمتری را اشغال کنند. بعضی از این نردبان‌ها اتاقکی در بالاترین نقطه خود دارند که به آتش‌نشان اجازه می‌دهد در یک فضای ایمن وارد حریم آتش شود و با شلنگ آب یا مواد شیمیایی و فوم‌های مخصوص آتش را خاموش کند. این نوع نردبان‌ها روی ماشین آتش‌نشانی سوار شده‌اند و آزادی عمل آتش‌نشان را نسبت به نردبان‌هایی که فقط مستقیم قرار می‌گیرند، افزایش می‌دهند. با وجود این معمولا ارتفاع نردبان و آزادی عملی که به فرد می‌دهد برای دسترسی به طبقات بالای ساختمان‌های بلند کافی نیست. از طرف دیگر در مواردی ریختن آب روی ساختمان ممکن است باعث ریختن سقف یا طبقات و کشته شدن افراد محبوس در ساختمان شود. اتفاقی که شاید از علل بروز حادثه فروریختن ساختمان پلاسکو در تهران نیز بوده باشد.

هلیکوپترهای مخصوص مهار آتش معمولا در آتش‌سوزی‌های جنگلی که در محدوده وسیعی از فضاهای باز رخ می‌دهد، به کار گرفته می‌شوند، اما فناوری‌های جدید شلنگ‌های آب و آبفشان‌هایی هستند که امکان تغییر زاویه دارند و فقط محل مورد نظر را هدف می‌گیرند. سپس آب یا مواد شیمیایی برای خاموش کردن آتش با فشار بسیار زیاد و در زاویه مورد نظر به سمت هدف شلیک می‌شود. در این شرایط باید محلی که هدف قرار گرفته است تخلیه شده باشد، اما مناطق دیگر آسیبی نمی‌بینند و آتش سرایت نمی‌کند.

هلیکوپترهای آتش‌نشانی معمولا قابلیت حمل حداقل 273 و حداکثر 9 هزار و 842 لیتر آب را دارد و می‌تواند در هر دقیقه بیش از 600 لیتر آب را برای خاموش کردن شعله‌های آتش استفاده کند. در حال حاضر حداکثر برد شلنگ‌هایی که آب را شلیک می‌کنند تا 40 متر می‌رسد.

فناوری‌های پوشیدنی برای آتش‌نشان‌ها

فناوری‌های پوشیدنی شامل لباس و تجهیزاتی می‌شود که اعضای بدن آتش‌نشان را در مقابل شعله‌های آتش ایمن نگه می‌دارد. فناوری‌های پوشیدنی علاوه بر حفظ جان آتش‌نشان به او امکان عملکرد بهتر در ماموریت را می‌دهد. به همین دلیل لباس آتش‌نشان‌ها باید علاوه بر مقاومت بالا در برابر حرارت، سبک، بادوام و انعطاف‌پذیر باشد تا مانع انجام کار آنها نشود.

مناسب‌ترین لباس برای ورود به محلی که دچار حریق شده، لباسی است که لایه رویی از جنس پارچه سیلیس مقاوم در برابر حرارت بالا، لایه زیرین از جنس پشم شیشه و هر دو لایه روکش آلومینیومی داشته باشد تا گرما را بازتاب کند. البته این لباس فقط می‌تواند تحمل بدن در حرارت زیاد را بالا ببرد و از بروز سوختگی شدید جلوگیری کند، اما شعله‌های بلند آتش هر لباسی را مغلوب می‌کنند.

بتازگی نوعی پتوی نجات طراحی شده که از مواد سرامیکی ساخته شده است، آتش نمی‌گیرد و تا دمای حدود 1600 درجه سانتی‌گراد را تاب می‌آورد. اگر چنین پتویی در ماموریت‌های آتش‌نشانی به کار گرفته شود، بی‌شک جان بسیاری از آتش‌نشان‌ها و افراد محبوس در آتش را نجات خواهد داد.

کلاه آتش‌نشان‌ها نیز از نوعی پلاستیک سخت ساخته می‌شود که علاوه بر محافظت سر در برابر حرارت، از خیس شدن و ضربه سقوط اجسام نیز جلوگیری می‌کند. همچنین کلاه آتش‌نشان‌ها پوشش محافظی از جنس آلومینیوم سبک، اما مقاوم دارد که از گردن آنها در مقابل آتش و ضربه‌های احتمالی حفاظت می‌کند.

ماسک مخصوص و تصویربرداری حرارتی

یکی از مهم‌ترین مسائلی که آتش‌نشان‌ها هنگام ورود به محدوده آتش با آن روبه‌رو هستند، حجم دود و هوای سمی است که تنفس می‌کنند. بیشتر آتش‌نشان‌ها تا مدتی پس از انجام هر ماموریت با مشکلات ریوی مواجه می‌شوند و در مورد بسیاری نیز سرفه‌های مزمن و عفونت‌های ریه همیشگی می‌شود. به همین دلیل استفاده از ماسک مخصوص که جلوی ورود هوای سمی و حتی کوچک‌ترین ذرات گرد و غبار را بگیرد ضروری است. بیشتر آتش‌نشان‌ها زمان انجام ماموریت به دلیل استنشاق دود یا کاهش دید در اثر وجود دود غلیظ، با مشکل روبه‌رو می‌شوند و سلامت آنها به خطر می‌افتد.

دستگاه‌های تصویربرداری حرارتی، فناوری‌ای است که به آتش‌نشان اجازه می‌دهد به روش متفاوتی محیط را ببیند، اما وجود چنین دستگاهی معمولا چند کیلوگرم به تجهیزات همراه آتش‌نشان اضافه می‌کند. اکنون نمایشگر مربوط به تصویربرداری حرارتی به ماسک آتش‌نشان‌ها متصل شده تا از وزن زیاد و دست و پا گیر بودن تجهیزات جلوگیری شود. این نمایشگر کوچک، تصویر حرارتی از محیط اطراف می‌دهد و به آتش‌نشان امکان می‌دهد در تاریکی و با وجود دود غلیظ مناطق مشتعل را براحتی شناسایی کند.

تجهیزات جهت‌یابی

یکی از فناوری‌های مورد نیاز آتش‌نشان‌ها، دسترسی به جی‌پی‌اس (GPS) است. هنگامی که در اثر یک حادثه یا آتش‌سوزی ساختمان فرو می‌ریزد یا به دلیل وجود دود بسیار غلیظ امکان یافتن موقعیت وجود ندارد، آتش‌نشان‌ها با جی‌پی‌اس می‌توانند جهت را پیدا کند. در این حالت حتی اگر آتش‌نشان جایی حبس شده باشد، می‌تواند تا جای ممکن خود را به محل خروجی ساختمان نزدیک کند. همچنین همراه داشتن جی‌پی‌اس به افراد بیرون از ساختمان کمک می‌کند تا مکان فرد محبوس را به آسانی پیدا کنند و نزدیک‌ترین راه برای دستیابی به محل را انتخاب کنند. البته به این نکته نیز باید توجه داشت که دقت دستگاه جی‌پی‌اس داخل ساختمان‌های فلزی یا بتنی پایین می‌آید و صددرصد نمی‌تواند قابل اعتماد باشد. سیستم دیگری به نام پوینتر (POINTER) دستاورد کاربردی در حوزه فناوری و جهت‌یابی به شمار می‌رود که مکمل سیستم‌های جهت‌یابی برای یافتن محبوس‌شدگان زیر آوارهای فلزی و بتنی ساختمان‌هاست. این فناوری به کمک امواج رادار می‌تواند جهت سیگنال‌های دستگاه‌های مختلف را به دقت بسنجد و از موانع فلزی و بتنی نیز عبور می‌کند.

تحقیقات مربوط به فناوری‌های جهت یابی معمولا روی امواج رادیویی متمرکز شده که برای فناوری‌های ارتباطی مثل رادارها قابل استفاده است، اما در این فناوری جدید میدان‌های الکترومغناطیسی استفاده شده است و با وجود این که فاصله‌های زیاد را پوشش نمی‌دهند، اما می‌توانند از موانعی مثل دیوارهای ساختمان بشراحتی عبور کنند. هرچند عملکرد این سامانه نیز در فضاهای زیرزمینی غیرقابل پیش‌بینی است.

سپیده شعرباف