اوباما عامل شکل‌گیری مثلث ترکیه، قطر و عربستان

در رابطه با موضوع تبعیض نژادی که در سخنرانی باراک اوباما در شیکاگو هم اشاراتی به آن رفت، کارنامه باراک اوباما را چگونه می‌بینید؟

تبعیض نژادی یک زخم پنهان و عمیق در جامعه آمریکا ست که طبق شواهد روشن هیچ‌گاه به طور کامل ترمیم و حل نخواهد شد. اگر اوباما به عنوان فردی رنگین پوست برای ریاست جمهوری ایالات متحده انتخاب می‌شود، بیشتر به عنوان یک ژست سیاسی مطرح است تا گفته شود که آمریکا از شاخص‌های دموکراسی بالایی برخوردار است. افراد سفید پوست ساکن در قسمت شمال آمریکا که خاستگاه اصلی‌شان از انگلستان است و عمدتا جزو طبقه سرمایه‌دار و هوادار حزب جمهوریخواه محسوب می‌شوند، تمایلات زیادی به تفکر برتری و تفکیک نژادی از خود بروز می‌دهند. علی رغم تاریخ گذشته ایالات متحده در مبارزه با تفکر تبعیض نژادی از جمله وجود جنگ برده‌داری در حدود سال‌های 1865 باید اذعان کرد که این مشکل کماکان باقی است و باراک اوباما هم دراین زمینه نتوانست کاری از پیش ببرد.

سیاست خارجی باراک اوباما در منطقه غرب آسیا و بویژه در برخورد با مناقشه سوریه و چالش‌های ایجاد شده با ترکیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اوباما در دوران ریاست جمهوری خود تمایل نداشت آمریکا را به طور مستقیم درگیر مناقشات و درگیری‌های نظامی در منطقه غرب آسیا و مشخصا سوریه کند. اما چند علت باعث شد که ایالات متحده به طور تلویحی در سوریه مداخله کند. اول، ورود روسیه به بحران سوریه بود. شاید یکی از انگیزه‌های مسکو برای این اقدام، فشارهایی بود که غرب و بویژه آمریکا در زمان بحران اوکراین و شبه‌جزیره کریمه به روسیه وارد و این کشور را با وضع انواع تحریم‌ها با چالش مواجه کرده بود. در نتیجه مسکو با ورود به مناقشه سوریه و انجام عملیات متعدد هوایی به یاری دولت قانونی بشار اسد شتافت و به موفقیت‌های مطلوبی هم دست یافت. دوم، تاکید و فشار به آمریکا برای مداخله در بحران سوریه از جانب برخی کشورهای عربی منطقه و در راس آن عربستان بود که هدفشان ساقط کردن نظام قانونی مستقر در دمشق بود. در همین رابطه اخباری منتشر شد مبنی بر این که پادشاه سابق عربستان، ملک عبدالله قول خرید صد میلیارد دلار اسلحه از آمریکا را در عوض مداخله ایالات متحده برای ساقط کردن بشار اسد به دولتمردان این کشور پیشنهاد کرد. سوم، وجود تحلیل‌هایی که حکایت از افزایش و نفوذ روزافزون قدرت ایران در منطقه بویژه در سوریه، لبنان و عراق داشت.

مجموع این دلایل انگیزه‌ای شد تا آمریکا به طور محدود در سوریه مداخله کند. اما اوباما با توجه به دریافت جایزه صلح نوبل و همچنین انتقاداتی که به جورج بوش، رئیس‌جمهور سابق آمریکا مبنی بر این که دو کانون جنگ خونین در عراق و افغانستان را برای او به میراث گذاشته بود داشت، از ورود نظامی تمام عیار مستقیم در سوریه پرهیز کرد. با این حال با توجه به موضوعات پیش گفته، رئیس‌جمهور آمریکا در منطقه غرب آسیا از عوامل به وجود آورنده مثلثی شد که در راس آن ترکیه، قطر و عربستان قرار گرفته است. سه کشوری که در شکل‌گیری و تجهیز داعش نقش موثری داشتند. هدف آنها جلوگیری از نفوذ روزافزون شیعه‌گرایی در منطقه بود هرچند این طرح هم با موفقیت همراه نبود. ترکیه بعد از مدتی از عربستان و سپس از اتحادیه اروپا و در نهایت از آمریکا بویژه بعد از کودتای نافرجام دور شد و در عوض خود را به روسیه نزدیک کرد. مسکو هم از نزدیکی به آنکارا منتفع شد زیرا ترکیه عضو ناتو است و در بین کشورهای عربی هم نفوذ قابل ملاحظه‌ای دارد و می‌تواند بازاری پر سود برای کالاهای روسیه فراهم آورد.

در زمینه سیاست خارجی آمریکا در سال‌های اخیر در رابطه با شرق آسیا و بخصوص چین،او چه دستاوردی داشته است؟

رابطه باراک اوباما با چین یک رابطه دو پهلو محسوب می‌شود. از یک طرف در طول سال‌های گذشته رابطه تجاری میان دو کشور برقرار بود که چین سالانه حدود 750 میلیارد دلار کالا به آمریکا صادر می‌کرد. همین حجم بالاست که مورد انتقاد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده قرار گرفته و قصد دارد از 20 ژانویه قدرت را به طور رسمی در این کشور به دست گیرد. همچنین در زمان باراک اوباما، آمریکا متعهد به موضوع چین واحد بود و تمایل نداشت با ایجاد تنش با پکن زمینه نزدیکی چین به روسیه را فراهم آورد. از طرف دیگر در همین زمان تنش‌هایی میان دو کشور آمریکا و چین به وجود آمد که بهانه آن تاسیس پایگاه‌هایی در جزایر مستقر در دریای چین جنوبی توسط پکن بود. از همین رو دولت اوباما در دوره دوم خود تم