زنان آتش...

با این حال همه‌جا استثناء هست و از جمله در ماجرای آتش‌نشان بودن! چراکه در کرج، مرکز استان البرز تنها تیم آتش‌نشان خانم ایران و خاورمیانه فعالیت می‌کنند. تیمی 4 نفره که این روزها مورد توجه رسانه‌های جهان هم قرار گرفته‌اند. سارا شعبان‌دوست، سرتیم، زهرا حاج‌ایل، مونا خورشیدی و سایه عظیمی اعضای این تیم را تشکیل می‌دهند. تیمی که هیچ یک از اعضایش از خطرات متعدد این شغل نمی‌ترسند و علاوه بر احساس هیجان، لذت نجات دادن جان و مال انسان رابا هیچ چیز عوض نمی‌کنند. گفت‌وگوی ما با این تیم آتش‌نشان در یک ظهر سرد در مرکز آتش‌نشانی و خدمات ایمنی کرج انجام شد و آنها مانورهایی از توانایی‌های خود را نیز به نمایش گذاشتند تا بگویند بانوی ایرانی، شایستگی‌هایی فراتر از آنچه هست، دارد.

نجات، زن و مرد نمی‌شناسد

مصاحبه را با سارا شعبان‌دوست، سرتیم بانوان آتش‌نشان شروع می‌کنیم:

معنی آتش‌نشان؟

اگر این کلمه را در اینترنت جست‌وجو کنیم می‌بینیم به فردی گفته می‌شود که وظیفه خاموش کردن آتش را به‌عهده دارد، ولی من این تعریف را به کار نمی‌برم؛ به نظر من آتش‌نشان یعنی ایثارگر.

چه زمانی تیم بانوان آتش‌نشان در کرج تشکیل شد؟

بهمن ماه سال 1381 با بروز حوادثی در شهر همچون حادثه استخر دانش که تعدادی از خانم‌ها در شرایط ناگواری قرار گرفته بودند، ضرورت وجود خانم‌ها در این شغل احساس شد‌. تشکیل تیم بانوان آتش‌نشان باعث شد حضور خانم‌ها در عملیات‌ها تأثیرات روانی مثبت داشته و باعث کاهش تألم و تبعات حادثه شود.

عجیب‌ترین یا تلخ‌ترین حادثه یا خاطره‌ای که به یاد دارید؟

دی‌ماه 82 که زلزله بم رخ داد، من با همکارم خانم جوانمرد به آنجا اعزام شدیم. ابتدای کارمان بود و آنچنان تجربه نداشتیم. در شرایطی قرار گرفتیم که اصلا فکرش را نمی‌کردیم و تصاویری از این وقایع در ذهن دارم که از فرودگاه تا زمان برگشت شاهد آن بودیم و بعد از سال‌ها نیز این تصاویر در ذهنمان مانده است. مادری که فرزندش را بغل کرده بود از زیر آوار درآوردیم که امید داشت حتی اگر خودش هم از بین برود فرزندش را نجات دهد.

مأموریت‌های خاصی به شما محول می‌شود؟ یعنی ماموریت‌های آسان‌تر یا سبک‌تر؟

برای حریق و نجات تیم‌ها به صورت مکمل اعزام می‌شوند و هیچ تفاوتی در اعزام و عملیات برای خانم‌ها وجود ندارد‌. البته اگر مأموریت‌ها خاص خانم‌ها باشد، به عنوان نیروهای اولیه اعزام می‌شوند و در صورتی که خانمی در شرایط ناگوار قرار گرفته، حلقه در انگشتش گیر کرده یا کشف جسد باشد، بانوان آتش‌نشان به عنوان تیم پشتیبان اعزام می‌شوند.

البته در حین عملیات آتش‌نشانی که نیاز به واکنش سریع و احتمال انفجار باشد، جنسیت معنی ندارد.

می‌دانید که چه شغل سخت و پرخطری دارید؟

بله. البته. استرس، قرار گرفتن در شرایط نامناسب، دود و گاز سمی، دیدن صحنه‌های ناگوار، جراحت، شکستگی، ناراحتی‌ها و... فاکتورهای سختی کار به‌شمار می‌رود و بدیهی است که با آن کنار آمده‌ایم.

آیا در زمان نجات فرد مصدوم به جنسیت، نژاد یا مذهب او توجه می‌کنید؟

نه. به هیچ عنوان.

چگونه می‌توان به کودکان و نوجوانان برای پیشگیری از حوادث آموزش داد؟

آتش‌نشانی به سه قسمت آموزش، پیشگیری و عملیات تقسیم می‌شود. اگر بخواهیم ایمنی را نهادینه و فرهنگسازی کنیم بهترین قشر کودکان هستند و این انتقال فرهنگ صورت می‌گیرد.

آتش‌نشانی هیجان و جذابیت دارد

زهرا حاج‌ایل بعد از سرتیم بانوان آتش‌نشان، یکی از با سابقه‌های این عرصه است:

چه شد وارد عرصه دشوار آتش‌نشــانی شدید؟

یکی از مشوق‌های من پدرم بود. از آنجا که در شهرداری شاغل بودند و مطلع شدند که نیروی خانم آتش‌نشان استخدام می‌کنند و با توجه به روحیاتی که در من سراغ داشت به من پیشنهاد داد و پس از آزمون استخدامی در این کار که هیجان و تنوع کاری منحصربه‌فردی دارد، شروع به کار کردم.

به آتش علاقه دارید؟

بله. از بچگی علاقه داشته‌ام.

تاکنون در حین عملیات مصدوم شده‌اید؟

نه، خوشبختانه!

اکنون پس از گذشت چندین سال چه احساسی نسبت به شغلتان دارید؟

این شغل به حدی برای من جذاب است که حاضر نیستم آن را از دست دهم.

از تجربه‌های ویژه خود بگویید.

قبلا آگاهی خاصی از حادثه‌هایی که پیش می‌آید همچون گاز یا برق گرفتگی و انواع مختلف آتش‌سوزی‌ها نداشتم و با تجربه‌هایی که در حین کار به دست می‌آید به اطلاعات و آگاهی‌ام افزوده شد. در یک کلام می‌توان گفت بسیاری از شغل‌ها به شغل آتش‌نشانی مرتبط می‌شود و آنها را تجربه می‌کنیم.

سابقه آتش‌افروزی دارم!

مونا خورشیدی، 26 ساله، کاردان آتش‌نشانی با گرایش ایمنی ساختمان‌های بلند است که امسال وارد این عرصه شده:

عامل اصلی که باعث شد به این شغل روی آورید؟

از بچگی به آتش‌نشان بودن علاقه داشتم. این شغل یکی از شغل‌های پرهیجان است و به نظر من شغل بسیار شرافتمندانه‌ای هم هست. چون کارش نجات جان و مال یک انسان است.

کار سخت آتش‌نشانی چگونه با روحیه لطیف شما همخوانی پیدا کرده است؟

آدم‌ها در هر شرایطی می‌توانند خودشان را با محیط وفق دهند و این شغل نیز با گذشت زمان تأثیر خود را خواهد گذاشت البته خارج از محیط کار خانم‌ها همان روحیه حساس خود را دارند.

آیا از دوران کودکی آتش روشن کردن را دوست داشتید؟

بله. اتفاقا با برادرم زیاد آتش روشن می‌کردیم حتی چند بار خانه مادربزرگمان را نیز به آتش کشیدیم.

این آتش‌سوزی تا چه حدی بود؟

در حد آتش گرفتن یک فرش و کل پرده.

آیا انتظار دارید در حین عملیات دچار نقص عضو شوید؟

این شغل آسیب‌پذیری زیادی دارد.

بعد از ورود به این عرصه چه احساسی دارید؟ آیا پشیمان شده‌اید؟

اصلا.. رشته تحصیلی‌ام نیز مرتبط با این شغل است. با روحیه‌ام نیز سازگاری دارد.

برای آشنایی بیشتر مردم با مباحث ایمنی چه پیشنهادی دارید؟

اگر رسانه‌ها آموزش‌های لازم را به مردم ارائه دهند بسیار موثر است. البته مدارس و ارگان‌ها و شرکت‌ها هم می‌توانند از آموزش‌های رایگان سازمان آتش‌نشانی بهره‌مند شوند و کمک حال نیروهای آتش‌نشان باشند.

حس زیبای نجات دادن

سایه عظیمی، 24 ساله، کارشناس تربیت بدنی و علوم ورزشی دو ماه است که به‌عنوان آتش‌نشان خانم مشغول به کار شده:

انگیزه شما برای ورود به این عرصه؟

ورود به این شغل احساس قوی انسان دوستی لازم دارد و همین حس زیبای نجات یک انسان باعث شد که من وارد این عرصه شوم، البته شغل آتش‌نشانی با روحیه ورزشی من نیز سازگاری دارد.

این کار سخت چگونه با روحیه خانم‌ها سازگارمی شود؟

خیلی از آقایانی را داریم که نمی‌توانند وارد این شغل شوند و برخی از خانم‌هایی هستند که مثل ما می‌توانند خودشان را با شرایط سخت وفق بدهند. اگر کسی وارد این شغل می‌شود حتما در خودش ظرفیت و توانمندی آن را احساس کرده است.

آتش خوب است یا بد؟

از زمانی که آتش کشف شده خوب بوده، ولی اگر ایمنی رعایت نشود، مسلما می‌تواند جان و دارایی انسان‌ها را به خطر بیندازد.

نگران مصدوم شدن هستید؟

از وقتی که برای استخدام اقدام کردم، خطرات این شغل را به جان خریدم، اما در اولین جلسه آموزش، حفظ ایمنی خودمان را یاد گرفتیم. امکانش هست، شاید پیش بیاید، البته نگرانش نیستم.

آیا از انتخاب چنین شغلی پشیمان هستید؟

خیر، راضی هستم و هر چه زمان می‌گذرد بیشتر به این شغل علاقه پیدا می‌کنم.

فرهاد قنبری - روزنامه‌نگار