کشاورزان نمونه پیشتازان اقتصاد مقاومتی

آمارهای ارائه‌شده از تراز تجارت خارجی بخش کشاورزی تا پایان مهر امسال بیانگر مثبت شدن تراز تجاری این بخش پس از چند سال است. خودکفایی گندم در سال جاری بعد از یک دهه نیز دیگر مصداق عملکرد مثبت حوزه کشاورزی است.

گروهی از کارشناسان در این زمینه معتقدند علت توفیق بخش کشاورزی در اجرای اقتصادمقاومتی، این است که عمده کار در دست فعالان بخش خصوصی (کشاورزان) است و دولت در این بخش، کمترین تصدی‌گری و مداخله را نسبت به بخش‌های دیگر اقتصادی کشور دارد. به دلیل این‌که کشاورزان از کمترین قدرت لابی در نهادهای تصمیم‌گیر برخوردارند، به جای این‌که به دنبال سودآوری از طریق دسترسی به رانت‌های دولتی باشند، تکیه خود را بر خودکفایی و خوداتکایی قرار داده‌اند. هر کشاورز در واقع صاحب یک واحد تولیدی کوچک است که در کل سال به دنبال برنامه‌ریزی برای افزایش سودآوری از طریق ارتقای سطح تولید خود است که با اندکی برنامه‌ریزی در سطح کلان و ملی، می‌توان با هدایت نوع و کیفیت کشت، نتایج مفیدی در این بخش به دست آورد که نمونه اخیر آن خودکفایی در گندم است. با این حال در حوزه‌هایی که مسئولیت به طور مستقیم با وزارت جهادکشاورزی بوده، مثل تنظیم بازار مواد غذایی، شاهد کاستی‌های اساسی بوده‌ایم و گرانی‌های گاه و بیگاه و ضایع شدن محصولات کشاورزان و باغداران، مؤید سوءمدیریت است.

در این گزارش، به چند نمونه از تلاش‌های موفق کشاورزان نمونه کشور در عرصه اقتصادمقاومتی اشاره شده است.

بهبود تراز تجاری ایران

بنا بر آمارهای منتشرشده از سوی وزارت جهاد کشاورزی شاهد افزایش 17درصدی صادرات محصولات کشاورزی در هفت ماه ابتدایی سال جاری بوده‌ایم و تراز تجارت خارجی بخش کشاورزی در این مدت 139میلیون دلار بهبود یافته است.

این در حالی است که صادرات محصولات کشاورزی از دو میلیون و 729 هزار تن در هفت‌ماهه سال 94 به سه میلیون و 216 هزار تن در مدت مشابه سال جاری رسیده است و بخش کشاورزی 4/4 درصد از کل وزن و 11.5 درصد از کل ارزش صادرات کالاهای غیرنفتی را در کارنامه خود ثبت کرده است.

اعتماد به بخش خصوصی رمز موفقیت

اسکندر زند، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به خبرنگار ما گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های صورت گرفته در وزارتخانه این است که به تولید بذر باکیفیت توجه شده تا راندمان تولید افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته باشد. وی افزود: در گذشته گرچه فعالیت‌هایی برای تولید بذر شده بود اما متاسفانه شرایط نگهداری بذر مناسب نبود به همین دلیل بذور باکیفیت دست تولیدکننده نمی‌رسید در حالی که امروز بذور در بالاترین سطح کیفیتی در حال تولید بوده و بذور مناسبی به کشاورزان تحویل داده می‌شود که نمونه آن در بخش گندم کاملا مشهود است.

این مقام مسئول معتقد است اجرای چنین سیاستی از سوی وزارت جهاد کشاورزی دقیقا براساس فرمایشات مقام معظم رهبری و اجرای سیاست‌های اقتصادمقاومتی در تامین خوراک کشور بوده که در کنار این امتیاز اشتغال‌زایی بالایی را هم برای کشورمان به ارمغان آورده است. به عنوان مثال تولید بذور گندم تماما به بخش خصوصی واگذار شده که این امر اشتغال بالایی را ایجاد کرده است.

کشاورزی موتور محرکه اقتصاد است

حسن عباس معروفان، معاون بازرگانی شرکت بازرگانی دولتی ایران به جام‌جم گفت: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های کشاورزی اتکای آن به توانمندی‌های بخش خصوصی است و به همین دلیل کمترین تنش‌ها را تجربه می‌کنیم.معروفان با تاکید مجدد بر این‌که 95 درصد از مدیریت کشاورزی در اختیار بخش خصوصی است، افزود: کشاورزی با توجه به ارزش افزوده بالای خود جایگاه قابل ملاحظه‌ای در اقتصاد کشور دارد و می‌تواند اثرات مناسبی در اشتغال‌زایی و جذب سرمایه داشته باشد. به این ترتیب که چهار بخش زراعت، دامپروری، شیلات و جنگلداری در صنعت کشاورزی دیده شده که هرکدام می‌توانند امتیازهای ویژه‌ای داشته باشند.

این مقام مسئول معتقد است از آنجا که ایران از نعمت چهارفصل بهره‌مند شده، می‌تواند با ایجاد ارزش افزوده بالا به عنوان موتور محرکه اقتصاد ایران شناخته شود و از آن به نفع اقتصاد و اجرای سیاست‌های اقتصادمقاومتی استفاده کرد.

به گفته معاون بازرگانی شرکت بازرگانی دولتی با توجه به افزایش تولید در بیشتر بخش‌های کشاورزی اکنون زمان آن رسیده که به زنجیره تولید خارج از مزرعه توجه کنیم به این ترتیب که با جلوگیری از دورریزی محصولات کشاورزی به نفع بخش کشاورزی، زمینه توسعه صنعت را فراهم کنیم. وی تصریح کرد: متاسفانه بخش عمده‌ای از محصولات کشاورزی در فاصله مراحل کاشت تا برداشت از چرخه مصرف خارج می‌شود که تحت تاثیر کمبود تجهیزات، فرسودگی ماشین‌آلات کشاورزی، کمبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی استاندارد و... است.معروفان معتقد است چالش‌های بخش کشاورزی می‌تواند با رویکرد تعاون محوری رفع و به امتیاز تبدیل شود تا جایی که می‌تواند در بهره‌وری بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید و ارتقای سطح درآمد و وضع اجتماعی جامعه موثر باشد.

زیرساخت‌های صادراتی ضعف وزارتخانه

سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران نیز درباره عملکرد بخش کشاورزی به جام‌جم گفت: در بخش کشاورزی در زمینه خودکفایی در برخی محصولات بسیار خوب عمل شده ولی در بخش‌های صادراتی هنوز مشکلاتی مشاهده می‌شود. وی تاکید کرد: ارزش افزوده صنعت کشاورزی در دستیابی به بازارهای خارجی است که برای دستیابی به این مهم لازم است به زیرساخت‌های صادراتی توجه کنیم، در حالی که می‌بینیم طی سه سال گذشته دولت در این زمینه موفق نبوده است.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ایران، نشانه ضعف عملکرد دولت در بخش صادرات محصولات کشاورزی را در خرید هواپیماها دانست و گفت: مدتی است اخبار مربوط به خرید هواپیماها بسیار رسانه‌ای شده اما لازم است بپرسیم چند فروند از این هواپیماها مخصوص حمل بار (کارگو) است؟

فناوری‌های نوین برای تولید آبزیان

ابراهیم رهروان

تولید کننده نمونه میگوی کشور در بندرلنگه

شما با چه مقدار سرمایه، کارتان را آغاز کردید؟

من معلم بازنشسته آموزش و پرورش هستم و سال 1382 با سرمایه‌ای معادل چهار میلیون تومان، فعالیتم را آغاز کردم که امروز با شرکای محلی خودم (عزیز محمدی و عبدالله ملا)، ‌مدیریت مزرعه‌ای 40 هکتاری را در کنار یک کارخانه کوچک فرآوری برعهده داریم.

رمز موفقیت شما چه بوده است؟

پیش از هر چیز، پشتکار و علاقه به این کار و بعد از آن، استفاده از فناوری‌های نوین در تولید و پرورش میگو باعث موفقیت ما بوده است. به‌عنوان مثال در تمام استخرها هواده به میزان کافی استفاده شده و اکسیژن متر، توری لجن و ادوات مدرنی را که برای استفاده بهینه از منابع لازم است، به کار گرفته‌ایم.

این موارد چقدر در تولید موثر بوده است؟

در یک استخر بدون هوا‌دهی می‌توان نزدیک به سه تن برداشت کرد و با هواده، پنج تن اما با استفاده از تجهیزات یاد شده، اکنون از هر استخر نزدیک هفت تن میگو برداشت می‌کنیم که در مجموع دوبار برداشت سالانه 120 تن محصول تولید می‌شود.

نقش وزارت جهادکشاورزی و شیلات در این زمینه چه بوده است؟

اگر وام‌ها و حمایت‌های این سازمان نبود، اکنون کسب و کاری هم نبود. همان‌طور که قبلا اشاره کردم، تنها با چهار میلیون تومان فعالیت خودمان را با یک مزرعه 10 هکتاری شروع کردیم و وام 50 میلیونی آن زمان توانست کمک شایانی برای تهیه تجهیزات مورد نیاز باشد که این حمایت‌ها همچنان ادامه دارد و تجهیزات و دستگاه‌های مورد نیاز را تهیه می‌کنیم.

صادرات هم دارید؟

خودمان به دلیل نبود امکانات خیر ولی با حمایت‌ دولتی و سرمایه خودمان، کارخانه‌ کوچکی برای فرآوری محصولات تدارک دیده‌ایم که می‌تواند مفید باشد، اما می‌دانم 80 درصد محصولات ما در کشورهای امارات، چین و فرانسه فروخته می‌شود.

اگر بتوانید صادرات داشته باشید، چقدر به درآمد شما افزوده می‌شود؟

ارزش افزوده صادرات می‌تواند درآمدهای این نوع سرمایه‌گذاری را دو برابر کند.

اشتغالزایی این نوع سرمایه‌گذاری چقدر است؟

برای هر مزرعه، دو کارگر لازم داریم و در مجموع، 20 فرصت شغلی ایجاد کرده‌ایم.

مزرعه با کشاورز حرف می‌زند

محمد جعفری

گندمکار نمونه استان گیلان

دلیل انتخاب شما به عنوان کشاورز نمونه چیست؟

تولید حدود هفت تن گندم در هکتار با استفاده از بهینه‌سازی در منابع یعنی بذر و خاک، به این ترتیب که اگر این شیوه را استفاده نمی‌کردیم در خوشبینانه‌ترین حالت تنها 5/3 تن می‌توانستیم برداشت کنیم.

در مجموع چه فعالیتی باعث شد بتوانید به این حجم تولید دست یابید؟

مزرعه با کشاورز صحبت می‌کند. اگر کشاورز به کارش علاقه و توجه داشته باشد، بدون تردید نیازهای مزرعه را متوجه خواهد شد. من در موفقیت خودم ابتدا سرکشی‌های بموقع، تنوع زراعی خاک، مبارزه با علف‌های هرز با شیوه اصولی، استفاده از سموم و کودهای مناسب و همچنین توجه به توصیه‌های مروجان را مهم ترین عوامل می‌دانم.

مشکل اصلی شما چیست؟

ما در ایران از مکانیزاسیون خیلی عقب هستیم چون نمی‌توانیم برای تهیه تجهیزات و ادوات کشاورزی، منابع مالی مناسب با سود منطقی داشته باشیم. به عنوان مثال اگر تجهیزات مناسبی در اختیار کشاورزان بخصوص گندمکاران باشد، در مصرف بذر برای هر هکتار تقریبا صد کیلو صرفه‌جویی خواهیم داشت . حالا با یک حساب سرانگشتی برای سراسر ایران که چند میلیون هکتار سطح زیر کشت دارد، می‌توانیم این صرفه‌جویی را در زیرساخت‌های کشاورزی سرمایه‌گذاری کنیم.

آیا سیلو و انبارهای مناسبی در اختیار دارید؟

خیر؛ یکی از پیش‌نیازهای اصلی در کشت گندم، سیلو و انبار مناسب نگهداری محصول و بذر است که ما نداریم. به عنوان مثال سال گذشته برای تحویل محصول خودمان به انبار مجبور بودیم روزانه 25 تا 50 هزار تومان به ازای هر تن بار، کرایه کامیون بدهیم و چهار روز هم باید در صف می‌ایستادیم. این موارد می‌تواند به تولید ضربه بزند.

قیمت خرید تضمینی گندم به نظر شما عادلانه است؟

خیر؛ وقتی دولت تورم را حدود 9 درصد اعلام کرده، چرا قیمت خرید تضمینی را نزدیک به 5/2 درصد افزوده است؟مگر هزینه‌های تولیدکننده به میزان تورم افزایش نداشته که البته بیشتر از تورم هم بوده است. این مشکلی است که می‌تواند به تغییر در رویه تولید یا حتی تغییر کاربری مزارع منجر شود.

سوددهی 10 برابری با افزایش بهره‌وری

بزرگمهر یاسمی

کشاورز نمونه کشوری از ایوان توابع ایلام:

شما در چه بخشی به عنوان کشاورز نمونه انتخاب شده‌اید؟

در بخش کشت دیم جو.

میزان بهره‌وری تولیدات شما نسبت به هزینه‌های صورت گرفته چقدر بوده است؟

میزان بهره‌وری سالانه این تولید نسبت به هزینه آن ده‌برابر سوددهی داشته است.

آیا حمایت‌های لازم از سوی دولت در این زمینه صورت گرفته است؟

در حقیقت در بعضی از زمینه‌ها بله حمایت‌های خوبی دارد، اما در برخی زمینه‌ها بخصوص کشاورزی خیر. به این دلیل که هزینه لوازم کشاورزی و ملزومات تولید بالاست و باید تمام این لوازم را از بازار آزاد تهیه کرد و وام‌های بانکی با بهره بالا هم کفاف هزینه تولید را نمی‌دهد.

در خصوص زیرساخت‌ها با کمبودی مواجه هستید؟

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما نداشتن انبار سیلوهای شخصی است. بنابراین مجبور به فروش آن در بازار آزاد به دلال‌ها با قیمت کمتری حتی به بهای ضرر برای پرداخت نقدی بدهی‌مان به بانک‌ها هستیم.

پس عملا در فروش محصول خود نیز با مشکل مواجه هستید؟

بله عملا همین‌طور است. در سال جاری دولت در میزان پرداخت بودجه‌های بخش کشاورزی تاخیر کرد. بانک‌ها از کشاورزان بابت تاخیر در اقساط وام‌ها، دیرکرد دریافت می‌کنند درحالی‌که دولت در پرداخت بدهی‌هایش با ما هزینه دیرکرد، نمی‌دهد.

رمز موفقیت من رعایت اصول بهداشتی بود

صفر رحمانی‌پور

زنبوردار نمونه شهرستان جم

میزان تولید عسل در مجموعه شما چقدر است؟

برداشت 40 کیلوگرم از هر کلونی (کندو) و تولید تقریبا 20 تن عسل در سال 94 حاصل فعالیت من در این بخش کشاورزی بوده است.

مهم‌ترین دلیل انتخاب شما به‌عنوان زنبوردار نمونه چیست؟

مهم‌ترین عاملی که باعث موفقیت من شد، توجه به اصول بهداشتی در کندوها بود. این در حالی است که افزایش بهره‌وری و میانگین تولید عسل از هر کندو عامل اصلی انتخاب من به این عنوان شده است. البته تنها تولید عسل رمز موفقیت نیست، بلکه توان تولید محصولات جانبی از فعالیت زنبورداری می‌تواند عاملی در موفقیت و توسعه فعالیت و کسب و کارباشد. به‌عنوان مثال اصلاح‌نژاد ملکه، تولید ژله رویال و تولید محصولات جانبی از موم عسل از جمله این موارد است که می‌تواند بهره‌وری و ارزش افزوده بالاتری به این فعالیت بدهد و من توانستم در این موارد نیز نتایج خوبی به ثبت برسانم.

آیا ابتکار عمل دیگری در این زمینه داشته‌اید؟

بله؛ چینش دقیق کندوها، تعویض بموقع ملکه کلونی‌ها، تعویض قاب‌های مستهلک که باعث بروز بیماری کنه می‌شد و سیستم آمارگیری با شماره‌گذاری کندوها از جمله عواملی بود که توانستم از آنها استفاده کنم تا در افزایش بهره‌وری کارم موفق باشم. من تمام تجارب خود را در قالب دوره‌های آموزشی در اختیار علاقه‌مندان نیز قرار می‌دهم.

در بخش کمبود داروها چه تدابیری باعث موفقیت و مدیریت بهینه منابع شما بود؟

به‌طور کلی با استفاده از راهنمایی‌های مسئولان و اداره ترویج جهاد کشاورزی توانستیم با استفاده از داروهای ترکیبی که خودمان تهیه می‌کردیم، تا حدزیادی مشکلات را مدیریت کنیم اما بالاخره این مشکلی است که باید برای آن برنامه‌ریزی شود.

عماد عزتی

اقتصاد