ردپای چینی‌ها در بناهای تاریخی

به گزارش جام‌جم، هفته گذشته رئیس صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی از امضای تفاهم‌نامه همکاری بین این صندوق و سرمایه‌گذاران چینی برای مرمت، احیا و بهره‌برداری از 20 بنای تاریخی خبر داد که بر اساس آن قرار است 20 بنا در مسیر جاده ابریشم برای امکان‌سنجی و مطالعات ابتدایی با هدف بهره‌برداری نهایی به سرمایه‌گذاران چینی معرفی شوند.

اما در بدو انتشار این خبر، برخی از فعالان و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی به آن واکنش نشان دادند و از واگذاری این بناها به چینی‌ها انتقاد کردند. آنها از واگذاری خارج از مزایده این بناها به چینی‌ها انتقاد می‌کنند و با اشاره به سابقه بد چینی‌ها در ذهن ایرانی‌ها که ناشی از فعالیت‌های تجاری انحصارگرایانه و کالاهای نامرغوب آنهاست، در حسن‌نیت چینی‌ها در حفظ و احیای میراث ما تردید می‌کنند و بر این باورند که واگذاری این بناها به تخریب بیشترشان منجر خواهد شد.

واگذاری قانونی است

با این همه، محمدرضا پوینده، مدیرعامل صندوق احیا از زیرمجموعه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بیان این‌که این بناها قانونی است، به جام‌جم می‌گوید: واگذاری خارج از مزایده بناهای تاریخی در اساسنامه صندوق احیا پیش‌بینی شده تا در صورت اعلام آمادگی و توانمندی سرمایه‌گذاران، این بناها با تفاهم و خارج از مزایده واگذار شود. البته این امکان فقط به سرمایه‌گذاران خارجی محدود نیست و شرکت‌های داخلی در صورت توانمندی می‌توانند درخواست دهند.

او در این باره به نمونه واگذاری خارج از مزایده 28 بنای تاریخی بافت تاریخی شیراز به شهرداری این شهر به مدت 22 سال و به مبلغ 50 میلیارد تومان اشاره می‌کند.

چرا چین؟

پوینده در پاسخ به این سوال که چرا چین برای سرمایه‌گذاری در احیای بنای تاریخی ایران علاقه نشان داده است، می‌گوید: ما با کشورهای مختلفی از جمله اسپانیا و سوئیس برای سرمایه‌گذاری در این زمینه در حال مذاکره هستیم. مذاکرات ما با شرکت اوراسیا و شرکای ایرانی‌اش از اردیبهشت‌ماه آغاز شده و هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.

وی به روند رو به رشد ورود گردشگران چینی به ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: کشور چین با برخورداری از جمعیت زیاد، بیشترین گردشگر خروجی در دنیا را دارد که هم دولت‌ها و هم سرمایه‌گذاران چینی متناسب با این خروجی در کشور‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به گفته او، طرف چینی در مذاکرات خود با صندوق احیا ابراز تمایل کرده تا در مسیر جاده ابریشم از طریق احیای بناهای تاریخی اقدام به ایجاد بوتیک هتل‌ها و مراکز گردشگری متعددی کند.

سابقه مرمتی ندارد؟

پوینده با بیان این‌که این 20 بنای تاریخی هنوز مشخص نشده‌اند، می‌افزاید: شرکت چینی تنها برای بهره‌برداری این تعداد بنای تاریخی در ایران اعلام آمادگی کرده است. ما باید در شش ماه آینده با امکان‌سنجی و نیازسنجی، شهرها و بناها را مشخص کنیم و به شرکت اوراسیا اطلاعات بدهیم تا آنها هم بررسی‌های میدانی خود را انجام دهند و کار شروع شود.

رئیس صندوق احیا با تأکید بر این‌که فرآیند واگذاری این بناهای تاریخی به شرکت چینی دقیقا مطابق رئوس تعیین شده است و خارج از مزایده بودن این واگذاری باعث تغییر شرایط نمی‌شود، در پاسخ به این‌که شرکت اوراسیا سابقه مرمتی ندارد عنوان می‌کند: این شرکت تصمیم گرفته در حوزه گردشگری ایران سرمایه‌گذاری کند و از آنجا که طرح مرمت را مشاور داخلی تهیه می‌کند و مرمت هم با همکاری پیمانکار داخلی انجام می‌شود، الزامی به داشتن پیشینه مرمتی نیست.

نگرانی از رعایت نشدن دغدغه‌های میراثی

از سوی دیگر، رئیس مرکز احیا و توانمندسازی اماکن تاریخی با استقبال از ورود سرمایه‌گذاران خارجی به موضوع احیا و مرمت بناهای تاریخی به جام‌جم می‌گوید: با توجه به تعداد زیاد بناهای تاریخی در کشور و باقی‌ماندن دریای بی‌کرانی از کار، ورود هر سرمایه‌گذار به این عرصه فرصتی است که می‌تواند به حفظ و احیای میراث فرهنگی ما کمک کند.‌

با این همه، علی‌اصغر بدری معتقد است حضور سرمایه‌گذاران خارجی در این عرصه نقاط قوت و ضعف خود را دارد و البته در شرایط برابر اولویت با سرمایه‌گذاران داخلی است.

به گفته او، مرمت و احیا از نقاط قوت حضور این سرمایه‌گذاران به‌شمار می‌آید که اگر استانداردهای بین‌المللی را در زمینه مرمت، احیا و بهره‌برداری از بنا رعایت کنند برای همه قابل قبول است. او با بیان این‌که اروپایی‌ها در رعایت این استانداردها شهرت بهتری نسبت به چینی‌ها دارند، می‌افزاید: معمولا این سرمایه‌گذاران به ابعاد اقتصادی نگاه می‌کنند و دغدغه‌های ما درباره میراث فرهنگی کشورمان برای آنها محلی از اعراب ندارد. بدری این موضوع را از نقاط ضعف حضور سرمایه‌گذاران چینی در ایران می‌خواند و می‌گوید: تنها نگرانی ما این است که چینی‌ها به ملاحظات ما توجه نکنند. اما نباید فراموش کرد سرمایه‌گذار چه داخلی و چه خارجی باشد باید بر روند کار او نظارت صورت گیرد.

به گفته بدری، مهم‌ترین مسأله وجود سیستم نظارتی مستمر در مراحل مختلف است، از تهیه طرح مرمتی گرفته تا اجرای آن و تجهیز و بهره‌برداری از بنا تا با رعایت ضوابط و کنوانسیون‌های بین‌المللی انجام شود.

کمیل انتظاری

ایران