لزوم حرکت جامعه به سمت رسانه‌های ترکیبی

در گذشته مخاطبان منفعل بودند؛ یعنی فقط می‌شنیدند یا می‌دیدند، اما اکنون شرایط تغییر کرده و آنها فعال شده‌اند. با توجه به ابزارهای جدید رسانه‌های جمعی و گروهی، مخاطبان فعال شده و تصمیماتی می‌گیرند که آنها را تبدیل به یک رسانه می‌کند.

در ارتباط با تاثیر ورود فضای مجازی به دنیای معاصر و بالطبع بر رسانه‌های سنتی باید گفت که رسانه‌های موجود معمولا با ورود تفکرات و ابزارهای جدید، خودشان را بازتعریف می‌کنند. به همین دلیل، امروزه شاهد رسانه‌های ترکیبی هستیم؛ یعنی آنهایی که مزیت‌های رسانه‌های سنتی را حفظ می‌کنند و قدرت ابزارهای جدید را به خودشان می‌افزایند. مهم این‌که بدون شک، هر رسانه‌ای که با توجه به شرایط و مقتضیات جدید به بازتعریف خودش اقدام نکند، محکوم به فناست.

با توجه به تمامی آنچه گفته شد، می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که رسانه‌ها با پیشرفت‌های فکری، تغییرات ماهوی می‌کنند و ابزارهای جدید باعث می‌شود رسانه‌ها خودشان را بازتعریف کنند. در این ارتباط مثال رادیوها و تأثیرپذیری آنها از تلویزیون مفید فایده است. زمانی رادیوها، محتوامحور بودند و وظیفه آگاهی بخشی را در جامعه ایفا می‌کردند؛ اما با ظهور تلویزیون، رسانه رادیو از سرعت انتشار پیامش استفاده کرد و تبدیل به رسانه اطلاع‌رسان شد و به این ترتیب به حیات خودش ادامه داد. به همین ترتیب، اکنون باید رسانه‌های سنتی با ورود شبکه‌های اجتماعی، اپلیکیشن‌ها و فضای مجازی به بازتعریف خودشان بپردازند.

به نظر می‌رسد امروز در ایران، رسانه‌های مکتوب خودشان را در شرایط پیچیده‌ای گرفتار می‌بینند، به گونه‌ای که هراس فراوان آنها در مواجهه با فضای مجازی تاثیرگذار بوده و به این ترتیب، خلاقیتشان را از دست داده‌اند. نبود نوآوری در بهره‌گیری درست از ابزارهای رسانه‌های جدید، باعث شده تا رسانه‌های مکتوب در ایران رو به افول بروند و اندک‌اندک مخاطبان خود را از دست بدهند. ترکیب رسانه‌ها و بازتعریف آنها و رسیدن به رسانه‌های ترکیبی باید در دستور کار تمامی رسانه‌های سنتی قرار گیرد، در غیر این صورت شاهد مرگ آنها خواهیم بود.

اکنون در سراسر جهان، تلاش می‌شود تا به جای نسخه‌های مکتوب به نسخه‌های دیجیتال روی بیاورند و رسانه‌های ترکیبی پیشرو را ایجاد کنند، اما در ایران هنوز این اتفاق با جدیت رخ نداده و ما شاهد بهره‌برداری درست از فرصت‌های موجود نیستیم.

رسانه‌های دیداری و شنیداری نیز با ورود شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی و... تحت تاثیر قرار گرفته‌اند و نیاز است که آنها هم از فرصت‌های جدید برای بازتعریف خودشان بهره ببرند. به نظر می‌رسد که باید ایجاد تلویزیون‌ها و رادیوهای مالتی مدیا در دستور کار قرار گیرد تا این رسانه‌ها مخاطبان خودشان را از دست ندهند.

کلام آخر این‌که؛ رسانه‌های سنتی باید با خلاقیت به سمت تغییر گام بردارند و بر اساس شرایط و مقتضیات دنیای نوین، خود را بازتعریف کنند تا بتوانند با واقعیت‌های دنیای معاصر همگام شوند، در غیر این صورت مشکلات عدیده‌ای در انتظار آنها خواهد بود.

دکتر شهرام گیل‌آبادی

مدرس ارتباطات