زمزمه محبت

معلم وقتی فراتر از فعل تدریس، پیام‌آور مهر و دوستی شد و قلب آینده‌سازان فردا را با تیر محبت نشانه گرفت، می‌توان انتظار داشت که آینده آن جامعه تضمین شده است. نیاید آن روزی که دانش‌آموزانی که امروز به مدرسه می‌روند خدای‌ناکرده مدرسه را به شکل یک قلعه هیولایی و هولناک تصور کنند. آموزش و پرورش وقتی متعالی می‌شود که معلمان آن زمزمه‌گر مهر باشند. ماه مهر یک ماه است اما مهر معلم محدود به زمان نیست.

اگر بتوان در تمام دستگاه‌های آموزشی، انگیزه دانایی را ایجاد و تقویت کرد، کار بزرگی صورت گرفته است. اگر بتوان اشتهای آموختن را افزایش داد، کاری بنیادی رخ داده است.

دستگاه‌ بزرگ آموزش و پرورش نباید کودک را به‌عنوان جعبه ابزار درنظر بگیرد و لاینقطع درصدد باشد تا این جعبه ابزار را پرکنند والا دچار اشتباه بزرگی می‌شود و عکس نتیجه را حاصل خواهد کرد. این‌که در برخی موارد، دانش‌آموزی بعد از امتحان، کتاب‌های درسی خود را می‌سوزاند یا دور می‌اندازد، نشان از این دارد که این فرد از آموزش منزجر شده است.

این انزجار از تحصیل نشان می‌دهد که موفق و موثر نبودیم و سعی کردیم به زور، فشار و تنبیه در ذهن دانش‌آموز رخنه کنیم. ذهنی که بسته شد، باز نمی‌شود مگر با کلید مهر.

راهکار برخورداری از آموزش و پرورش قوی این است که معلمینی توانمند داشته باشیم. در انتخاب معلم خیلی دقت کنیم. معلمی، یک جوهر و استعداد ذاتی است و هر فردی این جوهره را ندارد. پس از شناسایی افراد مستعد، باید این استعداد ذاتی پردازش و پرورش یابد. در نهایت ایجاد انگیزه اهمیت پیدا می‌کند.

به عبارت دیگر، تئوری تپا مطرح می‌شود. تئوری تپا یعنی توان، پردازش توان و انگیزه. آموزش و پرورش باید بتواند انسان‌هایی را به عنوان معلم داشته باشد که آنها بدانند رسالتی انبیایی دارند.

رسالت انبیا بر مهربانی استوار است. دانش آموزی که به‌واسطه تولید انگیزه از سوی معلم به مرحله اشتهای سیری‌ناپذیر دانستن وارد شود، جهان‌ساز خواهد بود.

امروزه رقابت در عرصه تعلیم و تربیت بخصوص در بین جوامع توسعه‌یافته بسیار داغ‌تر و مهم‌تر از رقابت در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی است. چرا که می‌دانند موفقیت فردا در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی و غیره در گرو موفقیت در عرصه امروز تعلیم و تربیت بچه‌هاست.

دانش‌آموز امروز به‌واسطه توسعه فناوری‌های ارتباطی بسیار هوشیارتر و داناتر از دانش‌آموز دهه‌های گذشته است. روزگاری تنها تخته‌سیاه و گچ بود اما کودک امروز به رایانه و تبلت‌ها و تلویزیون‌های هوشمند مجهز شده است بنابراین روش‌های آموزشی هم باید توسعه یابد و افق چشم‌انداز تعلیم و تربیت، افقی جهانی باشد. چراکه تنها ما صاحبان دانایی نیستیم. در عصر جدید باید رقابت جهانی آموزش و پرورش را جدی‌تر گرفت.

پروفسور باقر ساروخانی - استاد دانشگاه