اعتبار متقابل مجریان و تلویزیون

مجری جایگزین هر قدر که سواد و اطلاعات داشته باشد، پذیرفته نمی‌شود و به دل نمی‌نشیند چون قبل از او مجری دیگری به برنامه مورد نظر اعتبار داده است. در این باره مثال‌های فراوانی دارم از تغییر مجری یک برنامه معروف و موفق در فرانسه که باعث زمین خوردن آن برنامه شد تا اتفاقات مشابه در تلویزیون خودمان.

مجری برنامه‌های تلویزیون در اثر مرور زمان، زندگی‌اش محدود می‌شود، زیرا به یک الگوی رفتاری مبدل شده و دیگر نمی‌تواند با اتومبیلش در وسط خیابان دور بزند، دوبله پارک کند، یا در مهمانی‌ها و عروسی‌ها همانند برادر یا پسرعموهایش حضور پیدا کند. او زیر ذره‌بین نگاه مردم است.

دیده شده که گوینده‌های تلویزیون در کشور ما بر مبنای سلیقه شخصی و آزادنه هر جور که می‌خواهند روی صفحه تلویزیون ظاهر می‌شوند؛ گاه خوشمزه می‌شوند و گاه برای رسیدن به عنصر جذابیت، در سخن گفتن یا لباس پوشیدن، به تصور خودشان نوآوری می‌کنند. مثلا لباس براق می‌پوشند یا هماهنگی و آراستگی لباس‌هایشان ناشی از سلیقه شخصی آنهاست که آگاهانه و درست نیست.

گاهی دیده شده که مردان پوشش مناسب و شایسته ندارند و متناسب با شان و جایگاهی که دارند، لباس نمی‌پوشند؛ واضح است که مرد معمولا شلوار زرد یا نارنجی نمی‌پوشد یا ابرویش را بر نمی‌دارد. مجریان و گویندگان تلویزیون باید به همه این موارد توجه کنند.

برخی از گوینده‌ها هنگام خواندن یک متن رسمی، باد به غبغب می‌اندازند یا با تبختر حرف می‌زنند . باید به این افراد گفت: خودت باش! اگر مجری به هر شکلی از خودش دور شود، همه چیز در برنامه مصنوعی خواهد شد و تماشاگر آن را حس خواهد کرد.

هفته گذشته اشاره کردم که زن یا مرد گوینده، نباید در بیان مطلب، در جایی که واژه فارسی داریم، از واژه انگلیسی یا فرانسه استفاده کند تا بگوید من سواد دارم! بلکه زمانی سواد ایشان به ما ثابت می‌شود که از واژه‌های مناسب فارسی در درجه نخست و اگر نداشتیم از واژگان رایج عربی که در زبان فارسی بومی شده‌اند، استفاده کند. در میان انواع برنامه‌ها، فقط در برنامه‌های علمی و پزشکی این اجازه را داریم برای واژه‌هایی که در فارسی معادل ندارند از واژه‌های بیگانه استفاده کنیم.

متاسفانه برخی از خانم‌های مجری، لحن عجیبی در اجرا دارند که گویی شین را با شش نقطه تلفظ می‌کنند و حرف سین را با یک جور سوت خفیف. احتمالا بر این عقیده‌اند که این شیوه‌های حرف زدن جذاب است اما واقعیت این است که شان آنها را پایین می‌آورد.

ما هرگز بچه‌های خود را با یک آدم غریبه در خانه، تنها نمی‌گذاریم! اما همین کار را هر روز با بچه‌های خودمان می‌کنیم؛ آنان را با تلویزیون و مجریان شبکه‌ها تنها می‌گذاریم تا مجریان به فرزندان حافظ و سعدی و مولانا حرف زدن یاد بدهند! بر من خرده نگیرید اما ما چند جور زبان داریم؟ زبان کتابت، زبان رسمی، زبان محاوره، زبان ادیبانه مانند زبان دکتر کزازی، زبان صمیمیت رسمی که دکتر الهی قمشه‌ای را به یاد من می‌آورد، زبان کوچه و خیابان که در بسیاری از موارد در تلویزیون جایز نیست مثل گاف دادم / حال کردم / دمش گرم یا دمت گرم/ باحال بود/ روش کم شد/ بچه پررو/ جمالتو و صدها واژه و عبارت که در رسانه جایی ندارد. روح دکتر ذبیح‌الله صفا، پرویز مرزبان، ابوالحسن نجفی (نویسنده کتاب غلط ننویسیم و آنان که به حفظ زبان فارسی همت گذاشته‌اند) حتی ایرج گرگین (شازده کوچولو) آزرده می‌شود.

دکتر اکبر عالمی

دانشیار رشته سینما و تلویزیون