آنچه پزشکان «باید» در حق بیماران انجام دهند

از این اشارات مبهم و تاریخی که بگذریم، اکنون در ساختار نظامِ پزشکی و سلامت کشورمان منشوری به نام منشور حقوق بیمار وجود دارد که در 37 ماده تنظیم و ابلاغ شده است و همه مراکز پزشکی باید مفاد آن را رعایت کنند. محتوای ریز به ریز این منشور مد نظر من نیست. البته شما براحتی می‌توانید متن این منشور را در اینترنت جست‌وجو کرده و البته که هر مرکز پزشکی، درمانی باید آن را در معرض دید مراجعانش قرار دهد.

آنچه به نظر می‌آید شایسته این ستون کوتاه در صفحه دانش روزنامه باشد این است که خطوط پررنگ ذهنی‌مان را ـ که فاصله‌ای شگرف بین اخلاق و علم ایجاد کرده ـ برداریم و روح حاکم بر علم را اخلاق بدانیم. با وجود این که نگارنده به سبب تخصص خود با دنیای پزشکی و سلامت بیگانه نیست، بارها پیش آمده وقتی از پزشک معالجی خواسته‌ام برایم توضیح دهد که مشکلم کجاست با نگاهی عاقل‌اندر سفیه روبه‌رو شده‌ام با تذکری کنایه‌آمیز‌ که اگر توضیح هم بدهم مگر تو متوجه می‌شوی؟! این جمله یا آن نگاه نقض آشکار منشور حقوق بیمار محسوب می‌شود، از نداشتن تعهد کاری پزشک مربوطه (در بهترین حالت) یا از بیسوادی مفرط (در بدترین حالت) آن پزشک حکایت دارد. به عبارت درست‌تر قرار نیست پزشک معالج من، با عبارات حرفه‌ای و دقیق علمی تمام شالوده و دانایی پزشکی‌اش را برای بیمار غیرمتخصص بیان کند؛ تو گویی برای استادش هنگام ارائه امتحان یاد گرفته‌هایش را واگویه می‌کند. بلکه در این حالت اخلاق و قانون هر دو حکم کرده‌اند که با ساده‌ترین و شیواترین بیان، باید به بیمار یا شخص امین او شرایط پزشکی‌اش توضیح داده شود تا بیمار با شرایط روانی امن و آسوده بتواند به پزشک اطمینان کرده و جان و سلامتش را به او بسپارد.

اخلاق علمی (پزشکی) در این حالت حکم می‌کند که پزشکان بیش از پیش به توانایی توصیف ساده، صریح و دقیق دانش برای بیماران خو بگیرند و خود را به فن گفت‌وگوی علمی با غیرمتخصصان مجهز کنند. کاری که ژورنالیست‌های علم به عنوان بخشی از شغل خود در انجام آن می‌کوشند.

دکتر محمدرضا نوروزی

میکروبیولوژیست و مروج علم