‌حقوق شهروندی

یکی از حقوق همین است که گفتیم مثلا خیلی از اقوام گاهی به برخی از مجموعه‌های نمایشی معترضند که مثلا زبان یا آداب و رسوم آنها را زیر سوال برده و به سخره گرفته است. گرچه گاهی این اعتراض‌ها چندان هم محکمه‌پسند نیست و ممکن است از سر برخی تعصبات قومی باشد، ولی به هرحال آنها از این حق برخوردارند که رسانه ملی آنها را قانع کند یا مثلا ممکن است مردم یکی از استان‌های کشور یا حتی یک شهر کوچک و روستا نسبت به یک معضل اجتماعی و شهری انتقاد داشته و خواهان این باشند که رسانه ملی نسبت به آن مشکل حداقل گزارشی تهیه کرده و حرف آنها را به گوش مسئولان برساند.

قطعا بازتاب و انعکاس مشکلات و مصائب شهروندان در قالب بسته‌های رسانه‌ای از خبر گرفته تا گزارش و مستند حقی است که مردم داشته و رسانه ملی باید این حق را ادا کند. خیلی از مواقع مردم توقع ندارند که صدا و سیما مشکل آنها را حل کند بلکه انتظار آنها این است که نسبت به مشکلات آنها حساسیت به خرج داده و دست‌کم آنها را بازتاب دهد، اما همیشه این انتظار نباید از سوی مردم مطرح شود، بلکه خود رسانه ملی باید در این زمینه پیشقدم باشد. رسانه ملی از یک ظرفیت فوق‌العاده‌ای در بسیج مردم و هدایت افکار عمومی برخوردار است که می‌تواند بیش از هر نهاد و سازمان دولتی در انجام اموری که منافع عمومی را تامین می‌کند، موفق باشد.

مثلا شما به بسیج همگانی صدا و سیما در کمک و امداد به زلزله‌زدگان در هنگام وقوع بلایای طبیعی توجه کنید که حتی نقش آن از سازمان هلال احمر که متولی رسمی این کار هست هم بیشتر است یا مهم‌تر از همه نقشی که صدا و سیما در هنگام هشت سال جنگ تحمیلی داشت و پشتیبان محکم رزمنده‌ها در جبهه‌ها بود.

یک مثال دم‌دستی دیگر در این زمینه نقشی است که صدا و سیما در انتخابات و حضور پرشکوه مردم در آن دارد. پس می‌توان نشانه‌های زیادی را پیدا کرد‌، صدا و سیما یک‌تنه نقش بسیاری از نهادها را ایفا می‌کند. مثلا در جشن عاطفه‌ها، نقش صدا و سیما در تامین مایحتاج افراد نیازمند غیرقابل انکار است. همچنین در جشن‌های رمضانی و خیریه‌هایی که با همت رسانه ملی برپا می‌شود. امسال یکی از موفق‌ترین نمونه‌های این نقش را در برنامه ماه عسل و طرح محسنین داشتیم و دیدیم که چگونه یک برنامه تلویزیونی توانست حتی بیش از خود کمیته امداد به حمایت از کودکان بی‌سرپرست اقدام کرده و مسائل و مشکلات معیشتی آنها را تاحد زیادی رفع و رجوع کند. اینجا همان نقطه‌ای است که می‌گوییم رسانه ملی می‌تواند در حفظ و صیانت از حقوق شهروندان موثر باشد. باز هم به عنوان مثال یکی از جاهایی که رسانه ملی الان سال‌هاست که در حال تلاش و برنامه‌سازی است مربوط به قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی است. چقدر برنامه‌های مختلفی ساخته شده تا حقوق شهروندان در جاده‌های شهری و بین‌شهری رعایت شود و چقدر موفق بوده در این زمینه فرهنگسازی کند. ‌مثلا درباره الگوهای مصرف و شیوه درست از انرژی چقدر برنامه ساخته شده است . همه این تمهیدات و برنامه‌سازی‌ها برای سرگرم کردن مردم نیست، بلکه درباره حق و حقوق عمومی و همگانی است تا همه شهروندان بتوانند به حقشان در زیست جهان اجتماعی و ساحت شهروندی خود دست‌یابند. حجم برنامه‌های آموزشی سیما کم از برنامه‌های سرگرم‌کننده آن نیست، ‌شاید خیلی بیشتر هم باشد. آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی که در تولید انواع برنامه‌های ترکیبی و گفت‌وگو محور صورت می‌گیرد در همین راستا قابل درک است.

چقدر در طول روز در شبکه‌های مختلف شاهد حضور کارشناسان هستیم که شهروندان را هم به حقوق شهروندی خود آشنا می‌کنند و همین شیوه درست استفاده از این حقوق را به آنان آموزش می‌دهند. مثلا در برخی برنامه‌های صبحگاهی یا برنامه‌های خانواده کارشناسان حقوق درباره مسائل حقوقی در حوزه‌های مختلف که با زندگی همه افراد جامعه ارتباط مستقیم دارد صحبت می‌کنند یا به مخاطبان مشاوره می‌دهند. با این حال به نظر می‌رسد که ظرفیت رسانه ملی برای صیانت از حقوق شهروندی بیش از اینهاست. همین طرح محسنین که با حمایت و همکاری چند شبکه تلویزیونی بویژه با محوریت برنامه ماه عسل صورت گرفت، توانست قسمتی از حق و حقوق بخشی از شهروندان و کودکان این سرزمین را به آنها برگرداند‌ و صیانت کند.

بر همین مبنا و الگوی عملی که شاهد موفقیتش در یک زمان کوتاه هم بودیم بازهم رسانه ملی می‌تواند در زمینه‌های دیگر مدافع حقوق شهروندان باشد. رسانه ملی صرفا بازتاب اتفاقات ملی نیست، بلکه موظف است از حق و حقوق قانونی ملت نیز صیانت و پاسداری کند.

سیدرضا صائمی