خانواده در بن‌بست گفت‌وگو و مفاهمه

گرچه در کاهش ارتباط میان‌گروهی در خانواده عوامل متعددی مانند چندپیشگی والدین، مشغله‌های انفرادی و توسعه ارتباط افراد به بیرون خانواده دخیل است، اما از نقش رسانه‌ها در کاهش گفت‌وگوی روزانه افراد باهم، نمی‌توان بسادگی گذشت.

توسعه ارتباطات موبایلی و مجازی در چند سال اخیر نوع جدیدی از ارتباطات میان فردی را شکل داده که بارها درباره آن قلم‌فرسایی شده است.

این‌که فضای مجازی و غرق‌شدن افراد در گرداب شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرام به تنهایی آنها دامن زده، این‌که روابط میان افراد خانواده شکل جزیره‌ای به خود گرفته که آنها به‌تنهایی می‌خندند، به‌تنهایی گریه می‌کنند و حتی به تنهایی وارد بحث‌های مورد علاقه‌شان در محیط مجازی می‌شوند و بالاخره این‌که فضای مجازی به غریبگی اعضای خانواده و دوری عواطف منجر شده، مباحث به‌ظاهر تکراری‌ای است که بارها کارشناسان نسبت به آنها هشدار داده‌اند، اما راه‌حل چیست؟

آیا در برابر وقوع چنین پدیده‌ای باید در انتظار قطع شبکه‌های مجازی بود، آیا دولت‌ها مجازند ارتباطات افراد را مهار کنند، مثلا آنها را به اجبار وادار کنند تا باهم بیشتر حرف بزنند؟ یا شاید با سهمیه‌بندی و کم‌و زیاد کردن سرعت اینترنت، میزان دسترسی جامعه به فضای مجازی را محدود کنند؟ همه می‌دانیم که راهکارهای مطرح شده به شوخی شبیه است.

میزان ارتباط کلامی ما در خانواده کم شده، با وجودی که تا یک دهه قبل به ارتباط شفاهی خود در مطالعات فرهنگی مباهات می‌کردیم، فقط به این دلیل که برای ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت و آموزش‌های لازم را ندیده‌ایم از ارتباطات سنتی ناگهان به فضای پرزرق و برقی گام گذاشتیم و درآن گم شدیم.

کارشناسان می‌گویند، پیش از آن‌که از کاهش گفت‌وگو میان والدین و فرزندان نگران باشیم، باید از نبود مفاهمه میان والدین حتی در نخستین سال‌های زندگی مشترک متاسف باشیم.

آسیب‌شناسی‌ها در این حوزه نشان می‌دهد، مهم‌ترین پیامد نبود فضای گفت‌وگو و گم شدن اعضای خانواده در دنیای مجازی، به ضعف آموزش کودکان در برقراری ارتباط با فرزندان در سنین کودکی و نوجوانی می‌انجامد.

نداشتن روحیه همکاری جمعی و انجام کارگروهی، استبداد شخصیتی و نبود روح انتقادپذیری، تنهایی و گوشه‌گیری، استرس و اضطراب ناشی از این تنهایی و بالاخره بروز رفتارهای خشن و غیرمنتظره از مهم‌ترین پیامدهای این آمار بظاهر ساده است. بنابراین برای استفاده از این فناوری باید برنامه داشت، آموزش دید و راهکاری خلق کرد که افسار آن نه با قوای قهریه که به دست نهادهای آموزشی آن هم از اوان کودکی است. فرزندان باید با دنیای فناوری و مجازی آشنا باشند، ولی شناخت مرزها و نحوه استفاده ازآن، آنها را با دنیای واقعی نیز آشتی می‌دهد و جامعه را از وضعیت قرمز ارتباطات میان فردی دور می‌کند.

کتایون مصری - روزنامه‌نگار