بازیگر رادیو، بیات نمی‌شود

او با وجود فعالیت در عرصه‌های متعدد بازیگری، علاقه خاصی ‌به رادیو دارد؛ به‌طوری که رادیو را خانه‌ دوم خود می‌داند. با او درباره رادیو و بازی‌های رادیویی گفت‌وگو کرده‌ایم.

با توجه به این‌که شما هم در عرصه‌ تصویر هم صدا فعالیت داشته و دارید، تفاوت این دو را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رادیو فقط صداست و اوج تمرکز بازیگر در رادیو باید روی صدایش باشد، درواقع بازیگر فقط از طریق صدایش می‌تواند شخصیت و ویژگی‌های نقش را برای شنونده باورپذیر کند‌؛ در حالی که در تلویزیون، المان‌های گوناگونی وجود دارد که به شکل‌گیری نقش و ایفای شخصیت موردنظر کمک می‌کند.

از طرفی دیگر برخی از ویژگی‌ها و جلوه‌های بصری ازجمله ویژگی‌های ظاهری، نوع پوشش و... می‌توانند گاها مشکلاتی را در تصویرسازی فراهم آورند که در رادیو به دلیل منحصر شدن تمامی المان‌ها بر روی صدا، هرگز چنین مواردی وجود ندارد و صداپیشه می‌تواند با مهارت بازیگری خود که از طریق صدا به شنونده القا می‌کند، تمام آنچه را که باید، در ذهن شنونده به تصویر بکشد.

ویژگی‌های خاص یک صداپیشه چیست؟

داشتن صدای سالم، سلامت و بدون لهجه و الکن نبودن از ویژگی‌های بارز یک صداپیشه است. درعین‌حال یک صداپیشه حتما باید بازیگر باشد تا بتواند از عهده ارائه شخصیت‌های مختلف برآید.

نظرتان در خصوص وضعیت فعلی بازیگران رادیو چیست ؟

سقف دستمزد در رادیو بسیار پایین است. اگر سقف متعادلی ایجاد شود، همکاران ترجیح می‌دهند در رادیو کار کنند که البته در شرایط فعلی که کمی رادیو از نظر مالی در مضیقه قرار دارد، به دلیل علاقه‌ای که نسبت به رادیو احساس می‌کنیم، خیلی مته به خشخاش نمی‌گذاریم و در واقع کجدار و مریز رفتار می‌کنیم. واقعیت این است که اگر پرداخت‌ها مناسب‌تر باشد قطعا هنرمندان علاقه بیشتری برای حضور و فعالیت در رادیو از خود نشان خواهند داد.

از نوع گفتارتان در مورد رادیو ‌احساس کردم ‌عرق خاصی نسبت به آن دارید.

چون آدم احساس می‌کند که خانه دوم، رادیوست. رادیو، مخصوصا میدان ارک، فضای بسته خوبی دارد ؛ درواقع حریمی است که همه در آن همدیگر را می‌شناسند و حالتی مثل خانه دارد. این‌که همه افراد از آبدارچی گرفته تا مدیر تولید و کارگردان و همه بازیگران یکدیگر را می‌شناسیم ما را به رادیو وابسته کرده و به دلیل جو سالم و محیط احساسی و عاطفی‌ای که وجود دارد، همواره از رادیو به نیکی یاد می‌کنیم.

بازیگران رادیو چگونه خود را به روز نگه می‌دارند ؟

با توجه به این‌که ما مرتب و به طور روتین هر هفته یا هر دو هفته روی رمان جدیدی که به‌صورت نمایشنامه درآمده کار می‌کنیم، بازیگرهای رادیو مدام باید در حال فراگیری و غنی‌سازی خود باشند؛ در واقع بازیگر رادیو هرگز بیات نمی‌شود. قشنگی رادیو این است که صداپیشگان، مرتب در حال آشنا شدن با متن‌های مختلف و نویسنده‌های مختلف هستند و این خودش آدم را به روز می‌کند.

به نظر شما کار کردن روی یک اثر کلاسیک با کار کردن روی یک اثر معاصر،چه تفاوت‌هایی دارد؟

از آنجایی که در آثار معاصر، شخصیت‌ها همان شخصیت‌های دور و اطرافمان هستند، شخصیت‌های آشنایی که هر روز در کوی و برزن با آنها مواجه می‌شویم و در زندگی روزمره، بخشی از روابط ما را تشکیل می‌دهند. رسیدن به کاراکتر آنها و ارائه و باورپذیر کردنشان خیلی کار دشواری نیست ؛ اما در کارهای کلاسیک این گونه نیست. کارهای وزین و سنگین شناسنامه دارند و بازیگر برای هرچه بهتر ایفا کردن نقش خود باید با نویسنده ‌و نوع کارهای او آشنایی کامل داشته و با فضای داستان که در قرن‌های گذشته و مقطع تاریخی خاصی اتفاق می‌افتد، کاملا آشنا شود. از این رو کار روی آثار کلاسیک از جمله آثار شکسپیر، مولیر و... بازیگر را آبدیده و توانمند می‌کند.

در حال حاضر بر سر تمرین یک نمایشنامه معاصر هستید، معمولا چقدر زمان برای تمرین چنین نمایش‌هایی لازم است؟

زمان تمرین معمولا بستگی به نوع کار دارد؛ مثلا نمایشنامه‌ای مثل اتلو یا هملت، طبیعتا تمرین بیشتری می‌طلبد و تمرین کردن بر روی یک نمایشنامه معاصر به دلیل در دسترس بودن شخصیت‌ها قطعا زمان کمتری می‌گیرد. ضمن این‌که به دلیل حرفه‌ای بودن بازیگران، به‌محض این‌که کارگردان نقش را تحلیل می‌کند، نقش بسرعت شخصیت‌سازی می‌شود و خیلی زود به سمت و سوی ایفای آن می‌رویم. ما معمولا دو روز نمایشنامه‌های معاصر را تمرین کرده و بعد ضبط می‌کنیم.

برایمان از چگونگی گرفتن حس و قرار گرفتن در نقش بگویید.

از آنجایی که ما در نهایت بازیگریم و به دلیل تجربه چند‌ساله، برخورد اول به سمت و سوی نقش می‌رویم. همچنین محدودیت زمانی که در رادیو وجود دارد، قطعا این اجازه را نمی‌دهد که مدت‌ها بر روی نمایشنامه بحث و تحلیل انجام شود.

آیا انتخاب نقش در نمایشنامه رادیویی با انتخاب نقش در سریال‌های تلویزیونی تفاوت دارد؟

در رادیو با توجه به این‌که ما کارمند واحد نمایش محسوب می‌شویم، کارگردان بر مبنای شناختی که از صدای صداپیشگان و توانایی‌های آنها در بازیگری دارد، صداپیشگان را برای نقش‌های مختلف انتخاب می‌کند. درواقع انتخاب بر مبنای تونالیته صدا و توانایی‌های بازیگری هنرمندان، توسط کارگردان کار صورت می‌گیرد، اما در کارهای تصویری با توجه به وجود شرایط خاصی ازجمله نوع نقش، زمان‌های ضبط، محل ضبط یا حتی تغییراتی که به واسطه نقش باید در ویژگی‌های ظاهری هنرمند داده شود، به‌عنوان مثال تراشیدن سر، بلند کردن یا زدن ریش و مواردی از این قبیل، این امکان وجود دارد که هنرپیشه از پذیرفتن نقش سر باز بزند و نقش را نپذیرد.

در حال حاضر بجز نمایشنامه‌های هفتگی‌ که برای رادیو اجرا می‌کنید، کار تصویری در حال ضبط دارید ؟

بله. در سریالی با نام «برادری» به کارگردانی جواد افشار که برای شبکه دو ضبط می‌شود در حال ایفای نقش هستم که این سریال برای ماه مبارک رمضان در حال تهیه است. همچنین در سریالی 15 قسمتی که برای شبکه خانگی تهیه می‌شود،بازی می‌کنم.

فریبا نحوی