سرگرمی پابه‌پای آموزش

این شبکه پس از تولید و پخش برنامه موفق و جذاب دو قدم مانده به صبح با اجرای محمد صالح‌علاء که مخاطبان زیادی را در ساعات ابتدایی بامداد روبه‌روی گیرنده‌ها می‌نشاند، این بار با نقد چهار دست به تجربه‌ای نو با تکیه بر تجربیات ارزنده پیشین زده است. برنامه‌هایی گفت‌وگومحور با محوریت هنرهای گوناگون که هر شب اختصاص به یکی از آنها پیدا کرده و با حضور کارشناسان صاحب‌نظر به بحث پیرامون آن پرداخته می‌شود. هنرهایی همچون: تئاتر، سینما و ادبیات (شعر) که علاوه بر جنبه اطلاع‌رسانی برخوردار از مباحثی علمی و دانشگاهی بوده و می‌توانند برای دانشجویان رشته‌های مربوطه مفید باشند.

در حقیقت نقد چهار علاوه بر جنبه سرگرمی که در ذات هر برنامه تلویزیونی نهفته است به جنبه آموزشی آن هم فکر کرده و آن را پررنگ کرده است. در بخش تئاتر که شنبه شب‌ها به صورت زنده روی آنتن شبکه فوق می‌رود، علاوه بر معرفی نمایش‌های روی صحنه به نقد یکی از نمایش‌های یاد شده در حضور کارگردان و منتقدان پرداخته می‌شود. شیوه‌ای شبیه به فرم اجرایی برنامه مجله تئاتر با اجرای منوچهر اکبرلو که در مدت زمان کوتاهی که از پخشش می‌گذرد نتوانسته به کیفیت آن برنامه برسد.

پرداختن به نمایش‌های مطرح روی صحنه که اغلب از کارگردان‌ها و بازیگران شاخص و شناخته شده‌ای هم بهره می‌برد از جذابیت خوبی برای مخاطبان برخوردار بوده و شناخت بهتری هم به آنها در رابطه با نمایش‌های یاد شده می‌دهد. برای مثال می‌توان به حضور حسین کیانی و شهرام حقیقت‌دوست (کارگردان و بازیگر نمایش مضحکه شبیه به قتل) در کنار منصور براهیمی و عطاالله کوپال در مقام منتقد و مجری اشاره کرد. برنامه‌ای که به بحث‌های خوبی منجر شد، اما به نتیجه‌گیری کامل و درستی منتهی نشد. بخش مهمی از این اتفاق به حضور خود کارگردان در برنامه بازمی‌گشت که در مقام دفاع از کارش برآمده و در برابر منتقد تا حدودی جبهه می‌گرفت. همین امر نیز وقت نه چندان طولانی برنامه را تا حدودی گرفته و سد راه طرح بسیاری از سوالات و مباحث شد.

از سوی دیگر حضور چهره‌های سرشناس تئاتر عرصه را بر چهره‌های جوان‌تر و کمتر شناخته شده تنگ کرده است که می‌تواند طیف دانشجویان جوان این رشته را به مرور از برنامه فوق دور کند. کوپال که به عنوان استاد سابقه طولانی در رشته نمایش دارد، انتخاب نسبتا مناسبی برای اجرای نقد تئاتر بوده که تسلط خوبی هم بر جنبه‌های زیبایی‌شناسانه هنر نمایش دارد، اما وی با استانداردهای اجرای تلویزیونی فاصله نسبتا زیادی داشته و در بسیاری مواقع رشته کار از دستش بیرون می‌رود. با همه اینها نقد تئاتر شبکه چهار در صورت برطرف کردن برخی نقایص که چندان هم چشمگیر به نظر نمی‌رسد، می‌تواند مرجع مناسبی برای دوستداران نمایش بخصوص دانشجویان این رشته به لحاظ نظری باشد.

در بخش سینما هم پنجشنبه شب‌ها شاهد برنامه سینمای ایران هستیم که اجرای آن را ابتدا امیر شهاب رضویان برعهده داشت و پس از آن سکان اجرا به دست علیرضا شجاع نوری سپرده شد. این برنامه که در شماره پیشین به طور مفصل درباره آن نوشتیم به تولیدات سینمای ایران و نقد پیرامون یکی از فیلم‌های روی اکران می‌پردازد.

در کنار اینها بخش‌های دیگری هم طراحی شده که از جمله آنها می‌توان به بخش خبرهای روز، دیدار با پیشکسوتان سینما و نیز میزگردهای تخصصی در باب موضوعات روز سینمای ایران اشاره کرد. سینمای ایران که به لحاظ فرم و ساختار شباهت‌های زیادی هم به هفت دارد، در مدتی کوتاه توانسته مخاطبان زیادی برای خود دست و پا کرده و در عین حال مورد توجه دست‌اندرکاران سینما نیز قرار گیرد. البته ضعف‌هایی هم در آن به چشم می‌خورد که بخش مهمی از آن به شتابزدگی در تولید و نیز زنده بودن خود برنامه بازمی‌گردد.

ادبیات و بخصوص شعر از دیرباز جایگاه ویژه‌ای نزد مردم ایران داشته و به همین دلیل هم شبکه‌های مختلف تلویزیونی به تولید برنامه‌هایی در این باب در سال‌های اخیر همت گماشته‌اند. از نمونه‌های شاخص آن می‌توان به مشاعره و قند پهلو (شبکه آموزش) و نقد شعر اشاره کرد که نقد شعر از مهر سال جاری یکشنبه شب‌ها به شکل زنده روی آنتن می‌رود. برنامه‌ای جذاب با اجرای سعید بیابانکی که خود از شاعران معاصر ایران به حساب می‌آید و در عین حال تسلط خوبی هم روی اجرا دارد. بزرگداشت شاعران یکی از بخش‌های ثابت نقد شعر است که جذابیت‌های فراوانی برای مخاطبان داشته و می‌تواند برای نسل جوان‌تر مخاطبان هم بار آموزشی چشمگیری داشته باشد. نقد شعر در نخستین برنامه خود به بزرگداشت مهدی اخوان ثالث و در برنامه‌های بعدی هم به قیصر امین‌پور و سهراب سپهری پرداخته است. این برنامه در صورت برخورداری از ریتمی تندتر و پرهیز از تکرار می‌تواند جای خود را هرچه بیشتر میان علاقه‌مندان حوزه ادبیات بویژه شعر باز کند. در کنار این بخش به شعر معاصر نیز به شکل جدی با حضور کارشناسان حوزه شعر پرداخته شده و به شکلی تخصصی به آن پرداخته‌اند، اما به این معنا نیست که مخاطب عام‌تر از مباحث مطرح شده سر درنیاورده و به مرور از دایره مخاطبان آن حذف شود. همین نکته ظریف را می‌توان یکی از نقاط قوت نقد شعر به حساب آورد که به مرور می‌تواند طیف مخاطبانش را گسترده‌تر کند.

شبکه چهار از بدو تاسیس خود نگاه خاصی به مقوله کتاب و مطالعه داشته و به همین دلیل هم یکی از شب‌های نقد چهار را به نقد کتاب اختصاص داده و در آن به نقد تخصصی کتب منتشر شده و تازه‌های نشر پرداخته می‌شود. مجتبی شفیعی تهیه‌کنندگی برنامه فوق و اجرای آن را دکتر موحد ابطحی برعهده دارد که برای مخاطبان اهل کتاب شبکه چهار نکات جذابی به همراه دارد.

سه‌شنبه‌ها هم برنامه‌ای تحت عنوان اسطرلاب در قالب نقد چهار روی آنتن می‌رود که روی بحث علم و فناوری مانور داده و به فاکتورهای لازم برای رشد علمی کشور و... می‌پردازد. در این برنامه نیز به روال دیگر شب‌های نقد چهار، کارشناس‌ها و شخصیت‌های علمی و فرهنگی در کنار مسئولان در این حوزه قرار گرفته و به بحث و گفت‌وگو می‌نشینند که می‌تواند برای دوستداران آن جذابیت‌های بسیار همراه داشته باشد. مریم فیروزی تهیه‌کننده اسطرلاب و ندا سپانلو مجری آن است که سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۱ روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود.

روزبه کمالی