راهبردهای رسانه ملی در امیدبخشی اجتماعی

لذا سوال اینجاست، رسانه ملی چگونه می‌تواند در ایجاد فضای امید در جامعه نقش موثری ایفا کند؟

سازمان صدا و سیما با رعایت راهبردهای زیر می‌تواند روح امید و نشاط را به کالبد جامعه بدمد.

1ـ توجه به گروه‌های سِنی و جنسیتی: تولید برنامه و انعکاس مفاهیمی همچون امید به متن جامعه، نیازمند طبقه‌بندی گروه‌های سنی و جنسیتی مخاطبان و شناخت ظرفیت‌ها و نیاز‌های روحی و روانی هرکدام و تولید برنامه‌هایی متناسب با این گروه‌بندی‌است. گروه‌هایی که امید برای آنها یک مسأله بوده و هست.

2ـ توجه به نهادخانواده: تعامل کودک با خانواده بیشتر از تعامل با هر سیستم اجتماعی دیگر است و هزاران ساعت را در فضای تعاملی خانواده می‌گذراند؛ بنابراین مثبت‌اندیشی نیز از خانواده آموخته می‌شود.

3ـ تاکید بر آگاهی و شناخت: گروهی که از جامعه به آگاهی می‌رسند بی‌شک به نگرش مثبت‌ گرایش بیشتری پیدا می‌کنند؛ بنابراین آگاهی و شناخت منشأ امید است و نقش آموزشی رسانه در ارتقای سطح آگاهی و شناخت مخاطب یکی از اهداف راهبردی آن است.

4 ـ تقویت غرور ملی‌: تولید برنامه‌هایی که بتواند تاریخ فرهنگی و ارزش‌های بومی و ملی را تبلور بخشد، می‌تواند در تقویت هویت ملی و امید اجتماعی موثر واقع شود.

5 ـ برجسته‌سازی آموزه‌های دینی امیدبخش: یکی از عوامل و منابع یأس‌آفرین، رسوخ اندیشه‌ها و آموزه‌های درونگرا، انزوا‌طلب و جامعه‌گریز است. یکی از راهبردهای اساسی رسانه در این خصوص، تولید برنامه‌هایی با رویکرد مبارزه و تبلیغ جدی علیه ارزش‌های ریاضت‌گرا، دنیا‌گریز و اندیشه‌های انزواطلب است.

6 ـ توجه به عزت نفس در تولید برنامه: کسانی که از عزت نفس بیشتری برخوردارند، مثبت‌اندیش می‌شوند. منظور از عزت نفس، باور و احترام به خود است. تقویت عزت‌نفس در سطح فردی و در سطح ملی می‌تواند تقویت امید را در افراد در پی داشته باشد.

7 ـ تقویت اعتماد اجتماعی و سیاسی: انسان‌ها اعتماد می‌کنند تا ارتباط برقرارکنند. ارتباط برقرار می‌کنند تا باورکنند بدون همکاری، مشارکت و همفکری کاری از پیش نخواهد رفت. در نهایت ارتباط و مشارکت، تقویت‌کننده امید و اطمینان اجتماعی است. اعتماد، مهم‌ترین انگیزه‌ای است که افراد را به داشتن ارتباطات دوسویه یا چندسویه تشویق می‌کند.

8 ـ امنیت اجتماعی: عبارت است از آرامش خاطری که جامعه و نظام سیاسی برای اعضای خود ایجاد می‌کند. گستره امنیت اجتماعی، بستگی به تصویری دارد که نظام سیاسی از دولت، ساختار و هدف خود می‌دهد. جامعه‌ای که افراد آن احساس امنیت اجتماعی کنند روحیه فعال و پویایی برای مشارکت و احساس مسئولیت و به تبع آن احساس امیدوارانه‌ای در زندگی اجتماعی خواهند داشت.

9 ـ سرمایه اجتماعی: یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی، امید اجتماعی است که رابطه تنگاتنگی با ابعاد دیگر آن مثل مشارکت و اعتماد دارد. رسانه نقش تاثیرگذاری در ارتقای سرمایه اجتماعی می‌تواند داشته باشد. تولید برنامه‌هایی با محتوای ارزشی و اخلاقی منبعث از فرهنگ دینی و بومی، می‌تواند در تقویت این سرمایه مهم باشد.

10 ـ ترویج ارزش کار: کار و تلاش، صداقت، تعاون و همکاری، احترام به یکدیگر و تقویت عملکرد، کارایی سازمانی و حوزه‌های اقتصادی می‌تواند روحیه فعال و پویایی در افراد جامعه ایجاد کند. شکل‌گیری روحیه‌ پویا، خود بارقه‌های امید را در افراد جامعه افزایش می‌دهد.

11 ـ تقویت هویت اجتماعی و فرهنگی: ریشه مثبت‌نگری در جامعه و فرهنگ نهفته است، افراد در جامعه و فرهنگی که مردم در آن هستند، تعریف می‌شوند.

دکتر اردشیر زابلی‌زاده - رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه صداوسیما