معمای‌ گاز‌ در پارس‌ جنوبی

وضعیت تولید و پالایش‌گاز

بعد از افتتاح فاز 12 پارس جنوبی در روزهای پایانی سال گذشته، امسال علاوه‌بر بهره‌برداری از فازهای 15 و 16، گاز فازهای 17 و 18 و بخشی از فاز 19 نیز وارد مدار شد تا شاهد افزایش تولید گاز در کشور باشیم.

این‌طور که معاونت برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری اعلام کرده است، در هشت ماهه نخست سال 1394 متوسط تولید گاز غنی معادل 676 میلیون مترمکعب در روز رسیده است؛ درحالی که پارسال و سال 1392 متوسط تولیدگاز غنی به ترتیب معادل 634.8 و 680 میلیون مترمکعب در روز بوده است. ‌وضعیت تولیدگاز همین طور که به پایان سال نزدیک می‌شویم رو به پیشرفت است، به گونه‌ای که فقط در آبان‌ماه امسال متوسط تولید گاز غنی کشور به 736 میلیون مترمکعب در روز رسیده است که از متوسط تولید گاز در طول سال بیشتر محسوب می‌شود.

همزمان با بهره‌برداری از فازهای جدید در طول ده ماه امسال بیش از ۹۵ میلیارد و ۱۸۴ میلیون مترمکعب گاز غنی از پارس جنوبی برداشت شد چندی پیش علی‌اکبر شعبانپور، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با اعلام این که تنها ۲۲ درصد بودجه امسال پارس جنوبی محقق شد، در مورد این که تکمیل کلیه فازهای میدان گازی پارس جنوبی چه مقدار سرمایه نیاز دارد، گفت: در حال حاضر برای تحقق پایان طرح پارس جنوبی تا آخرسال 96 باید ده میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گیرد که قرار است بخش عمده آن از طریق بند «ق» (تأمین از صندوق توسعه ملی) محقق شود.

علاوه‌بر آن، حجم گاز پالایش شده در 9 ماهه نخست سال 1394 معادل 120.3 میلیارد متر مکعب بوده که این مقدار در طول سال 1393 نسبت به سال گذشته آن، حدود 12 درصد افزایش داشت.‌مسعود حسنی، مدیرعامل شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی در همین ارتباط گفت: از ابتدای امسال تا پایان دیماه بیش از ١٠٣ میلیارد مترمکعب گاز از مخزن مشترک پارس جنوبی برداشت و در پالایشگاه‌های این مجتمع شیرین‌‌سازی شده است.‌وی با اشاره به این که پالایشگاه پنجم مجتمع بیشترین سهم تولید گاز شیرین را به میزان 15.70 میلیارد مترمکعب به خود اختصاص داد، افزود: در بازه زمانی یادشده، پالایشگاه‌ اول بیش از هفت میلیارد مترمکعب، پالایشگاه دوم 15.53، پالایشگاه سوم 14.89، پالایشگاه ششم 9.50، پالایشگاه هفتم 3.52 و پالایشگاه نهم نیز 15.29 میلیارد مترمکعب گاز فرآورش کرده‌اند.

گازرسانی به روستاها

اما همراه با افزایش تولید و پالایش گاز، امسال شاید درخشان‌ترین سال گازرسانی به روستاها و شهرهای دور افتاده استان‌های مختلف کشور باشد؛ اقدامی که چندی پیش مورد تحسین مجلس‌نشینان نیز قرار گرفت و طی نامه‌ای از آن تقدیر شد.

برپایه آخرین اطلاعات، گازرسانی به روستاها و شهرهای دورافتاده و صعب‌العبور به گونه‌ای بوده است که فقط در سال 94 تعداد 1267 روستا و 22 شهر گاز دار شدند که در دو مرحله هفته دولت و ایام مبارک دهه فجر بهره‌برداری از آنها به صورت رسمی آغاز شد.

اما اگر بخواهیم آمارها را کمی کلی‌تر نظاره کنیم باید گفت مجموع شهرها و روستاهای گازرسانی شده کشور در سال جاری و در انتهای آذر ماه امسال، افزون بر 1060 شهر و 18هزار و 789 روستا رسیده است که نزدیک به یک چهارم آنها در این سال‌ها سهم دو سال آخر (1392 تا آذر 1394) بوده که شامل 4587 روستا و 57شهر می‌شود.

به این ترتیب تا انتهای آذر ماه 1394 معادل65.1 درصد واحدهای روستایی و 96.1 درصد واحدهای شهری کشور تحت پوشش گاز طبیعی قرار گرفته‌اند.

براساس برنامه ملی اقتصاد مقاومتی، تا پایان سال 1396 باید میزان بهره مندی مناطق روستایی به 96درصد و واحدهای شهری به 98درصد برسد تا در مجموع، بهره‌مندی کل واحدهای شهری و روستایی کشور از گاز طبیعی در پایان سال مذکور به 97 درصد افزایش پیدا کند.

وضعیت گازی نیروگاه پتروشیمی‌ها و صنایع عمده

بهبود وضعیت بهره مندی از نعمت گاز در کشور فقط مختص مناطق روستایی و شهری صعب العبور نمی‌شود؛ چراکه براساس آمارهای ارائه شده از سوی معاونت برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری وزارت نفت، میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌های کشور نیز قابل توجه بوده است که باعث شده علاوه‌بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های مایع همچون نفت کوره، مازوت و گازوئیل، محیط‌زیست نیز وضع بهتری پیدا کند به طوری که در 9 ماهه نخست امسال معادل 47.9 میلیاردمترمکعب گاز به سمت نیروگاه‌های کشور روان شده است.

این رقم سال 1392 بالغ بر 36.2 میلیارد مترمکعب و سال 1393 با افزایش نزدیک به 40درصد به نزدیک 50 میلیارد مترمکعب رسیده بود.

پتروشیمی‌ها نیز همچون نیروگاه‌ها، با افزایش دریافت گاز طی این سال‌ها مواجه بوده‌اند، به طوری که در 9 ماه نخست امسال حدود 43 میلیون مترمکعب در روز گاز طبیعی به مجتمع‌های پتروشیمی تحویل شده است.

این درحالی است که عرضه گاز طبیعی به مجتمع‌های پتروشیمی در سال گذشته نیز نسبت به سال قبل آن به میزان 15.4 درصد با رشد مواجه بوده است.

اما عرضه گاز طبیعی به سایر صنایع عمده شامل پالایشگاه‌ها، صنایع فولاد، کارخانجات سیمان، تلمبه‌خانه‌های نفت، مس و آلومینیوم در 9 ماهه اول سال 1394 حدود 50میلیون مترمکعب در روز بوده که از این بابت نسبت به نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها پیشی گرفته است.

در سال 1393 نیز این مقدار نسبت به سال قبل از آن حدود 5 درصد رشد داشته است.

اما یکی دیگر از موارد مصرف گاز در کشور مربوط به CNG و خودروهای گازسوز است. اما در این حوزه، بخش خصوصی فعال است و توانسته در پایان شهریور امسال 30 جایگاه عرضه CNG در کشور تجهیز و راه اندازی کند تا مجموع تعداد جایگاه‌های CNG کشور تا پایان شهریور ماه سال 1394 به تعداد 2290 جایگاه برسد.

از ابتدای عمر استفاده از سوخت CNG در کشور، مجموع مصرف این حامل انرژی تاکنون ٤٠ میلیارد متر مکعب، معادل ٤٠ میلیارد لیتر بنزین بوده است.

علاوه بر آن، برای جلوگیری از سوختن گازهای همراه در میادین نفتی و حفظ محیط زیست، توسعه زنجیره ارزش و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در مورد 29 میلیون مترمکعب گاز ـ که روزانه در 61 میدان نفتی سوزانده می‌شود ـ نیز تعیین تکلیف شد تا درخصوص مزایده گازهای مشعل در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، نفت فلات قاره ایران و نفت و گاز اروندان مذاکراتی انجام شود.

بزرگ‌ترین ‌ شبکه انتقال گاز دنیا در ایران

درحال حاضر ایران به خاطر داشتن 280هزار کیلومتر شبکه توزیع گاز در کشور به عنوان بزرگ‌ترین کشور دارای شبکه انتقال گاز در دنیا شناخته می‌شود. به طوری که معادل 14.3 هزار کیلومتر آن در 9 ماهه نخست امسال احداث شده است که کمی بیش از 5درصد آن می‌شود.‌این درحالی است که تعداد خانوارهای جدید تحت پوشش گاز طبیعی در 9 ماهه اول سال 1394 معادل 840 هزار خانوار به شمار می‌روند.

با وجود افزایش تعداد خانوارهای بهره‌مند شده از نعمت گاز طبیعی، افزایش گازرسانی به نیروگاه ها، پتروشیمی‌ها و صنایع عمده، طی 9 ماه نخست سال متوسط صادرات گاز طبیعی کشور به معادل 22.5 میلیون مترمکعب در روز رسیده است.

آخرین وضعیت توسعه فازهای پارس جنوبی

حسین نائینی

جام جم