شیراز شهر جهانی ادبیات می‌شود

به گزارش جام‌جم، یونسکو چند سال پیش در اقدامی طرحی را آغاز کرد و نام «شبکه شهرهای خلاق» را بر آن نهاد. بر اساس این طرح، شهرهایی از سراسر جهان که یکی از هفت معیار اصلی در حوزه‌های ادبیات‌، خوراک‌شناسی،‌ صنایع‌دستی‌، موسیقی‌، هنرهای رسانه‌ای‌، هنرهای مردمی و طراحی را داشته باشند به این فهرست افزوده می‌شوند. گرچه این طرح از 11 سال پیش تاکنون راه‌اندازی شده، اما کشورمان که به اعتراف همه جهانیان یکی از باسابقه‌ترین جوامع بشری بشمار می‌آید، از امسال وارد این جرگه شده تا شهرهای ایران را که هر کدام آوازه جهانی دارند، در شبکه شهرهای خلاق جهان ثبت کند. امسال اصفهان براساس معیار صنایع‌دستی و رشت بر پایه تنوع و سلیقه غذایی نامشان را در این فهرست اضافه کردند. اما ایران را با نام ادیبانش می‌شناسند؛ تاجایی‌که کشورهای غیر فارسی‌زبان نیز برای سر بلند کردن در میان کشورها و شکار گردشگران خارجی به شاعران پارسی‌گو تمسک جسته‌اند. سالانه هزاران هزار از این گردشگران راهی قونیه می‌شوند تا مقبره مولانا جلال‌الدین رومی را زیارت کنند. با این تفاسیر چرا ایران شهری را با نام ادبیات در فهرست شبکه شهرهای خلاق جهانی ثبت نکند؟

از شیراز تا پراگ

عبدالمهدی مستکین،‌ مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو می‌گوید که ایران قصد دارد شیراز را به‌عنوان شهر ادبیات برای ثبت در این فهرست شبکه شهرهای خلاق جهانی به ثبت برساند. به گفته او، شیراز آوریل ۲۰۱۶ برای ثبت در این فهرست به یونسکو معرفی می‌شود. او امیدوار است که این شهر در سال ۲۰۱۷ در فهرست شهرهای خلاق یونسکو به ثبت برسد. البته مستکین معتقد است نهایی شدن این نامزدی وابسته به همکاری شهرداری شیراز است: چون «باید نوع نگاه به شهرها از حالت سنتی خود خارج شود و شهرداران به توسعه پایدار شهرها و فراهم آوردن و گسترش زیرساخت‌های فرهنگی یک شهر توجه کنند.»

او به ضرورت تغییر در نگاه شهرداران و متولیان فرهنگی اشاره می‌کند و به مهر می‌گوید: امروز پراگ، یکی از شهرهایی است که سالانه گردشگران بسیاری را جذب می‌کند زیرا متولیان این شهر، به ارزش نویسنده‌ای چون کافکا پی برده‌ و این نویسنده را به یک سرمایه فرهنگی و اجتماعی تبدیل کرده‌اند. حتی مسیر پیاده‌روی او در این شهر را شناسایی و ثبت و ضبط کرده‌اند. با این‌‌که کافکا هم، چون حافظ، هرگز از شهر خود خارج نشده اما ما نمی‌دانیم حافظ کجا زندگی کرده ‌است.

مستکین با بیان این‌که گردشگری ادبی در کشور ما به زیارت مقابر خلاصه می‌شود، می‌افزاید: در حالی‌که ما براساس پاره‌‌ای مستندات می‌توانیم محل زندگی حافظ و سعدی را شناسایی و بازآفرینی کنیم. مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو به ثبت شهرهای اصفهان و رشت در این فهرست اشاره می‌کند و می‌گوید: ایران سرآمد شهرهای خلاق یونسکو در آسیا شد و با ثبت دو شهر در این شبکه بین‌المللی، راه دیگری برای حضور گردشگران بیشتر به کشور باز کرد.

ایجاد شبکه شهرهای خلاق

به گفته مستکین، ‌ ایجاد «شبکه شهرهای خلاق» یکی از برنامه‌های سازمان جهانی یونسکو و در چارچوب رویکرد توسعه پایدار است که از سال 2002 برنامه‌ریزی‌های آن آغاز و سال 2004 با تائید کشورهای عضو نهایی و به تصویب رسید.‌

او هدف یونسکو از تصویب شبکه «شهرهای خلاق» را معرفی «ایجاد خلاقیت» به‌عنوان موتور چالاکی و طراوت فرهنگی در شهرها بیان می‌کند و به ایسنا می‌گوید: از آن‌جایی که این رویکرد کاملا از طرف سازمان یونسکو مطالعه شد، از سال 2004 تا دسامبر 2015 (آذرماه 1394) 116 شهر عضو این ساختار شدند.

به گفته مدیر گروه بخش فرهنگی کمیسیون ملی یونسکو، هر شهر که نامزد شهرهای خلاق می‌شود، باید واجد یکی از این معیارها بوده و پرونده‌ای از معیار خاص آن توسط متخصصان جامع شهری با نگاه خلاق‌گرایانه و فرهنگی و نه صرفا کالبدی از شهر تهیه کرده و پس از تائید نهایی در یونسکوی دفتر تهران، به سازمان بین‌المللی یونسکو فرستاده شود.

او با تأکید بر این‌که ‌یونسکو معتقد است صرفا نباید به تجسم و جسمیت یک شهر فکر کرد، عنوان می‌کند: بر اساس این طرح یونسکو باید با پاسداشت و پاسداری از قومیت فرهنگی آن شهر که در قالب این معیارها مندرج شده، روحی دوباره به کالبد شهر نامزد شده براساس معیارش دمیده شود، تا راه آن معطوف به مسیر توسعه پایدار باشد.