خشم اردوغان پس از باخت در قمار داعش

در همین رابطه وسلی کلارک، فرمانده پیشین نیروهای نظامی ناتو در اروپا در گفت‌وگو با شبکه خبری سی.‌ان.‌ان می‌گوید تردیدی نیست که داعش به ترکیه نفت می‌فروشد و مسلما ترکیه با گروه تروریستی داعش در قاچاق نفت همدست است. روزنامه انگلیسی ایندیپندنت نیز خاطرنشان کرد: ترکیه در حال ناامید شدن است. در دوره ریاست‌جمهوری رجب‌طیب‌اردوغان و حزب وی، سیاست‌های ترکیه درخصوص جنگ سوریه در چهار سال گذشته سیاست‌هایی غلط و پرهزینه بوده است. وقتی این جنگ در سال 2011 شروع شد، آنکارا به اشتباه توان رژیم بشار اسد را دست‌کم گرفت و از گروه‌های تندرویی حمایت کرد که برای سرنگونی او می‌کوشیدند. با گذشت چهار سال به نظر می‌رسد که اسد همچنان قدرت را در دست دارد. ایران نیز بازیگری کلیدی است که غرب دیگر نمی‌‌تواند آن را نادیده بگیرد. ائتلاف طرفدار اسد نه فقط اکنون از پشتیبانی قاطع روسیه برخوردار است، بلکه جامعه بین‌المللی نیز دیگر تمرکز خود را بر سرنگونی این رژیم معطوف نکرده و در عوض به فکر شکست دادن گروه‌هایی مانند داعش است.

شکست بزرگ اردوغان

این روزنامه انگلیسی در ادامه می‌نویسد: این جابه‌جایی اولویت‌ها، یک شکست بزرگ برای اردوغان است. سال‌ها پشتیبانی و سرمایه‌گذاری در گروه‌های بنیادگرا مانند جبهه النصره و احرار الشام، در حال به هدر‌رفتن است. آنکارا نقش مهمی در فراهم کردن زمینه رشد داعش و ستیزه‌جویان دیگر در سوریه و منطقه داشته است. ترکیه اجازه داده است گروه‌های مذکور از خاک این کشور به سوریه بروند و از ترکیه به‌عنوان نقطه ترانزیت برای قاچاق کردن اسلحه و پول به داخل سوریه استفاده کنند. ترکیه هیچ علاقه‌ای به حل و فصل مسالمت‌آمیز جنگ سوریه ندارد. از سوی دیگر روزنامه گاردین معتقد است: سخن پوتین درباره ارتباط و همدستی سران داعش با ترکیه درست است. از ابتدای جنگ سوریه، ترکیه بیش از هر کشور دیگری در منطقه که مقابل بشار اسد صف‌آرایی کرده‌اند، در سوریه مداخله مستقیم داشته است. حتی از پایگاه‌های نظامی ترکیه برای آموزش و توزیع سلاح میان جنگجوهای شورشی سوریه استفاده شده است.

ترکیه؛ صادرکننده بلامنازع نفت داعش

وبسایت «زیرو هدج» نیز در گزارشی می‌نویسد تاکنون بیش از یک میلیارد دلار نفت خام مناطق تحت کنترل داعش از بندر جیحان ترکیه به کشورهای مختلف جهان صادر شده‌ است. با آغاز حملات روسیه علیه مواضع نفتی داعش، آمریکا دیگر چاره‌ای جز همراهی با این کشور و انجام حملاتی مشابه نداشت. مدت‌هاست نقش ترکیه در تسهیل فروش نفت داعش به موضوع داغی تبدیل شده است. منابع اطلاعاتی و سیاسی در ترکیه و عراق بر همکاری آنکارا با تروریست‌های داعش در این زمینه اذعان دارند. مهمت علی ادیب اوغلو، نماینده منتقد دولت در مجلس ترکیه و عضو حزب جمهوری خلق این کشور، تخمین می‌زند مقامات ترک،که پسر اردوغان نیز در بین آنها قرار دارد، تاکنون به فروش بیش از یک میلیارد دلاری نفت داعش در بازار سیاه کمک کرده‌اند.

ترکیه عضوی دردسرساز در ناتو

با وجود این که آنکارا حدود دو سال است با تروریست‌های داعش تجارت نفت انجام می‌دهد، رسانه‌های خارجی این مساله را به‌دلیل عضویت ترکیه در ناتو نادیده می‌گیرند. البته در این بازه زمانی زمزمه‌هایی درباره احتمال اخراج ترکیه از ناتو شنیده می‌شود، چرا که گفته می‌شود آنکارا با این سازمان و دیگر نیروها در منطقه همکاری نمی‌کند. در همین رابطه پل والیلی، ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا در مصاحبه با شبکه راشاتودی می‌گوید سرنگونی هواپیمای جنگنده سوخو 24 روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه، تازه‌ترین اقدام تحریک‌آمیز آنکارا به شمار می‌رود، بنابراین ناتو باید ترکیه را از این ائتلاف اخراج کند.

این ژنرال آمریکایی گفت: سرنگون کردن هواپیمای جنگنده روسی، ارتباطی با حفاظت از مرزهای ملی ترکیه نداشته است. این اقدام با این هدف انجام شده است تا به روسیه نشان دهد، ترکیه قدرت مسلط و برتر در منطقه است.

رئیس‌جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان نیز در این منازعه نقش داشته است. این نخستین حادثه از این نمونه نبوده است؛ چند سال پیش نیز ترکیه یک فروند جنگنده سوری را سرنگون کرده بود. این ژنرال آمریکایی معتقد است: اعضای ناتو باید ترکیه را از این ائتلاف اخراج کنند زیرا آنکارا در حال همکاری برای مقابله با داعش نیست. آنها خواستار سرنگونی دولت بشار اسد در سوریه و روی کار آمدن دولت دیگری هستند.

بدون شک، آنکارا با خروج از ناتو باید شاهد روزهای بسیاری سختی باشد، زیرا آنکارا تلاش می‌کرد از ماده 5 منشور ناتو (حمایت از اعضا) به نفع خود در شرایط حساس کنونی استفاده کند و روسیه را در موقعیتی قرار دهد که مسکو نتواند اقدام متقابلی انجام دهد.

تقاضای آمریکا از ترکیه

دولت اوباما از ترکیه خواست هزاران سرباز دیگر را به مرز سوریه اعزام کند تا خط مرزی خود با سوریه را مسدود سازد. ترکیه با سوریه صد کیلومتر مرز زمینی دارد و مقامات آمریکایی می‌گویند شبه نظامیان از آن برای ورود و خروج به مناطق جنگی استفاده می‌کنند. مقامات پنتاگون تخمین می‌زنند این عملیات گسترده به استقرار حدود 30 هزار سرباز نیاز دارد تا درمناطق مختلف مرز مستقر شوند. یک مقام آمریکایی می‌گوید: بستن تنها یکی از بخش‌ها شاید به ده هزار سرباز یا بیشتر نیاز داشته باشد. به گزارش روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال، هنوز مشخص نیست ترکیه چه پاسخی به این درخواست خواهد داد. مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند موافق کنترل‌ بیشتر مرزها بوده و در حال اجرای برخی تمهیدات هستند.

معصومه زارع