تهران و طهران در یک قاب

به گزارش جام جم آنلاین،مجسمه فردوسی از سال 1338 با دستان هنرمند ابوالحسن صدیقی بر تارک میدان علاءالدوله قرار گرفت. در حالی که تنها همدمش کودکی زال و کتاب شاهنامه بود. از آن دوران این میدان و خیابان علاءالدوله، فردوسی نام گرفت.

خیابان فردوسی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین محله‌های تهران است که قدمت آن به بیش از یک قرن می‌رسد‌.

این خیابان تا میدان توپخانه یا امام خمینی ادامه دارد. با پرسه‌ای در اطراف میدان شاید نتوان آثاری تاریخی از گذشته آن یافته اما با وجود این هنوز اینجا مکان‌هایی هست که با تاریخ سردر خود یا با شهرتی که در این میدان کسب کردند حالا جزئی از شناسنامه این میدان شده‌اند.

مانند مجتمع آموزشی ایران که منشی‌گری را با آن دستگاه‌های تایپ قدیمی در نیم قرن گذشته آموزش می‌داد یا داروخانه رامین که اگر چه ظاهر لوکسی دارد.

اما با تاریخ 81 ساله‌اش عمر طولانی را در این میدان گذرانده است یا سفره‌خانه سنتی عیاران که جزو اولین سفره‌خانه‌های تهران است و در حال حاضر با فضای سنتی و نقاشی‌های زیبایش جزئی از خاطره این میدان شده است.

بازار فرش عباسی هم جزء مهم دیگر آن است با معماری سنتی وزیبا با فرش‌هایی که هر کدام با نقش و نگار‌هایشان ساعت‌ها شما را مجذوب خود می‌کند.

این بازار یادگار گذشته‌های نه‌چندان دور خیابان فردوسی است که راسته فرش فروش‌ها بود. البته طی سال‌های گذشته بناهایی هم به این میدان اضافه شده است.

مانند ساختمان بانک شهر یا ساختمان غول‌آسای تجارت جهانی که راه نفس خیابان فردوسی را بند آورده‌ است.

خیابان فردوسی یا علاءالدوله یا ایلخانی ـ به‌واسطه باغی که متعلق به الله‌ قلی‌خان ایلخانی بود به این نام معروف شده بود ـ در گذشته راسته فرش‌فروشان بود.

اما با پاگرفتن صرافی‌ها خیابان فردوسی چهره‌ای دیگر به خود گرفت و حالا به راسته دلار فروشان معروف شده است.

البته بعد از گذر از صرافی‌ها نوبت چرم فروش‌هاست که راسته دیگری از خیابان فردوسی را قرق کرده‌اند.

همین‌طور که در امتداد جنوب خیابان حرکت کنید به خیابان شهید تقوی یا کوشک سابق می‌رسید با تمام بناهای تاریخی‌اش و البته کله پاچه فروشی معروفی که روبه‌روی این خیابان قرار دارد.

منوچهری و نوفل لوشاتو هم از گذرهای مهم این خیابان است که اولی مرکز فروش عتیقه،کیف، کوله و چمدان است و دومی خیابان سفارتخانه‌های فرانسه، روسیه، واتیکان و ایتالیاست.

در تقاطع منوچهری و فردوسی حضور دستفروشانی که سکه و پول‌های کاغذی قدیمی یا انگشتر و عتیقه می‌فروشند یا در گوشتان زمزمه خرید دلار می‌کنند پر‌رنگ است.

سفارتخانه‌های انگلیس، آلمان و ترکیه هم در این خیابان قرار دارد و بیش از یک قرن است که مهمان خیابان فردوسی هستند.

یکی از بخش‌های مهم خیابان فردوسی چهار‌راه نادری یا اسلامبول (استامبول) است که گذشته از ارز‌فروشانی که آوازه این مکان را بر سر زبان‌ها انداخته‌اند آنچه باعث شهرت این چهار‌راه شد قدمت مکان‌هایی مانند کافه نادری است؛ کافه‌ای دنج که روزگاری پاتوق نویسندگان و شاعران بزرگ بوده است یا ساختمان پلاسکو که در زمان خود
با16 طبقه دومین برج بزرگ تهران بود؛ اگرچه حالا با نمایی کهنه و غبار گرفته در کنار برج‌های بلند دیگر، شهرتش را از دست داده است، ولی با وجود این هنوز مشتریان زیادی برای مغازه‌های خود دارد.

مغازه خود‌نویس‌فروشی پارکر در کنار چند مغازه، ازجمله لوازم‌التحریر‌فروشی‌های باقیمانده راسته جمهوری هستند که قدمتی چندین ساله دارند‌.

خودنویس‌ها گرچه در بین لوازم‌التحریر کارایی گذشته را ندارند، ولی هنوز هم به‌عنوان هدیه گاهی قیمتی میلیونی دارند.

همین‌طور که به سمت جنوب خیابان حرکت می‌کنید به کوچه‌های معروف مهران و برلن می‌رسید. کوچه‌ای که همجواریش با سفارت آلمان آن را برلن تهران کرد‌.

مرکز خریدی که در زمان خود از مراکز مهم خرید پایتخت نشینان بخصوص عروس خانم‌ها بود. هنوز فرم سنتی مغازه‌ها و فروش فله‌ای و قیمت مناسب لباس‌ها و در کنار آنها غذاخوری‌های قدیمی، کوچه برلن را به عنوان محلی برای خاطره‌بازی قدیم‌ترها حفظ کرده است.

اولین شعبه‌های بانک ملی و سپه با ساختمان‌های قدیم هم جزو نشانه‌های این خیابان هستند. اما در کنار آنها درخشان‌ترین موزه ایران قرار دارد؛ موزه جواهرات ملی که سال 1344 ساخته شد.

جواهراتی که برای به‌دست آوردن آنها لشکر‌کشی‌های زیادی شد؛ مانند جقه نادری و الماس کوه‌نور یا تاج‌هایی که نشان پادشاهی به شاهان ایران بخشیدند؛ مانند تاج کیانی، تاج فرح و جواهراتی که علاوه‌بر زیبایی قدمتی به اندازه تاریخ ایران دارند.

موزه‌های زیادی نزدیک این محله قرار دارند. خیابان کوشک مصری را شاید بهتر است خیابان موزه‌ها نامید.

این خیابان به میدان مشق می‌رسد و موزه عبرت، موزه سکه، موزه ملک و موزه ملی یا ایران‌باستان و موزه پست همه در اینجا قرار دارند‌. مسجد امین‌السلطان ـ البته این مسجد تجدید بنا شده است ـ و موسسه کیهان هم بخش‌های قدیمی این خیابان هستند.

جنوب خیابان فردوسی را شکارچیان قرق کرده‌اند. این راسته قبل از کوچه برلن راسته فروش لوازم شکار‌چیان است.

از تفنگ، نیزه،کمان، قلاب و تور ماهیگیری گرفته تا لباس و دوربین و حیوانات تاکسیدرمی شده تا کلاه خز دار و خیلی چیزها که فقط شکارچیان ضرورت داشتن‌شان را در حین شکار می‌دانند‌.

البته شبرنگ‌فروشان هم در این راسته هستند و بخش دیگر خیابان را با شبرنگ‌هایشان رنگی کرده‌اند.

انتهای خیابان فردوسی به موزه سیزده آبان می‌رسد که مجسمه‌های زیبا و منحصر به‌فرد استاد علی‌اکبر صنعتی کرمانی در آن نگهداری می‌شود، این بنا در حال مرمت است‌.

بالا‌خره بعد از پرسه‌ای در تاریخ خیابان فردوسی به میدان بزرگ و قدیمی توپخانه می‌رسیم. اتوبوس‌های آزادی ـ فرهنگسرا و اتوبوس‌هایی که از میدان توپخانه به سمت آرژانتین یا میدان ولیعصر می‌روند و متروی فردوسی شما را در رسیدن به این میدان کمک می‌کنند.

اکرم بیگی

ضمیمه چمدان