شکست طرح بازسازی غزه

بالاترین نرخ بیکاران در جهان

بسیاری از صد هزار فلسطینی آواره همچنان در پناهگاه موقت زندگی می‌کنند و اغلب زیر آوار خانه‌های سابق خود صبح خود را شب می‌کنند. آروا مهونا از موسسه بین‌المللی اکسفام می‌گوید بازسازی خانه‌های تخریب‌شده در سال 2014 19 سال زمان می‌برد و ساخت تمام خانه‌های جدید در غزه 76 سال.

بانک جهانی نیز گزارش می‌دهد غزه بالاترین نرخ بیکاری را در جهان دارد؛ یعنی 9/43 درصد. میزان درآمد مردم غزه نیز هم‌‌اکنون 31 درصد کمتر از 20 سال گذشته بوده است. این به آن معناست که دست‌کم 80 درصد از مردم غزه وابسته به کمک‌های بشردوستانه هستند. موسسه بین‌المللی اکسفام در گزارش خود تاکید می‌کند که اوضاع مردم غزه هم‌اکنون بسیار بدتر شده و بحران انسانی تمام جنبه‌های زندگی مردم را تحت‌الشعاع قرار داده است.

فرودیه مورینگ نماینده ویژه مدیر برنامه توسعه سازمان ملل در کنفرانسی خبری در غزه گفته است که در حال حاضر وضعیت در غزه کاملا فرق کرده، زیرا قبلا تونل‌های زیادی در این باریکه وجود داشت و فلسطینیان براحتی از طریق این تونل‌ها مصالح لازم برای بازسازی باریکه غزه را به این باریکه وارد می‌کردند، اما اکنون تنها راه‌حل برای بازسازی غزه، لغو کامل محاصره این منطقه است.

وی گفت که هدف ما صرفا بازسازی غزه از طریق اموال و دارایی‌های ارائه شده نیست، بلکه ما به دنبال ایجاد هزاران فرصت شغلی برای افراد بیکار در باریکه غزه هستیم و عملیات خاکبرداری و انتقال آوار به بیرون از محله‌های مسکونی در غزه موجب ایجاد فرصت شغلی برای بیش از 2000 نفر تا این لحظه شده است.

تا به امروز 5/5 درصد از مصالح ساختمانی مورد نیاز برای تعمیر و بازسازی خانه‌ها و دیگر زیرساخت‌های آسیب‌دیده وارد شده است، اما ادامه تنش میان اسرائیل و حماس همچنان مانع آغاز تلاش‌ها برای بازسازی غزه بوده است، چراکه رژیم صهیونیستی نظارت ویژه‌ای را بر هر خانه‌ای دارد که در غزه ساخته می‌شود و اگر نخواهد حتی یک ساختمان نیز هرگز ساخته نخواهد شد. بنا به توافق آتش‌بس که سال گذشته با وساطت سازمان ملل متحد به دست آمد واردات مصالح ساختمانی به نوار غزه باید آسان‌تر می‌شد، اما تا کنون پیشرفت در این زمینه بسیار کند بوده است. این فرآیند بوروکراتیک طولانی و گران به‌ آن معناست که تل آویو به دنبال توقف روند بازسازی غزه است و بر هر چیزی حق وتو دارد. از این گذشته تمام مصالح و موادی هم که وارد نوار غزه می‌شود، صرف پروژه‌های بین‌المللی و طرح‌های عمرانی قطر در غزه می‌شود.

محدودیت‌های اسرائیل

محدودیت‌های اسرائیل از ورود موادی با «کاربرد دوگانه» به منطقه نوار غزه جلوگیری می‌کند. این مواد شامل مصالح ساختمانی است که شبه‌نظامیان حماس می‌توانند از آن در ساخت تونل‌های تازه، تسلیحات و انبار استفاده کنند. برای انجام عملیات بازسازی غزه، سازمان ملل متحد در پاییز ۲۰۱۴ با دولت‌های اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطینی توافقی امضا کرد که براساس آن، مصالح ساختمانی مانند سیمان و میله‌های فولاد از گذرگاه «کرم شالوم» وارد منطقه شود. بازرسان سازمان ملل کمک کردند تا روند ارزیابی خانه‌های آسیب‌دیده و مصالحی که نیاز دارند انجام شود. جزئیات این ارزیابی‌ها در یک بانک اطلاعاتی کامپیوتری قرار دارد و ارتش اسرائیل بر این روند نیز نظارت داشته است.

مخالفت‌های حماس

از سوی دیگر موسی ابومرزوق نایب رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس می‌گوید: جنبش حماس با برخی بندهای موجود در طرح ارائه شده از سوی سازمان ملل برای بازسازی غزه مخالف است. ازجمله این بندها این است که اسرائیل می‌تواند نسبت به افراد ذی‌نفع در این طرح، میزان تعیین شده برای افرادی که خانه‌هایشان به شکل کامل یا جزئی تخریب شده و بازسازی‌ها در برخی مناطق اعتراض کند. معاون دفتر سیاسی جنبش حماس بر این باور است: این طرح به معنی اجرای اقداماتی طولانی‌مدت و پیچیده است که روند بازسازی را متوقف می‌کند.

وی با اشاره به این که این طرح هرگز به حماس ارائه نشده و مورد موافقت این جنبش قرار نگرفته گفت: این جنبش تلاش می‌کند که مسئولان فلسطینی در دولت توافق ملی مسئولیت بازسازی شهر غزه را بر عهده بگیرند. این جنبش موافقت خود را درخصوص پذیرش این مسئولیت به دفتر غزه در حکومت وفاق ملی ارائه و اعلام کرد: حماس در هیچ توافق‌نامه رسمی برای بازسازی شهر غزه حضور ندارد.

نیکلای ملادنوف، هماهنگ‌کننده ویژه سازمان ملل در خاورمیانه می‌گوید که تاخیر در بازسازی غزه به سبب حجم خسارت‌های وارده و کندی دریافت پول از وعده‌دهندگان خارجی است. با این حال ملادنوف در عین حال امیدوار است که در چند ماه آینده کار بازسازی غزه براساس توافق آتش‌بس سازمان ملل انجام پذیرد.

او می‌گوید روندی تازه باید کار تائید خانه‌سازی‌های جدید را آسان کند. به گفته این سازمان‌ها، رفع حصر غزه، یگانه راه ورود مواد لازم برای بازسازی خانه‌ها، تاسیسات زیربنایی و احیای اقتصاد محلی در این منطقه است. یکی از سازمان‌های درگیر در پروژه‌های غیردولتی ساختمان‌سازی در غزه، «شورای پناهندگان نروژ» است. بنا به محاسبات این شورا، فقط 5/7 درصد از مصالح ساختمانی لازم در حال حاضر وارد این بخش از سرزمین‌های فلسطینی می‌شود.

وظیفه جامعه بین‌الملل

دیده‌بان اروپایی مدیترانه‌ای حقوق بشر نیز می‌گوید کشورهای اروپایی باید به مسئولیت‌های اخلاقی و قانونی خود در قبال محاصره رژیم صهیونیستی بر باریکه غزه عمل کنند و در تلاش برای نجات ساکنان این باریکه از طریق ایجاد گذرگاهی آبی با توجه به تعطیلی دیگر گذرگاه‌های موجود در این منطقه باشند.

محسن ابورمضان یک کارشناس اقتصادی فلسطینی در این باره تصریح کرد که نوار غزه نیازمند مداخله فوری جامعه بین‌الملل برای لغو محاصره و اعمال فشار بر رژیم صهیونیستی است تا این رژیم اجازه تردد آزادانه و بدون محدودیت فلسطینیان به خارج را بدهد.

وی همچنین بر ضرورت احداث بندر و فرودگاه بین‌المللی به منظور شکستن محاصره دریایی و هوایی این باریکه تاکید می‌کند. ابو رمضان کارشناس اقتصادی فلسطینی نیز با اشاره به این‌که محاصره ظالمانه رژیم صهیونیستی موجب رکود در اقتصاد و توسعه باریکه غزه شده، تصریح کرد که باریکه غزه نیازمند عملیات بازسازی هدفمند است تا هر ساله جمعیت این منطقه نسبت به سال‌های گذشته افزایش یابد.

وی با اشاره به وقوع سه جنگ در باریکه غزه و ویرانی‌های آن، آواره شدن هزاران خانواده فلسطینی و خسارت‌های سنگین وارد شده به بخش کشاورزی و صنعت باریکه غزه گفت: تمام این مسائل موجب شده تا این باریکه در معرض وضعیت فاجعه‌باری از نظر اقتصادی و اجتماعی قرار گیرد و این مساله می‌طلبد هرچه سریع‌تر اقداماتی عملی برای رسیدگی به این وضعیت و حل مشکلات باریکه غزه انجام شود. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بدون چشم‌انداز سیاسی بلندمدت برای حل مشکلات غزه، احتمال تشدید نا آرامی‌های اجتماعی، بی‌ثباتی و رشد خصومت‌های بیشتر وجود دارد.

مریم کاظمی

جام‌جم