جمع‌بندی مذاکرات از ایستگاه شورای امنیت گذشت

در ایران چنانچه رهبر معظم انقلاب تاکید کردند، متن بیرون آمده از هتل کوبورگ وین، باید «مسیر قانونی» خود را طی کند. این مسیر عمدتا شامل مصوبه شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی می‌شود.

جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این باره به ایرنا گفته «در طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای تاکید بر نقش شورای عالی امنیت ملی شده است و اگر در این شورا تصویب و به تائید رهبر انقلاب برسد، مجلس نیز ماده واحده آن را که دولت به‌صورت لایحه به مجلس ارائه خواهد کرد، تائید خواهد کرد. اگر بخش‌هایی از نتیجه توافق، ابهام داشت یا از خط قرمزها عبور کرده بود یا عبارت‌های چندپهلو داشت که دشمن می‌توانست از آنها سوءاستفاده کند، مجلس ایراد می‌گیرد.»

همزمان با آغاز بررسی توافق نهایی هسته‌ای میان ایران و 1+5 در تهران، شورای امنیت سازمان ملل چنانکه از قبل اعلام شده بود، روز گذشته قطعنامه جدید خود درباره برنامه هسته‌ای کشورمان را با رای مثبت تمام 15 عضو شورای امنیت صادر کرد. قطعنامه‌ای که برخلاف قطعنامه‌های پیشین این شورا، نه تنها علیه کشورمان نیست، بلکه رسما برنامه هسته‌ای ایران را به رسمیت شناخته است.

عراقچی: اصلاح موردی توافق وین ممکن نیست

سیدعباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در گفت‌وگو با اخبار نیمروز شبکه یک سیما در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که شورای عالی امنیت ملی و مجلس در بررسی این قطعنامه دارای چه اختیاراتی هستند، توضیح داده است: «درباره این‌که هر کدام از این دو نهاد تا چه حدی و سطحی وارد این قضیه می‌شوند، باید تصمیم‌گیری شود و من نمی‌توانم اظهارنظری کنم. هر کدام که مسئول طی این روند قانونی شوند می‌توانند این توافق را در کلیت، رد یا تائید کنند و این امکان وجود ندارد که بخشی از این توافق رد یا تائید شود یا این‌که اصلاحاتی در بخشی از آن صورت بگیرد. بلکه باید کلیت آن یا رد یا مورد تائید قرار بگیرد. مثلاً اگر کلیت آن رد شود ما باید دوباره به میز مذاکره برگردیم و برای آن مذاکره کنیم و این‌که این توافق با اصلاحاتی تصویب شود مقدور نیست.» به گفته وی، حقوق داخلی کشورها بر حقوق بین‌الملل تفوق دارد و در یک روال کاملاً مشخص جمع‌بندی مذاکرات به مدت 90 روز بررسی می‌شود و در کشور ما نیز در سازوکار مشخص از طریق شورای عالی امنیت ملی و نهادهای ذی‌صلاح بررسی خواهد شد.

تصویب یک قطعنامه منحصر به فرد در شورای امنیت

عراقچی درباره جزئیات قطعنامه جدید شورای امنیت گفته است: این قطعنامه، یک قطعنامه منحصر به فرد در تاریخ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. او افزوده است: قطعنامه جدید شورای امنیت 12 بند مقدماتی، 30 بند اجرایی، یک ضمیمه که جمع‌بندی اقدام مشترک یا همان توافق وین است و یک نامه کشورهای 1+5 با هفت بند را شامل می‌شود که نزدیک به 170 صفحه خواهد بود. وی درباره ویژگی‌های این قطعنامه نیز در گفت‌وگوی تلویزیونی خود گفت:‌ مهم‌ترین ویژگی این قطعنامه این است که برخلاف شش قطعنامه قبلی شورای امنیت علیه ایران دیگر طبق فصل هفتم منشور سازمان ملل نخواهد بود که موضوع هسته‌ای کشورمان تهدید علیه جامعه بین‌الملل شناخته شود. کلیت قطعنامه سازمان ملل تحت فصل 41 منشور نیست و این شورا برنامه هسته‌ای کشورمان را تهدید نمی‌داند و تحول اساسی در روابط ایران و شورای امنیت با این قطعنامه به وجود می‌آید.

عراقچی افزود: دومین ویژگی قطعنامه این است که در آن نقشه راهی تعریف می‌شود که همه تحریم‌ها برداشته خواهد شد و قطعنامه‌های سابق نیز با صدور یک قطعنامه برداشته می‌شود و این اولین و آخرین قطعنامه شورای امنیت خواهد بود و جز درخصوص نقض آشکار توافق شورای امنیت دخالتی در زمینه مسائل هسته‌ای کشورمان نخواهد داشت. معاون وزیر امور خارجه به سومین مشخصه این قطعنامه اشاره کرد و افزود: توافق وین یا همان برنامه جامع اقدام مشترک ضمیمه این توافق می‌شود و مورد تائید شورای امنیت قرار خواهد گرفت و این شورا برنامه غنی‌سازی کشورمان را تائید می‌کند که در تاریخ این شورا بی‌سابقه است که برنامه غنی‌سازی به عنوان امر خطیر مورد تائید قرار گیرد. عراقچی گفت: ‌اهمیت بیشتر این قطعنامه این است که قطعنامه‌های قبلی را که توقف بی‌درنگ فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان را مورد تاکید قرار داده بود ملغی می‌کند و این نیز امری بی‌سابقه است.

بازگشت‌پذیری برای هر دو طرف

عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به برخی انتقادات از قطعنامه تصویب شده در شورای امنیت، گفت: بازگشت‌پذیری برای هر دو طرف ممکن خواهد بود و اگر طرف مقابل پایبند نباشد بلافاصله به برنامه خود برمی‌گردیم و این امکان برای طرف مقابل نیز وجود دارد.

عراقچی با این حال با اشاره به بیانیه وزارت خارجه پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت، خاطرنشان کرد:‌ تاکید می‌کنیم همچنان مشروعیت تحریم‌ها و محدودیت‌های گذشته را به رسمیت نمی‌شناسیم و این سیاست ما در آینده هم خواهد بود. وی درباره بازگشت‌پذیری تحریم‌ها گفت: برخی این بازگشت‌پذیری را پررنگ می‌کنند و مفاد دیگر توافق را نادیده می‌گیرند. عراقچی با بیان این‌که ساز و کار مشخصی در توافق وجود دارد که در صورت نقض توافق 30 روز رسیدگی به آن لحاظ شده و در شورای امنیت نیز 30 روز دیگر درنظر گرفته شده است تا به این مساله رسیدگی شود، گفت: روند 60 روزه‌ای وجود دارد که ایران و طرف مقابل اگر مدعی نقض توافق باشند، می‌توان از این مکانیزم استفاده کرد تا در صورت برطرف نشدن نقض توافق به حالت قبل برگردیم.

عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان افزود: شورای امنیت نیز اگر نقضی از طرف ما صورت بگیرد که بنایی بر آن نداریم، می‌تواند قطعنامه‌ها را به روال گذشته خود برگرداند. عراقچی گفت: به نظرم جای نگرانی وجود ندارد چرا که این روالی است که برای دو طرف درنظر گرفته شده است و ما در صورت نقض توافق از جانب طرف مقابل به اقدامات گذشته خود برمی‌گردیم. او تصریح کرده «این قطعنامه با همه محدودیت‌هایش به طور کامل بین توافق و قطعنامه مرزبندی دارد و نقض آن، نقض توافق به حساب نمی‌آید.»

وی افزود: این قطعنامه از نظر حقوق بین‌الملل برای کشورها الزام‌آور است و طبعا حقوق داخلی کشورها بر حقوق بین‌الملل تفوق دارد. عراقچی گفت: از نظر ما تا وقتی روال قانونی در داخل کشور طی نشود برنامه جامع اقدام مشترک قابل عمل و اجرایی شدن نیست و برای دولت آمریکا نیز این‌گونه است.

نامه 14 نماینده به رئیس‌جمهور

در همین حال 14 نماینده مجلس در نامه‌ای به رئیس‌جمهور تاکید کردند: «قانون حفظ و صیانت از دستاوردهای هسته‌ای که مفاد آن مورد تائید شما نیز هست و اخیراً به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و توسط رئیس جمهور محترم ابلاغ شده، بر لزوم رعایت منافع و مصالح کشور و بویژه رفع تحریم‌های ظالمانه و لزوم ادامه تحقیق و توسعه علمی و فنی و حفظ اسرار نظامی تاکید کرده است. مطابق این قانون و نیز اصول 77، 125 و 176 قانون اساسی، هر متنی که برای دولت جمهوری اسلامی ایران تعهدآور باشد محتاج تصویب در مراجع قانونی کشور است. بدیهی است از آنجا که متن جمع‌بندی وین که به «برجام» موسوم شده و مبنای قطعنامه شورای امنیت است، هنوز در داخل کشور به تائید و تصویب نرسیده است، در صورت طی مراحل قانونی نیز حق هرگونه تحفظ و شرط درخصوص این قطعنامه برای جمهوری اسلامی ایران محفوظ خواهد بود.»

امروز؛ آغاز بررسی «جمع‌بندی مذاکرات» در بهارستان

نمایندگان مجلس در راستای طی مسیر قانونی بررسی داخلی «جمع‌بندی مذاکرات»، امروز روند بررسی توافق وین را آغاز می‌کنند. سخنگوی هیات رئیسه مجلس گفته است: «نشست مشترک مجلس با وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی روز سه‌شنبه (امروز) به صورت علنی برگزار می‌شود و مسئولان مربوط در این جلسه توضیحاتی درباره تفاهم هسته‌ای و مفاد آن به نمایندگان ارائه می‌کنند». عبدالرضا مصری افزود: «در نشست اخیر هیات رئیسه مجلس، مقرر شد که آقایان ظریف و صالحی در نشستی علنی حاضر شوند، حال شاید صبح سه‌شنبه (امروز) تصمیم مجلس در این باره تغییر کند و نشستی غیرعلنی برگزار شود». نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی ادامه داده است: «در نشست روز سه‌شنبه مجلس آقایان ظریف و صالحی درباره تفاهم هسته‌ای گزارشی ارائه می‌کنند و به سؤالات نمایندگان پاسخ می‌دهند.»

نگرانی‌های داخلی از قطعنامه شورای امنیت

از سوی دیگر در داخل کشور برخی با دیده تردید به قطعنامه دیروز شورای امنیت می‌نگرند. در همین ارتباط جمعی از استادان دانشگاه‌های کشور در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور با تأکید بر این‌که قطعنامه شورای امنیت پیرامون برنامه هسته‌ای کشورمان مانند «شمشیری بلند» بر سر ملت ایران است، اعلام کردند: این قطعنامه بشدت استقلال، امنیت و منافع ملی را خدشه‌دار می‌کند.

فرمانده کل سپاه هم گفته «هر قطعنامه‌ای که در تضاد با خطوط قرمز کشورمان باشد هیچ اعتباری ندارد.» سردار سرلشکر محمدعلی جعفری در گفت‌وگو با تسنیم، با بیان این‌که همان‌طور که پیش از این نیز توسط مسئولان مذاکره‌کننده ایرانی و بویژه رهبر معظم انقلاب تأکید شده، متن جمع‌بندی نهایی مذاکرات هسته‌ای باید در مسیر قانونی خود بررسی شده، سپس اعلام نظر نهایی صورت بگیرد، خاطرنشان کرد: «به نظر می‌رسد برخی تعمداً با فضاسازی‌های کاذب بنای آن دارند که چنین روند قانونی را نادیده گرفته و راه را برای بررسی بموقع و دقیق این جمع‌بندی و قرار دادن آن در یک مسیر حقوقی و منطبق با منافع ملت ایران سد کنند.» همزمان سردار حسین دهقان، وزیر دفاع هم تاکید کرده است: «اجرای «برجام» مستلزم رعایت کامل خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران و جلب اعتماد ملت ایران توسط 1+5 و نهادهای بین‌المللی ذی‌ربط است.»

ظریف: منتقدان به نیمه خالی لیوان نگاه می‌کنند

با وجود این محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به انتقادات مطرح شده به قطعنامه شورای امنیت، گفت: «برای نخستین‌بار در تاریخ شورای امنیت، کشوری که به واسطه برنامه غنی‌سازی تحت فصل هفت بود، برنامه غنی‌سازی‌اش به رسمیت شناخته شد. این‌که برخی منتقدان بتوانند ایرادهایی در این توافق پیدا کنند، منتفی نیست، زیرا این یک مصالحه است و در هر مصالحه‌ای بخشی به نفع یک‌طرف و بخش دیگر به نفع طرف مقابل است.»

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در گفت‌وگو با ایلنا تاکید کرده است: «در هرحال مهم این است که ما توانسته‌ایم در مذاکره‌ای که یک طرف آن شش قدرت عمده جهان بودند و یک‌طرف آن جمهوری اسلامی ایران با اتکا به خدا و حمایت مردم از حقوق خود دفاع کنیم. برای این‌که چنین دستاوردی داشته باشیم، ناگزیر بودیم مذاکره کنیم. مذاکره هم به این معنی است که شما امتیازی می‌دهید و امتیازی می‌گیرید. اگر دوستان بخواهند به نیمه خالی لیوان نگاه کنند، می‌توانند نقاطی در آن پیدا کنند ولی اگر بخواهند به منافع ملی و شادی مردم نگاه کنند، آنگاه نیمه پر لیوان را می‌بینند.»

هشدار جان کری به کنگره درباره لغو توافق هسته‌ای

بررسی روند اجرایی شدن جمع‌بندی مذاکرات هفته گذشته ایران و 1+5 درحالی در تهران با دقت اجرا می‌شود که در آمریکا نگرانی‌های زیادی درباره سنگ‌اندازی کنگره پیش‌پای اجرای توافق وجود دارد.

در همین راستا دیروز وزیر امور خارجه آمریکا در پاسخ به انتقادات داخلی در این کشور، با دفاع کامل از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 و هشدار نسبت به عواقب مخرب رد آن توسط کنگره این کشور اعلام کرد، جز توافق با تهران راه دیگری وجود ندارد. به گزارش ایرنا، کری وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی.ان.ان با دفاع از توافق هسته‌ای در مورد عواقب مخالفت کنگره هشدار داد و اظهار کرد: اگر کنگره رای لازم سلب اختیار حق وتوی ریاست جمهوری را بدست آورد، رد توافق عواقب وخیمی خواهد داشت. وی افزود: اگر سنای آمریکا این توافق را رد کند تمام کشورهایی که کنار آمریکا در مذاکرات شرکت داشتند، ضمن مقصر دانستن واشنگتن به خاطر این شکست، تحریم‌های ایران را لغو خواهند کرد و ایران هم بدون تحریم‌ها و محدودیت دیگری به فعالیت‌های خود ادامه خواهد داد. کری گفته، در صورت رد توافق، امکان نظارت و بازرسی‌های توافق شده بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران میسر نخواهد بود و اکنون نگرانی واقعی منطقه باید از به دست نیامدن توافق باشد.

در واکنش به این فضاسازی‌های آمریکایی، نوذر شفیعی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که احتمال سنگ‌اندازی جمهوری‌خواهان کنگره در زمینه توافق هسته‌ای وجود دارد، گفته است: کنگره مخاطب مجلس ایران نیست، بلکه دولت‌ها در مذاکرات طرف حساب هستند. او با بیان این‌که مجلس ایران بر اساس خطوط قرمز داخلی متن توافق را بررسی می‌کند، گفته «کنگره آمریکا در چارچوب مکانیزم‌های داخلی خودشان به مساله توافق هسته‌ای ایران و 1+5 ورود پیدا می‌کند. از سوی دیگر نیز خطوط قرمز داخلی و رویکردهای رهبر انقلاب و قانون اساسی مبنای بررسی متن توافق در مجلس خواهد بود.»