تاکسی دربستی اوبر

یک مساله، یک راه‌حل

ماجرا به سال 2008 بازمی‌گردد. جوانی به نام تراویس کالانیک (Travis Kalanick) از ایالات متحده به فرانسه می‌رود تا در کنفرانسی در ارتباط با کاربردهای وب شرکت کند. اما او در پاریس با مشکل تاکسی گرفتن روبه‌رو می‌شود و ایده نرم‌افزار «اوبر» برای نخستین بار در ذهن او جرقه می‌زند. کالانیک از آن پس تصمیم گرفت با بهره‌گیری از فناوری، سامانه‌ای برای تسهیل فرآیند تاکسی گرفتن و نیز انجام دیگر امور مرتبط بیابد. او مدتی بعد همراه دوست خود «گرت کمپ (Garrett Camp)» شرکتی با نام «اوبرکپ (Ubercap)» را تاسیس و این نرم‌افزار را طراحی کرد.

اوبر چگونه کار می‌کند؟

اوبر یک نرم‌افزار ویژه تلفن همراه هوشمند است. نرم‌افزار اوبر می‌تواند تمام دشواری‌هایی را که از تاکسی گرفتن در ذهن داریم، به تجربه‌ای بی‌دردسر و حتی شیرین تبدیل کند. هر گاه کاربری نیاز به تاکسی داشته باشد، کافی است دکمه ویژه فراخوانی تاکسی را در این نرم‌افزار فشار دهد. بلافاصله، اطلاعات مربوط به موقعیت جغرافیایی کاربر به نزدیک‌ترین راننده تاکسی که در سیستم اوبر عضو است ارسال می‌شود. راننده پس از تائید، به سمت کاربر حرکت می‌کند.

کاربر پس از فشار دادن دکمه و پیش از رسیدن تاکسی می‌تواند به‌صورت آنی، موقعیت مکانی راننده و زمان تخمینی رسیدن او را مشاهده کند. همچنین کاربر می‌تواند از میزان کرایه تخمینی تا مقصد نیز مطلع شود. محاسبه کرایه در این سامانه براساس مسافت طی شده و در برخی موارد براساس زمان صورت می‌گیرد. البته اوبر مدتی پیش الگوریتم ویژه‌ای را طراحی کرد که بر اساس آن، کرایه در برخی موقعیت‌ها که نسبت تقاضا از عرضه بیشتر می‌شود (نظیر ساعات پرتردد یا هوای توفانی)، بیشتر از مبلغ مرسوم در روزهای عادی باشد.

پس از رسیدن مسافر به مقصد، کرایه این سفر به‌صورت خودکار از حساب مسافر کم شده و به حساب راننده واریز می‌شود و رسیدی الکترونیک نیز برای مسافر ارسال می‌شود. همچنین مسافر می‌تواند بر اساس شاخص‌هایی نظیر کیفیت رانندگی، رفتار راننده و نظایر اینها به راننده تاکسی خود امتیاز بدهد. البته این امتیازدهی دوطرفه است و راننده نیز می‌تواند به مسافر خود امتیاز بدهد. گفتنی است مسافران و رانندگانی که امتیاز پایینی دریافت می‌کنند، بعدها با محدودیت‌هایی در استفاده از این سامانه روبه‌رو می‌شوند.

رشد باور نکردنی

سال 2011 شرکت اوبرکپ توانست 49میلیون دلار درآمد کسب کند. دسامبر 2011 این شرکت بین‌المللی شد و نخستین شهر منتخب برای فعالیت این شرکت خارج از مرزهای ایالات متحده، پاریس بود؛ یعنی همان شهری که مشکل تاکسی گرفتن در آن به ایده شکل‌گیری اوبر انجامیده بود.

اوبر طی چند سال رشد قابل ملاحظه‌ای داشت و تا مارس 2015 توانست به سرمایه 82 میلیارد دلاری دست یابد. براساس پیش‌بینی‌ها، درآمد این شرکت تا پایان سال 2015 به‌ ده میلیارد دلار خواهد رسید. کاربران اوبر اکنون در 58 کشور و 300 شهر جهان می‌توانند از این نرم‌افزار برای یافتن تاکسی استفاده کنند. این موفقیت سبب شد شرکت‌های دیگری با تقلید از اوبر، نرم‌افزارهای مشابهی طراحی کنند که برای نمونه می‌توان به «لیفت» (Lyft)، «بلابلاکار» (BlaBlaCar) و «گوکچ»(GoCatch) اشاره کرد.

از جابه‌جایی مسافر تا خرید و حمل بار

یکی از ویژگی‌های شرکت‌های موفق در هرزمینه‌ای این است که ابتدا تمام تمرکز خود را روی بخشی از بازار و گروهی خاص از مشتریان قرار می‌دهند و پس از موفقیت نسبی در آن، بتدریج دامنه فعالیت‌های خود را گسترش می‌دهند. اوبر نیز با هوشمندی این رویه را در پیش گرفت. اوبر ابتدا فقط در سانفرانسیسکو فعالیت داشت. بسیاری از شهروندان سانفرانسیسکو از سیستم تاکسیرانی این شهر ناراضی بودند و به همین دلیل خیلی سریع از اوبر استقبال کردند. یکی از نکات جالب در زمینه گسترش اوبر، به تاثیر همین مشتریان آغازین مربوط می‌شود. این افراد که از کارکرد اوبر راضی بودند، به شیوه‌های مختلف نظیر وبلاگ‌نویسی یا نوشتن تجربیات خوشایند خود در شبکه‌های اجتماعی، اوبر را تبلیغ کردند. در واقع موفقیت اوبر تا حد زیادی مدیون تبلیغات کلامی و غیرمستقیم اولین مشتریانش بود.

پس از موفقیت‌های شکل گرفته در زمینه حمل مسافر، اوبر یک گام دیگر به پیش رفت و امکان حمل بار را نیز در برنامه‌های خود گنجاند. همچنین از سال گذشته، امکان دیگری به این برنامه افزوده شد و کاربران اکنون می‌توانند در برخی شهرها، از میان فهرستی از کالاهای روزمره نظیر مواد غذایی، نیازهای خود را سفارش دهند و پس از چند دقیقه آنها را به وسیله رانندگانی که عضو همین سامانه هستند، دریافت کنند.

دردسرهای اوبر

با این‌که اوبر توانست مشکل‌گشای بسیاری از افراد باشد، اما در این مسیر با مشکلات متعددی نیز روبه‌رو شده است. اصلی‌ترین گلایه‌ای که در این زمینه مطرح شده، به بهره‌گیری از رانندگان غیرمجاز و بدون پروانه مربوط می‌شود. با این‌که در بسیاری از شهرها، رانندگان ناوگان تاکسیرانی شهری در سامانه اوبر عضو هستند، اما به ندرت پیش آمده رانندگان غیرمجاز نیز در اوبر فعالیت کنند که همین موجب ایجاد مشکلاتی برای مسافران شده است. با این حال، اوبر در چند وقت اخیر تدابیری را برای حل این مشکل اتخاذ کرده است.

حداقل محصول قابل ارائه

یکی از اشتباهایی که بسیاری از برنامه‌نویسان و کارآفرینان انجام می‌دهند این است که ابتدا محصول نهایی خود را می‌سازند سپس آن را به بازار عرضه می‌کنند. این رویه در بیشتر موارد به شکست این کسب و کارها می‌انجامد؛ زیرا بازار معمولا واکنش دلخواه کارآفرینان را نشان نمی‌دهد. در مقابل، بسیاری از کسب‌ و کارهای موفق در آغاز کار، نمونه‌ای کوچک‌تر از محصول خود را به بازاری محدود عرضه می‌کنند. این نمونه معمولا «حداقل محصول قابل ارائه» نامیده می‌شود که گاهی به‌صورت خلاصه آن را MVP می‌نامند. اوبر نیز جزو شرکت‌های موفقی بود که ابتدای کار، محصولی برای همه کاربران نساخت و حداقل محصول قابل ارائه خود را به شکلی هوشمندانه طراحی کرد.

تراویس کالانیک در نخستین روزهای راه‌اندازی اوبر، آن را میان دوستان خود آزمایش کرد. هر یک از دوستان تراویس می‌توانستند به او ایمیلی بزنند و دسترسی به نرم‌افزار را تقاضا کنند. همچنین تراویس با چند راننده تاکسی توافق کرد از این نرم‌افزار استفاده کنند. پس از چند روز مشخص شد این سامانه موفق بوده و به این ترتیب اوبر وارد مرحله بعدی یعنی عرضه آن به شهروندان سانفرانسیسکو شد.

صالح سپهری‌فر