رسم‌الخط واحد برای کتاب‌های کودک و نوجوان

او دو دوره عضو هیات‌مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و دبیر و سخنگوی آن بوده است و اکنون هم در این عرصه کار می‌کند. با او درباره کارهای تازه اش گفت‌وگویی کوتاه انجام دادیم.

آقای اقبال‌زاده، در نمایشگاه کتاب تهران با دست پر آمده بودید و احتمالا اکنون باید سرتان خلوت‌تر باشد، این روزها مشغول انجام چه کاری هستید؟

در حال حاضر بیشتر وقتم را در انتشارات محراب قلم می‌گذرانم. در این انتشارات ترجمه مجموعه‌ای را برای گروه سنی کودک و نوجوان آغاز کرده‌ایم که 18 جلد آن همان طور که اشاره کردید در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد. جالب است بدانید با وجود نارضایتی بیشتر ناشران از کم رونق بودن نمایشگاه کتاب، این مجموعه با استقبال خوبی مواجه بود. تاکنون بیش از 30 جلد کتاب برای ترجمه انتخاب شده و همکاران فعال در این عرصه هم می‌توانند در صورت تمایل کارهایشان را برای ما بفرستند. البته ما علاوه بر ترجمه در حال پیگیری موضوع دیگری هم هستیم. همان طور که می‌دانید رسم‌الخط کتاب‌های کودکان و نوجوانان این روزها با آشفتگی روبه‌روست؛ از این رو تصمیم گرفته‌ایم به رسم‌الخط واحدی برای کتاب‌های این گروه سنی برسیم و در حال تدوین آن هستیم. این پدیده فرخنده‌ای است که ما مخاطب را جدی بگیریم و به مسائل بصورت حرفه‌ای نگاه کنیم. اکنون ناشران بسیار کمی، ویراستار و شورای ویرایش دارند، گرچه حضور این افراد متخصص در هر نشری لازم و حیاتی است.

خودتان کتاب تازه‌ای منتشر نکرده‌اید؟

بتازگی کتاب «ترجمه برای کودکان» نوشته «ریتا اویتنین» با ترجمه بنده از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان روانه بازار کتاب شده است. این کتاب علاوه بر پرداختن به موضوع ترجمه برای این گروه سنی به نقد روان‌شناسی رشد پیاژه نیز می‌پردازد که سال‌هاست در ایران هم مورد توجه است.

این موضوع فصل اول کتاب است. در دیگر فصل‌ها هم به موضوعاتی چون منطق گفت و شنودی و چند صدایی میخائیل باختین پرداخته و فلسفه ادبیات کودک را تشریح کرده است. کتاب نگاهی هم به انتقال تصاویر در ترجمه داشته است. ضمن آن‌که بخش مهمی از کتاب ترجمه را با توجه به فرهنگ و ذهن و زبان کودک در فرهنگ مقصد و مبدا بررسی می‌کند و می‌گوید مثلا اگر از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌کنیم باید توجه کنیم ذهن و زبان و فرهنگ کودک ایرانی چگونه است. از نگاه نویسنده مترجم باید برخورد خلاقی داشته باشد، او معتقد است ما باید چیزی تحت عنوان این‌که متن اصلی در زبان مبدا اصیل هست را رد کنیم، چرا که ترجمه یک متن خلاقانه نو بوده و اگر کسی خلاقانه و هنری ترجمه کند، بازهم با یک متن اصیل روبه‌رو خواهیم بود.

مخاطب این کتاب چه کسانی هستند؟

مترجمان، پژوهشگران و منتقدان و حتی علاقه‌مندان نظریات ادبی بزرگسال. زیرا کتاب بر اساس رویکرد هرمنوتیک مدرن نظریات مطرح امروز دنیا را بررسی کرده چون نویسنده ادبیات کودک را بر مبنای دیدگاه‌های باختین توصیف و تحلیل کرده است.

چرا این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردید؟

ادبیات کودک و همچنین آثاری که برای کودکان ترجمه می‌شود، بسیار مهم است؛ بنابراین تصمیم گرفتم این کتاب را ترجمه کنم تا مترجمان گوناگون با خواندن آن نسبت به گزینش آثاری که برای کودکان ترجمه می‌کنند، حساس‌تر باشند و توجه بیشتری نشان دهند.«ترجمه برای کودکان» را می‌توان در زمره کتاب‌های مرجع دانست، چون علاوه بر این‌که به بحث ترجمه می‌پردازد، به فلسفه ادبیات کودک نیز توجه دارد. پیش از این هم مجموعه مقالاتی در این عرصه در کشورمان ترجمه شده، اما کتابی در این حوزه نداشتیم و نیاز به آن احساس می‌شد.

منتظر انتشار کتاب تازه‌ای از شما باشیم؟

«چگونه رمان خود را بازنگری و ویرایش کنیم» کتابی است که دو سالی می‌شود به سوره مهر سپرده‌ام. متاسفانه روند انتشار آن طولانی شده و به نمایشگاه کتاب هم نرسید، اما اکنون در مرحله ویرایش نهایی است و امیدوارم بزودی منتشر شود. البته ممکن است عنوان کتاب کمی تغییر کند.

موضوع این کتاب چیست؟

این کتاب در واقع راهنمای بازنگری و ویرایش رمان است. نویسنده آن نیز اسکات بل از رمان نویسان مشهور آمریکاست که سال‌ها تجربه آموزش داستان‌نویسی دارد.

زینب مرتضایی‌ فرد - گروه فرهنگ و هنر