پشت پرده نسل کشی علیه مسلمانان میانمار

در بیشتر اخبار و گزارش‌ها مربوط به این اقلیت مسلمان در میانمار، به خشونت‌ها و محدودیت‌هایی اشاره می‌‌شود که از سوی دولت این کشور و اکثریت بوداییان آن بر روهینگاها تحمیل می‌شود، اما کمتر کسی می‌داند فردی که باعث تحریک بودائیان میانمار علیه مسلمانان این کشور می‌شود، کیست.

جولای 2013 عکس یک راهب بودایی روی صفحه نخست مجله تایم با این عنوان کار شد: «چهره ترس و وحشت بودایی‌ها». نخستین بار بود که نام «آشین ویراتو» به عنوان عامل تحریک بودایی‌ها علیه روهینگاها در رسانه‌های جهان مطرح می‌شد. همان طور که انتظار می‌رفت، مقامات میانمار بسرعت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. تین سین، رئیس‌جمهور میانمار با انتشار بیانیه‌ای ضمن اعلام این که دولت این کشور از اقلیت‌ها دفاع می‌کند، ویراتو را فردی منحصربه‌فرد و فرزند بودا خواند. برای بررسی صحت و سقم گفته تین سین، کافی است به پیشینه ویراتو در نبرد علیه مسلمانان و اظهارات تفرقه‌انگیزانه او توجه کرد.

جنبش 969

برای پیدا کردن محل حضور ویراتو و پیروان افراطی‌اش کافی است گشتی در خیابان‌های ماندلای، دومین شهر بزرگ میانمار زد و به معبد ماسوئین رفت که سر در آن عبارت «969» ثبت شده است. البته طی چند سال گذشته این عبارت را می‌توان روی تاکسی‌ها، مغازه‌ها و مکان‌های زیادی در شهرهای مختلف میانمار مشاهده کرد. نام این جنبش از سه عدد ۹، ۶ و ۹ تشکیل شده که نمایانگر آموزه‌های 9 گانه بودا، شش آموزه و راه بودا و راه‌های 9 گانه رهبانیت است، اما اقدامات ویراتو و طرفدارانش باعث شده این اسم تداعی‌کننده خشونت و تبعیض علیه اقلیت مسلمانان میانمار باشد. این ذهنیت پس از آن در میان میانماری‌ها شکل گرفت که ویراتو برای گسترش عقاید و نظرات افراطی خود، جنبش 969 را تاسیس کرد.

خود ویراتو در بیشتر روزها مقابل معبد این جنبش ایستاده و به طرفدارانش خوشامد می‌گوید، اما این خوشامدگویی هیچ سنخیتی با آموزه‌های جنبش ندارد. وقتی وارد معبد می‌شویم با عکس بزرگی از خود ویراتو روبه‌رو می‌شویم که روی تعدادی از دیوارهای آن نصب شده است. از در و دیوارهای همین معبد می‌توان به عقاید افراطی ویراتو پی برد. علاوه بر عکس خودش، تصاویری از بودایی‌ها روی دیوارهاست که به ادعای خودش در نبرد مسلمانان در استان راخین کشته شده‌اند. این در حالی است که استان راخین طی چند سال گذشته شاهد شدیدترین خشونت‌ها علیه مسلمانان روهینگا بوده است.

ویراتو مردی 46 ساله به نظر می‌رسد که هنگام صحبت کردن می‌کوشد لحنی آرام داشته باشد. در بیشتر کلاس‌هایش می‌شود این جملات را بارها شنید: «اگر میانمار می‌خواهد روی صلح و آرامش را ببیند، بودایی‌‌ها و مسلمانان باید جدا از یکدیگر زندگی کنند». پس از آن که مجله تایم عکس او را روی جلد کار کرد، رسانه‌های اجتماعی نیز بیشتر به بررسی اقدامات و عقاید او پرداختند. از آن زمان، رسانه‌های اجتماعی لقب «بن لادن میانمار» را برای ویراتو انتخاب کردند. او سال 2003 و به اتهام انتشار عقاید تنفربرانگیز علیه مسلمانان به 25 سال زندان محکوم شد، اما این حکم هفت سال بیشتر دوام نیاورد زیرا سال 2010 و پس از اعلام عفو عمومی زندانیان سیاسی از سوی تین سین، رئیس‌جمهور میانمار، ویراتو نیز آزاد شد. دولت کنونی میانمار از سال 2011 و با اعلام اصلاحات گسترده سیاسی و اجتماعی قدرت را به دست گرفته، اما به نظر می‌رسد این اصلاحات تنها به نفع بودایی‌ها بوده، زیرا ویراتو و طرفدارانش با شدت بیشتری علیه مسلمانان اظهارنظر و عمل می‌کنند.

این جنبش‌افراطی با رویکردهای شبه‌نازی (نئو‌نازی‌ها) که با ایده پاکسازی مذهبی و جلوگیری از گسترش اسلام در مناطق تحت تسلط بوداییان فعالیت می‌کند، پیروان خود را به دوری از مسلمانان، ازدواج نکردن با آنها، معامله نکردن با مسلمانان، بیرون راندن آنان از منازلشان و آتش زدن خانه‌هایشان تشویق می‌کند.

او در یکی از همین اظهارنظرها گفته است: «ما راهبان بودایی بیش از حد انعطاف‌پذیر هستیم و غرور میهنی نداریم. مسلمانان در داد و ستد مهارت دارند و کارهای ساختمانی و حمل و نقل ما را به دست گرفته‌اند، ولی حالا دارند احزاب سیاسی ما را در دست می‌گیرند. اگر این وضع ادامه پیدا کند، کشور ما شبیه افغانستان یا اندونزی خواهد شد». ویراتو بین راهب‌های استان راخین که مسلمانان روهینگا آنجا سکونت داشتند، بسیار محبوب است. هشدارهای ویراتو مبنی بر این که این منطقه دارد مسلمان می‌شود، در همه جای این استان شنیده می‌شود.

از سوی دیگر، موفقیت اقتصادی مسلمانان در این کشور از دیگر نگرانی‌هایی است که این جنبش و پیروان ویراتو را به آتش زدن و تخریب مغازه‌های مسلمانان برانگیخته است. مارک فارمنر، مدیر کمپین میانمار در لندن ـ که با هدف ارتقای دموکراسی در این کشور فعال شده ـ معتقد است در میانمار تبعیض عمیق و ریشه‌داری در تفکر بوداییان حاکم شده است. به گفته وی، حتی بوداییانی که عضو جنبش‌های افراطی همچون 969 نیستند، دوستان مسلمان خود را با عناوین اهانت‌آمیز خطاب می‌کنند. این تبعیض مانند سرطان در حال گسترش است.

سای لات، استاد دانشگاه سایمون فریزر کانادا که در حوزه مسلمانان این کشور آثار بسیاری دارد، در یکی از مطالب خود نوشت: رژیم‌های نظامی حاکم پیشین، نفرت از مسلمانان را در اذهان عمومی نهادینه کرده‌ و به این منظور محدودیت‌ تبعیض‌آمیزی برای این اقلیت وضع کرده‌اند. محقق حوزه جنوب شرق آسیا می‌افزاید: «بسیاری از افراد تندرو که در دولت میانمار نفوذ کرده‌اند، این جنبش را بهترین راه‌ مقابله و محدود کردن جمعیت و نفوذ مسلمانان می‌دانند. مقامات دولتی میانمار، جنبش 969 را تنها جنبشی اقتصادی برای بهبود وضعیت اقتصادی بوداییان می‌دانند، اما واقعیت این است که تحریک این گروه درگیری‌های خونینی را تاکنون رقم زده است». حتی در مناطقی که جمعیت مسلمان چندانی ندارند و تهدیدی محسوب نمی‌شوند، بوداییان علاوه بر تحریم و منزوی کردن مسلمانان با دیوارنویسی، پوشیدن لباس‌هایی حاوی شعارهایی بر ضدآنان و دیگر روش‌ها این اقلیت را آزار و اذیت می‌کنند.

گوشه‌ای از این جنایات، حدود سه سال پیش در شهر میکتیلا از شهرهای مرکزی میانمار اتفاق افتاد. در آن حادثه بوداییان افراطی جنبش 969، 20 پسر بچه مسلمان را از مدرسه ربودند و به منطقه‌ای خارج از شهر آوردند و پس از قطعه قطعه کردن آنان، اجسادشان را به نفت آغشته کردند و آتش زدند. وین هتین، یکی از نمایندگان پارلمان میانمار در شرح فاجعه گفت: «8 پسربچه در مقابل چشمان من کشته شدند. من سعی کردم جمعیت را متوقف کنم و به آنها گفتم به خانه‌هایشان برگردند ولی آنها مرا تهدید کردند و پلیس هم مرا به کناری کشید. من نمی‌دانم چرا پلیس هیچ کاری نکرد.» مارس ۲۰۱۲ نیز درگیری‌های دیگری در شهر میکتیلا و در جریان اختلاف میان یک مشتری و یک طلافروش مسلمان، به کشته شدن ۴۰ مسلمان انجامید.

به نظر می‌رسد، عقاید افراطی ویراتو تنها در میانمار طرفدار ندارد. براساس گزارش‌های رسمی، بودا بالا سنا (به اختصار بی‌بی‌اس) نام گروه ملی‌گرای افراطی و نژادپرست در سریلانکاست که تحت تأثیر ویراتو شکل گرفته است. مسلمانان سریلانکا مانند میانمار در اقلیت قرار دارند و جانشان تهدید می‌شود.

فشارهای دولتی

علاوه بر تحرکات این جنبش و بوداییان افراطی، دولت میانمار هم به صورت رسمی دستور داده است مسلمانان دیگر حق بنا کردن مساجد جدید یا ترمیم مساجد قدیمی را ندارند. همین دستور دولتی کافی بود تا افراطیون بودایی نزدیک به ۷۲ مسجد را ویران کنند. براساس قوانین وضع شده از سوی دولت، روهینگاها تنها می‌توانند دو فرزند داشته باشند. بنا بر آمار رسمی، مسلمانان حدود 4 درصد جمعیت 55 میلیونی میانمار را تشکیل می‌دهند، اما اعضای جنبش 969 برای تهدید نشان دادن مسلمانان، گزارش‌های متناقضی در این زمینه ارائه می‌کنند.

آنها ادعا دارند مسلمانان حدود 24 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. ویلامار بیمونا، یکی از اعضای سرشناس این جنبش می‌گوید: بیش از 58 کشور عرب از روهینگاها حمایت می‌کنند؛ البته براساس گزارش‌‌های ما تعداد این کشورها در حال افزایش است. به نظر می‌رسد، حتی آمار دولتی در این زمینه چندان قابل استناد نیست زیرا میو وین، سخنگوی جامعه مسلمانان تخمین می‌زند این اقلیت حدود 8 تا 10 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهد.

صرف‌نظر از این اطلاعات، روهینگاها طی دو سال گذشته با پاکسازی قومی شدید روبه‌رو بوده‌اند.
صدها هزار نفر هم‌اکنون در کمپ‌هایی با شرایط بسیار سخت به سر می‌برند. هر روزه، بسیاری از آنها به دلیل شرایط غیربهداشتی، جان خود را از دست می‌دهند. طی چند ماه گذشته شاهد آواره شدن مسلمانان در آب‌های منطقه جنوب شرقی آسیا بودیم، زیرا دولت میانمار آنها را مجبور به ترک خانه‌هایشان کرده و دولت‌های دیگر نیز آنها را نمی‌پذیرند. این شرایط باعث شده خود روهینگاها هم امیدی به آینده نداشته باشند. یکی از ساکنان این کمپ‌ها می‌گوید: ما امید خود را از دست داده‌ایم؛ آینده‌ای نداریم و خانه‌مان را خراب کرده‌اند.

حسین خلیلی/‌ گروه بین‌الملل