سریا‌ل‌هایی با مخاطب نامعلوم

در واقع شبکه نمایش خانگی در ابتدا آثار و فیلم‌های سینمایی را بعد از اکران به فیلم‌هایی برای نمایش خانگی تبدیل کرد، اما با گذر زمان و جا افتادن این پروژه، سیاست‌های تازه‌ای در این شبکه نمایشی ظهور پیدا کرد که از جمله آنها می‌توان به ساخت مستقیم آثار برای پخش اختصاصی در این شبکه اشاره کرد. فیلم‌ها و سریال‌های زیادی طی سال‌های اخیر برای پخش از شبکه نمایش خانگی ساخته شد و در بازار فروش در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.

فیلم‌های شبکه خانگی

در تولید و ساخت فیلم سینمایی برای شبکه خانگی می‌توان اذعان کرد که این آثار از نظر کیفی و کمی از سطح نسبی پایین‌تری از آنچه در سینما و تلویزیون ساخته و پخش می‌شد برخوردار بوده و هست. دلیل آن هم شاید نبود سرمایه‌گذاری مناسب باشد که احتمالا ریشه در نبود اطمینان نسبت به استقبال مردمی است. در واقع عوامل حرفه‌ای برای کار در سینما و تلویزیون خیلی راغب هستند زیرا حتی در صورت نبود استقبال عمومی، صحنه‌های نمایشی چون جشنواره‌ها را در عرصه سینما و تلویزیون پیش‌رو دارند و موضوعی به نام پخش از شبکه‌های سراسری و پخش مجدد‌ها دلایل اصلی به شمار می‌آید، اما درباره شبکه نمایش خانگی بنا به‌دلایل گوناگون این اتفاق رخ نمی‌دهد. همان‌طور که تا این زمان فیلم سینمایی که مختص شبکه نمایش خانگی ساخته شده و به موفقیت رسیده باشد، ساخته و پخش نشده است. ولی موضوع جالب توجه اینجاست که در بحث سریال‌سازی این مساله شرایط کاملا متفاوتی دارد.

سریال‌های شبکه نمایش خانگی

سریال‌های شبکه نمایش خانگی سریال‌هایی پرهزینه است که با حضور ستاره‌های سرشناس سینما و تلویزیون و عوامل کاملا حرفه‌ای ساخته شده‌ است. البته سریال‌های شبکه نمایش خانگی نیز به دوگروه تقسیم می‌شود؛ یک گروه سریال‌هایی که از تلویزیون پخش شده‌ و گروه دیگر سریال‌هایی که برای شبکه نمایش خانگی ساخته شده است. در این بخش فقط سریال‌هایی که برای شبکه خانگی ساخته شده‌، مدنظر است.

زمانی ایده ساخت سریال‌های شبکه نمایش خانگی مطرح شد که سریال‌های پرطرفدار و خوش ساخت غربی از طریق دی‌وی‌دی و دانلود غیرمجاز و سریال‌های ضعیف شبکه‌های فارسی زبان ماهواره‌ای مخاطبان ایرانی را جذب می‌کرد، از این‌رو و با هدف جذب مخاطبان به سوی سریال‌های ایرانی این مجموعه‌ها ساخته شد. البته آن دوران همزمان با برخی تغییر نگرش و رویکردها در ساختار فکری رسانه ملی بود، به‌طوری که بسیاری از تولیدکنندگان محبوب و پرطرفدار هرکدام بنابه دلایلی امکان ساخت اثر در تلویزیون را پیدا نکردند. از این‌رو شبکه نمایش خانگی بهترین محفل برای تولید سریال‌های بزرگ ایرانی شد هر چند در عمل آنچه را به‌عنوان ماحصل این برنامه‌ریزی به‌وجود آمد نمی‌توان موفقیتی بزرگ در راستای سریال‌سازی ایرانی دانست.

اولین‌ها

اولین سریال‌های بزرگ شبکه نمایش خانگی «قلب یخی» و «قهوه تلخ» بود. قلب یخی که از نظر تولید ظاهری شبیه سریال‌های بزرگ بین‌المللی داشت در ابتدا خیلی زود توجه مخاطبان را به خود جلب کرد.

حضور تعداد زیادی از مطرح‌ترین ستاره‌های بازیگری در کنار عواملی چون کارگردانان سرشناس باعث شد که قلب یخی به‌عنوان رقیبی جدی برای سریال‌های خارجی محسوب شود اما قلب یخی آن‌قدر درگیر حواشی داخلی و خارجی شد که به همان سرعتی که مورد توجه قرار گرفته بود از نظرها دور شد. «قهوه تلخ» اما به نظر موفق‌ترین سریال شبکه نمایش خانگی از آغاز تا امروز بوده است. این سریال بعد از جدایی موقت مهران مدیری و تلویزیون ساخته شد. درخواست مدیری در ابتدای سی‌دی‌های قسمت اول این مجموعه درباره رعایت قانون کپی رایت از سوی بینندگان را می‌توان یکی از اتفاقات بزرگ فرهنگی در سال‌های اخیر به حساب آورد، زیرا آن‌قدر این حرف روی طرفداران او تاثیر گذاشته بود که بنا به مصداق‌های عینی،پدر و مادرها و خواهر و برادرها نیز از دادن سی‌دی قهوه تلخ به یکدیگر امتناع کردند. اما این سود هنگفت مالی و اعتباری که به دست تولیدکنندگان قهوه تلخ رسید پایان خوشی نداشت.

درست است که قسمت‌های ابتدایی قهوه تلخ فروش خوبی داشت و با استقبال مخاطبان همراه بود اما خیلی زود این تب نیز فرو نشست. مسائلی چون پایبند نبودن تولیدکنندگان در اهدای جوایز نیز شاید فقط بهانه‌ای باشد زیرا فقط چند قسمت از پخش قهوه تلخ گذشته بود که کپی‌های غیرمجازش در دسترس قرار گرفت و متاسفانه اگر مخاطبی هم بود سعی می‌کرد از همین راه «قهوه تلخ» را تهیه کند. قهوه تلخ موفق‌ترین سریال ساخته شده در شبکه نمایش خانگی تا امروز به حساب می‌آید اما این به معنای موفقیت این مجموعه که مهران مدیری و جمعی از بهترین بازیگران طنز ایران را همراه داشت، نیست.

گروه دوم

شکست «قلب یخی» و «قهوه تلخ» در جذب مخاطبانی که مدنظر تولیدکنندگان و پخش‌کنندگان بود باعث برخی تغییرات در رویکرد شبکه خانگی در تولید سریال شد. سریال «ساخت ایران» که محمدرضا گلزار و امین حیایی را به‌عنوان پرفروش‌ترین ستاره‌های سینما در اختیار داشت هرچند با استقبال عمومی روبه‌رو شد اما این استقبال نیز مقطعی بود. در کنار این شبکه نمایش خانگی از آن به بعد بیشتر تمرکزش را بر تولید آثار طنز گذاشت. مهران مدیری برای جبران ناراحتی مخاطبان پرشمارش سریال بعدی‌اش (ویلای من) را ساخت که یک شکست دیگر بود. او حتی بعد از «ویلای من» در سبک و ساختار کارش تغییر ایجاد کرده و به آیتم‌سازی و طنز مینی‌مال روی آورد، هرچند توفیقات موسمی هم به‌دست آمد اما در نهایت هیچ‌گاه مدیری را راضی نکرد تا این‌که او رسما در نوروز 93 اعلام کرد که آرزویش بازگشت به تلویزیون است.

اما شبکه نمایش خانگی برای جذب مخاطب فقط به مدیری اتکا نکرد و سبک‌های مختلفی از سریال‌های طنز را در دستور تولید خود قرار داد و در این راه از کسانی مانند داوود میرباقری و کمال تبریزی که پیش از این آزمایش‌ خود را در جذب انبوه مخاطب پس داده بودند استفاده کرد.«شاهگوش» با تبلیغات بسیار روانه بازار شد. حتی یکی دو قسمت ابتدایی این سریال توانست مخاطبانی را جذب کند اما «شاهگوش» نیز با وجود آن‌که بسیار پرسرو صدا آغاز کرده بود بی‌سرو صدا خاموش شد. سریال بعدی «ابله» ساخته کمال تبریزی است که هنوز در بازار فروش شبکه نمایش وجود دارد اما این سریال با این‌که از چهره‌های بسیار پرطرفداری مانند محسن تنابنده، احمد مهران‌فر، مهران احمدی، هانیه توسلی و بسیاری دیگر از چهره‌های محبوب بازیگری استفاده کرده بود نتوانست به آنچه تصور می‌شد، دست یابد.

گروه سوم

اما گروه سومی هم در میان سریال‌های ساخته شده برای پخش در شبکه نمایش خانگی وجود دارد که ساخته شده و می‌شود و کمتر کسی از هدف تولید چنین آثاری باخبر است.البته در این میان سریالی مانند «کوچه مروارید» ساخته رامبد جوان هم هست که با هدف جذب و آموزش کودکان و در ژانر کودک ساخته شده اما جدا از این سریال، سریال‌هایی هست که بی‌سرو صدا ساخته و پخش می‌شود اما در سبد کمتر مخاطبی وجود دارد.

امید ذاکری‌نیا